Rocketman & Nowhere Man: Elton John en John Lennon (2)

Vorige week eindigde mijn verhaal over de vriendschap en samenwerking tussen Elton John en John Lennon bij de opnamesessie in New York, waarbij Elton midden in de nacht uitgeput de studiodeur achter zich dichttrok. Hij had zijn medewerking verleend aan Johns nummers Whatever Gets You Through The Night en Surprise Surprise (Sweet Bird of Paradox). Na de intensieve avond leek het wel even klaar tussen de twee, maar het bleek niet lang stil te blijven vanuit het kamp van Elton.


Een uitnodiging om naar Colorado te komen
John ontving opnieuw een telefoontje van Tony King met de mededeling dat Elton zijn album Captain Fantastic op de Caribou Ranch in Colorado zou gaan opnemen en dat Elton het plan had het Beatlesnummer Lucy In The Sky With Diamonds te coveren. Of John het leuk zou vinden mee te komen zingen. Volgens May was John blij met de uitnodiging. Het stel vloog eerst naar Los Angeles, waar John Ringo helpt bij de opnamen van Goodnight Vienna en de Platters-cover Only You. Opmerkelijk reisden Julian en Cynthia, die nog steeds in New York verbleven, mee naar Los Angeles. Het plan was vervolgens om door te vliegen naar Colorado, voor de opnamen met Elton John. Lennon wilde Julian (die hem tot het nummer had geïnspireerd) opnieuw meenemen, maar die wilde liever bij zijn moeder blijven. Dus vetrokken John en May zelf richting de Caribou Ranch. Vanaf Denver Airport ging het twee uur met een auto de bergen in. In de prachtig gelegen studio verliep de sessie met Elton geweldig, schreef May. Zo zou John hebben voorgesteld de reggae-break aan Lucy toe te voegen. Elton nam voor zijn album overigens (zelf) ook nog een sterke versie van Lennons One Day At A Time op.

Johns korte bezoek aan Elton in de Caribou Ranch, Colorado

Een zwarte onyx-steen
Half oktober 1974 arriveerde er een pakketje bij het appartement van John en May in New York. Het was enkele dagen na Johns 34ste verjaardag.  Hij pakte een doosje van juwelier Van Cleef & Arpels uit en hield een gouden ketting in zijn handen, waaraan een hanger bungelde. Aan de ene kant bestond de hanger uit goud en platina, als verwijzing naar gouden en platina platen. Het goud had de vorm van een wall en het platina dat van een bridge. Aan de andere kant was een zwarte onyx-steen bevestigd. Winston O'Boogie, één van Lennons favoriete pseudoniemen was als inscriptie met kleine diamanten toegevoegd. Het was Eltons manier om John succes te wensen met zijn nieuwe album. Volgens May gooide John de ketting trouwens eerst achteloos van zich af. Toen hij hoorde hoe kostbaar het geschenk was, borg hij het alsnog voorzichtig op.


De weddenschap die uitmondde in een gezamenlijk optreden
Ergens die zomer hadden en John en Elton een weddenschap over Whatever Gets You Through The Night gesloten. Wanneer Whatever in Amerika de nummer 1-positie zou bereiken, zou John Lennon het nummer samen met Elton live spelen. Lennon had niet verwacht dat hij zijn woorden moest nakomen, maar was sportief en beloofde Elton op 28 november in Madison Square Garden te vergezellen. In de aanloop naar dat optreden nodigde Elton Lennon en May uit bij zijn optreden in Boston en vlogen ze (gezamenlijk?) terug naar New York. Het stel bracht die maand veel tijd door met Elton, die zijn Amerikaanse tourdates steeds aanvloog vanuit New Yorkse Sherry Netherland Hotel. Enkele dagen voor het gezamenlijke optreden in Madison Square Garden repeteerden Elton en John in de Record Plant Studio's. Volgens May werd John steeds zenuwachtiger voor de show en belde Elton hem frequent om hem gerust te stellen. De avond voor het optreden zagen de twee elkaar in Eltons hotelkamer. Er werd champagne en cocaïne genuttigd. Die combinatie, of wellicht de hoeveelheid ervan, viel bij beide heren niet zo prettig. Op die bewuste 28ste november voelden ze zich beiden beroerd. Lennon had buikgriep en bleef overgeven.

Vermoedelijk voor aanvang van de show

Stilte in de limousine
Tegen de avond haalden Lennon en May Elton met een limousine op bij het Sherry Netherland-hotel. Het was stil in de auto. In de kleedkamer meldt John dat hij hoopt dat de avond snel voorbij zal zijn. Vanuit de coulissen zag May hoe John het optreden nerveus startte, maar al snel zijn zelfvertrouwen herwon. Elton en John speelden Whatever Gets You Through The Night, Lucy In The Sky With Diamonds en de kraker I Saw Her Standing There. Lennon speelde tamboerijn tijdens het nummer The Bitch Is Back. Het zou zijn  laatste optreden voor een groot publiek zijn. Er zijn een paar snippers [film] van die gedenkwaardige Thanksgiving-avond in New York:

Op de foto's van die avond ontdekte ik dat hij de hanger van Elton droeg. De zwarte steen is duidelijk zichtbaar. May bevestigt in haar boek dat John de hanger voor die gelegenheid omdeed.

Een peetvader voor Sean en een ode aan John
Relatief kort na de periode waarin Elton en John intensief met elkaar optrokken, verzoende John zich met Yoko Ono en verdween May Pang naar de achtergrond, hoewel hij haar af en toe nog in het geheim ontmoette. Vanaf februari 1975 trok John zich steeds verder terug in zijn appartement in The Dakota en op 9 oktober 1975 werd zijn tweede zoon Sean geboren. Toch moet Elton niet helemaal uit Johns gedachten zijn verdwenen. John koos hem als peetvader voor Sean. Ik neem aan dat daarbij nog wel tot een ontmoeting kwam. Hoe het Elton en John in de jaren daarna samen verging, weet ik niet. Wel dat Elton kapot was van de moord op John en besloot het nummer Empty Garden (Hey Hey Johnny) voor hem te schrijven. Ik kreeg kippenvel toen ik de tekst las. Elton speelde het nummer voor een uitverkocht Madison Square Garden op 4 augustus 1982 in bijzijn van Yoko en Sean. Ongetwijfeld gingen daarbij zijn gedachten terug naar die novemberavond in 1974.

Empty Garden (Hey Hey Johnny)

What happened here

As the New York sunset disappeared

I found an empty garden among the flagstones there

Who lived here

He must have been a gardener that cared a lot

Who weeded out the tears and grew a good crop

And now it all looks strange

It's funny how one insect can damage so much grain

And what's it for

This little empty garden by the brownstone door

And in the cracks along the sidewalk nothing grows no more

Who lived here

He must have been a gardener that cared a lot

Who weeded out the tears and grew a good crop

And we are so amazed, we're crippled and we're dazed

A gardener like that one, no one can replace

And I've been knocking

But no one answers

And I've been knocking

Most all the day

Oh, and I've been calling

Oh, hey hey Johnny

Can't you come out to play

And through their tears

Some say he farmed his best in younger years

But he'd have said that roots grow stronger if only he could hear

Who lived there

He must have been a gardener that cared a lot

Who weeded out the tears and grew a good crop

Now we pray for rain and with every drop that falls

We hear, we hear your name

And I've been knocking

But no one answers

And I've been knocking

Most all the day

Oh, and I've been calling

Oh, hey hey Johnny

Can't you come out to play

And I've been knocking

But no one answers

And I've been knocking

Most all the day

Oh, and I've been calling

Oh, hey hey Johnny

Can't you come out, can't you come out to play

Johnny, can't you come out to play in your empty garden

Johnny, can't you come out to play in your empty garden

Johnny, can't you come out to play in your empty garden

Rocketman & Nowhere Man: Elton John en John Lennon (1)

Vorige week zag ik de film Rocketman over Elton John. Veel wist ik niet over Elton, behalve dat zijn leven niet altijd eenvoudig is geweest. Hoewel ik minder uit de voeten kon met de musicalscènes vond ik de film ontroerend waar het ging om Eltons muzikale reis, zijn moeizame relatie met zijn ouders en de onvoorwaardelijke vriendschap die tekstschrijver Bernie Taupin hem bood. En natuurlijk was er de link met The Beatles. In het bijzonder met John Lennon. Vandaag deel 1 van een tweeluik dat ik over de twee mannen schreef.


Een foto van The Beatles in het kantoor van Dick James
In één van de scènes in Rocketman zien we de 21-jarige pianist-componist Reginald Dwight met zijn tekstschrijver Bernie Taupin in 1968 het kantoor van DJM Records auditie doen voor Dick James. Die was goed gecast vond ik. Ik herkende James met zijn hoornen bril direct in het personage. Ook de wat ruige en cynische benadering die de man op het jonge talent losliet, zal vast goed doordacht zijn. We weten dat de Beatlesuitgever, die met John Lennon en Paul McCartney in Northern Songs stapte, de songschrijvers in 1969 vleugellam maakte, als het ging om de beschikking over hun uitgeefrechten. Op Dick James' vraag hoe Reginald als artiest door het leven wilde gaan, antwoordde de laatste stamelend 'Elton'. Zoekend naar een achternaam, viel zijn oog op een ingelijste foto van The Beatles, waarna hij met 'John' als toevoeging op de proppen kwam. Ik nam aan dat het zo gegaan moet zijn, maar was verrast want had daar nog nooit iets over gehoord of gelezen. Ron Bulters, de voorzitter van Beatlesfanclub.nl is tevens een groot Elton John-kenner en berichtte me dat de film op dit punt aan de haal gaat met de waarheid: "Elton speelde in Bluesology met ELTON Dean en Long JOHN Baldry. Daar komt zijn naam vandaan." Dank aan Ron.

Hoe de paden van Elton en John elkaar kruisten
In Rocketman zien we Eltons sterrenstatus verder toenemen, terwijl zijn leven ontspoort. Zoekend naar liefde, erkenning en zijn eigen identiteit vlucht hij in een hedonistisch bestaan vol drank, drugs, seksuele uitspattingen en niet te stoppen koopmanie. Wetend dat de paden van Elton John en John Lennon elkaar in de jaren '70 zouden kruisen, was ik benieuwd of we daar in die periode iets van zouden terugzien in Rocketman. Dat gebeurde niet. Mij inspireerde het om juist eens te kijken hoe het zat met die korte vriendschap tussen de twee artiesten.

Elton viel binnen bij de opnamen van Walls and Bridges
In juli 1974 streek John Lennon opnieuw neer in New York. Na een verblijf in Los Angeles, met zijn vriendin May Pang, startte Lennon een nieuw muzikaal project dat zou resulteren in het album Walls and Bridges. In de Record Plant East-studio, waar Lennon werkte aan het nummer Whatever Gets You Through The Night, viel Elton John spontaan binnen. Laatsgenoemde was in Amerika om het album Captain Fantastic and the Brown Dirt Cowboy op te nemen. In een interview met Peter Hamill van Rolling Stone vertelde John:

Elton sort of popped in on the sessions for Walls and Bridges and sort of zapped in and played the piano and ended up singing 'Whatever Gets You Thru the Night' with me. Which was a great shot in the arm. I'd done three quarters of it, 'Now what do we do?' Should we put a camel on it or a xylophone? That sort of thing. And he came in and said, 'Hey, I'll play some piano!

John, Elton en de onlangs overleden Dr. John in Los Angeles

Maar ging het allemaal wel zo?

De aanloop naar die sessie zit eigenlijk heel anders in elkaar, als we May Pang in haar boek Loving John mogen geloven. Ze beschrijft hoe ze zich met John in hun nieuwe appartement in 434 East 52nd Street in New York installeerde. In die week kregen ze bericht van ene Tony King. Ik vond via Wikipedia een in 1947 geboren Amerikaanse acteur, oud-voetballer en politiek activist. Zou dat 'm zijn geweest? Werkte Tony voor Elton? Hier tast ik even in het duister. Deze Tony was blijkbaar een kennis van Lennon. King was van plan om samen met Elton John van Engeland naar New York te varen, met de Ms France. Wanneer ik lees dat Elton zijn album Captain Fantastic op een bootreis naar New York schreef, lijkt het verhaal te kloppen. Lennon was verheugd dat het duo naar The Big Apple kwam en stelde voor dat ze zijn inmiddels 11-jarige zoon Julian zouden meenemen. Er werd contact gelegd met Johns ex-vrouw Cynthia, die instemde met de plannen, maar Julian wel wilde vergezellen. 11 jaar. Je kunt je er iets bij voorstellen. Lennon zat daar niet op te wachten, maar liet zich overtuigen door May. Dus stapten Cynthia en Julian samen met Elton en Tony op het grote passagiersschip dat hen naar The Big Apple zou brengen. Elton herinnerde zich de bootreis met Julian als volgt:

Julian was a dream. He waited for us outside our staterooms, escorted us to the dining room, always made sure we had good seats at all the events on board.

John met Julian, May en Cynthia staan op de achtergrond

De vier arriveerden in New York

Dus stonden John en May op een gegeven moment oog in oog met de kersverse passagiers van de Ms France. May omschrijft die ontmoeting gedetailleerd in haar boek. John was gereserveerd tegenover Cynthia, omhelsde Julian en gaf Elton en Tony vervolgens ook een hug. Julian mocht bij zijn vader logeren, Cynthia ging naar vrienden. Een paar dagen later arriveerden Elton en Tony in het nieuwe appartement van John en May. Daar liet John Elton een aantal tracks van Walls and Bridges horen. Elton was onder de indruk en werd door John uitgenodigd om mee te spelen. Volgens May koos Elton zelf voor Whatever Gets You Through The Night. De track bood hem mogelijkheden om er zelf iets creatiefs aan toe te voegen, was zijn argument. Daar zou de discussie zijn ontstaan of het nummer hitpotentie had. Volgens Lennon niet, volgens Elton wel.


Elton verliet uitgeput de studio
In haar boek omschrijft May dat de sessie voor Whatever snel en voorspoedig verliep, maar dat de samenzang op Surprise Surprise een behoorlijke bevalling bleek. Het viel Elton zwaar om de goede timing te vinden in het meezingen van de tweede stem. Om twee uur 's nachts, na uren ploeteren, kapte Lennon de sessie af door te zeggen dat het goed genoeg was. Elton verliet de studio binnen enkele tellen. Uitgeput.

Bij die sessie zou het niet blijven. Elton en John zouden elkaar nog een aantal keren ontmoeten. Onder andere tijdens het legendarische optreden in Madison Square Garden in New York, dat bijna niet door was gegaan. Daarover volgende week meer.

And of course Henry the Horse....: walsen met The Beatles

Hoewel ik best wat ritmegevoel heb, zul je me niet snel zien stijldansen. Het is niet aan me besteed. Liever bespeel ik zelf een instrument, terwijl anderen een dansje wagen. Jaren geleden was dat regelmatig op bruiloften en feesten, met een band die alleen maar dansbaar repertoire speelde. Als bassist heb je dan een hele fijne rol trouwens. Ongemerkt laten de mensen zich meenemen door jouw partijen. Die kunnen net het verschil maken: swingt het wel, of swingt het niet? Tegenwoordig speel ik bij de Dames van Adel, die meer unplugged-achtige en meerstemmige 'kleine' liedjes spelen. Ook nog wel dansbaar trouwens. Hoe ik er deze week op kwam, weet ik niet, maar ik moest ineens denken aan walsende mensen en aan liedjes die als wals geschreven zijn. En dan niet alleen in 3/4 maar voor het gemak ook maar in 6/8, waarbij de wals-feel iets relaxter is. Zouden The Beatles veel wals-nummers geschreven hebben? Ik ging op zoek.

John Lennon met Louise Harrison,
de moeder van George

Wat is een wals?

Direct liep ik al tegen een definitiekwestie aan. Wanneer is een liedje een wals? Als het echt helemaal in drieën of zessen te tellen is? Wat doe je dan met nummers waar een klein stukje wals in zit? Of composities die je zowel in tweeën als in drieën kunt tellen? Direct viel ik dus al door de mand, met mijn wat beperkte theoretische muziekkennis. In een eerdere blog schreef ik al eens over afwijkende maatpatronen in Beatlesnummers. Ook daar kwam de 3/4e-maatsoort aan bod. Vooral bij nummers van John Lennon, die sterk intuïtief schreef en maatsoorten naar believen wisselde, door er tellen bij te plakken of af te halen. Dat leverde her en der ook wat mini-walsjes op. Laten we eens kijken wat er bij The Beatles door de jaren heen te walsen valt. 

1963: eerste poging?

Zou This Boy de eerste poging van Lennon en McCartney zijn geweest om af te wijken van het geijkte vierkwartsmaat-patroon waarin ze veelal schreven? Met de doowop-achtige benadering liet John Lennon zich inspireren door Smokey Robinson (I've Been Good To You) en Bobby Freeman (You Don't Understand Me).

1964: een bewuste keuze om iets nieuws te doen

In de zomer van '64 schreven John en Paul Baby's in Black, zittend in één van de vele hotelkamers die tijdelijk hun thuis waren. Volgens Lennon was het een bewuste keuze om weer een wals te schrijven. In een interview vertelde hij dat mensen het altijd bijzonder vonden wanneer zij de cover If You Gotta Make A Fool Of Somebody speelden. The Beatles waren trouwens gek op dat nummer. McCartney hoorde het in de platenzaak van Brian Epstein, George Harrison kocht in 1963 tijdens het bezoek aan zijn zus Amerika op een elpee van James Ray en John Lennon had de single thuis in zijn jukebox. Een dergelijk bluesy walsje moest ook heus zelf te schrijven zijn, dachten Lennon en McCartney. Dat deden ze trouwens ook met het bijzondere Yes It Is, dat ergens in de loop van 1964 moet zijn gecomponeerd en begin 1965 werd opgenomen.

1965: de invloed van de folk

Het akoestische geluid van Bob Dylan en diens verhalende songs inspireerde John Lennon in '65 opnieuw tot het schrijven in wals-tempo. You've Got To Hide Your Love Away en Norwegian Wood zagen het levenslicht. We Can Work It Out mag een echte Lennon/McCartney/Harrison-coproductie genoemd worden, waarbij Paul tekende voor het A-gedeelte en John voor het B-deel (Life is very short). Het zou George zijn geweest, die voorstelde steeds dat 'pessimistische stukje' te eindigen in driekwartsmaat, zodat we op 'fussing and fighting my friend' een kort walsje horen, waarna het nummer heel knap haast ongemerkt weer naar een vierkwartsmaart terugschakelt. Goede overgang, vind ik.

1966: Lennon moet zijn woorden kwijt

In de jaren die volgen, verleggen The Beatles hun muzikale grenzen. Hun nummers worden complexer, net als de thema's waarover gezongen wordt. Als ik weer op zoek ga naar het wals-element, hoor ik in de bridge van She Said, She Said dat John Lennon ongetwijfeld heeft gezocht naar een maatsoort waarop hij zijn tekst kwijt kon. Vanaf When I was a boy, komt er duidelijk een 3/4e-feel om de hoek kijken, maar ook weer niet helemaal, door de onregelmatige maatsoort. Volgens mij heeft muziekdocent Stefan Terpstra daarover onlangs het nodige uitgelegd in een uitzending van de Fab4Cast. Luister het vooral nog eens terug: de specialist aan het woord. In Strawberry Fields Forever moet Lennon trouwens opnieuw zijn woorden kwijt in het ritme. Dus zingt hij juist die woorden als een kort stukje driekwartsmaat. 

1967: psychedelische probeersels

Op het album Sgt. Pepper's Lonely Heart's Club Band was de 3/4 en 6/8 als maatsoort duidelijker te horen. In de coupletten van Lucy In The Sky With Diamonds kun je tot 6 tellen en het gehele nummer She's Leaving Home voelt als een echte wals. Aangekondigd door John Lennon walst Henry The Horse door het instrumentale middenstuk van Being For The Benefit of Mr. Kite, geheel passend bij de circussfeer die het nummer moest uitstralen. Een bijna vergeten walsje horen we in het outro van Magical Mystery Tour, tijdens de dromerige pianoklanken die het nummer uitluiden.

1968: geen Waltzing McCartney

Hoewel Paul McCartney de naam had de meest nostalgisch klinkende Beatlesnummers te schrijven, horen we dat bij hem eerder terug in swing- dan in walsnummers. Als we kijken naar The White Album, wordt daarop sowieso niet veel gewalst. In het continu van maatsoort wisselende Happiness Is A Warm Gun, walsen we met Lennon een stukje mee tijdens I need a fix. De echte jazz-wals komt van George Harrison, op Long Long Long. Dit nummer komt op de onlangs heruitgebrachte en geremixte versie van The White Album haast als herboren door onze speakers. Prachtig. Yer Blues heeft ook wel iets van een 6/8e feel, of begin ik nu overal iets in te horen?

1969: vooral weer Lennon en Harrison

Voorbeelden van Beatlesnummers in (gedeeltelijk) 3/4 of 6/8 die we in 1969 tegenkomen, zijn Dig A Pony (Lennon), de coupletten van I Me Mine (Harrison), een fragmentje in Mean Mr. Mustard (Lennon), Dig It van Lennon, dat volgens mij weer zowel in drieën als in vieren te tellen is (wonderlijk). Ook I Want You van het Abbey Road-album heeft verschillende gedeeltes die in zessen te tellen zijn. Hoe dat precies zit, moet Stefan Terpstra misschien nog eens uitleggen. Oh! Darling tenslotte staat volgens mij ook in 6/8.

Doowop, folk en blues

Goh, ik had niet gedacht dat ik zoveel walsjes tegen zou komen in de eigen composities van The Beatles. Wat kunnen we concluderen? Dat de inspiratie voor 3/4- en 6/8e-maatsoorten bij The Beatles vooral voortkwam uit de doowop, folk en de blues. Lennon voegde daar zijn eigen intuïtieve manier van spelen met maatsoorten aan toe en zo valt er aardig wat te walsen in het Beatlesrepertoire. Maar heb ik alles nu in kaart gebracht? Vast niet. Het mooie vind ik, dat jullie als lezers zo verschrikkelijk veel weten. Ongetwijfeld heb ik de nodige walsjes over het hoofd gezien. Wie heeft er nog meer gevonden? Deel ze met me! Wie er trouwens geen genoeg van krijgen, adviseer ik het onderstaande [filmpje] even te bekijken:

Maureen Cleave en haar journalistieke band met The Beatles

In 1966 maakte de Britse journalist Maureen Cleave een serie van vijf portretten over The Beatles en Brian Epstein. Daarvoor sprak ze één op één met John, Paul, George, Ringo en Brian. Cleave, destijds zelf 24 jaar, was een leeftijdgenoot van The Beatles en schreef in de jaren '60 voor de London Evening Standard. De journalist en de muzikanten waren geen vreemden voor elkaar. Er was zelfs sprake van een vriendschappelijk contact tussen Lennon en Cleave. Dat verklaart misschien de openhartigheid waarmee John haar te woord stond. Met alle gevolgen van dien.

Aanvankelijk niet zo onder de indruk van The Beatles

Maureen Cleave werd begin 1963 door collega-journalist Gillian Reynolds geattendeerd op een bijzondere popgroep uit Liverpool die steeds meer de aandacht van de pers trok. Al snel was Cleave in opdracht van de Evening Standard onderweg om poolshoogte te nemen. Ze was er snel bij. Haar eerste artikel (Why The Beatles Create All That Frenzy) over de groep dateert van 2 februari 1963. De jonge journalist verviel daarbij niet in de rol van 'fan' maar rapporteerde over haar eerste kennismaking met Beatlemania. En met The Beatles zelf. Haar lezers in Londen maakte ze duidelijk met welke vier nieuwe sterren-in-wording het land te maken zou krijgen: John Lennon has an upper lip which is brutal in a devastating way. George Harrison is handsome, whimsical and untidy. Paul McCartney has a round baby face, while Ringo Starr is ugly but cute. Was getekend, Maureen Cleave.

Come on Thingy!

Die eigenzinnigheid moet The Beatles hebben aangesproken. Ook na hun verhuizing naar Londen stond de band regelmatig met Cleave in contact. Ineens was Maureen één van de vele journalisten die iets van The Beatles wilden. Come on Thingy, riepen The Beatles haar over hun schouder toe, terwijl ze voor hun leven renden om aan de uitzinnige menigten te ontsnappen, met Cleave in hun kielzog. Vaak hadden The Beatles ontmoetingen met de journalist die een stuk overzichtelijker van aard waren. Zo was Maureen aanwezig bij de opnamesessie van A Hard Day's Night en herinnerde ze zich hoe John een verjaardagskaart voor zijn zoontje Julian bij zich had, waarop hij een deel van de tekst had gekrabbeld. In de studio keek Cleave verbaasd toe hoe efficiënt The Beatles te werk gingen en hoe het nummer haast ineens 'af' leek, zo vertelde ze later. [video]

How does a Beatle live?

In 1964 en 1965 deden The Beatles vrijwel niets anders dan platen opnemen, films maken en de wereld over reizen om concerten te geven. Begin 1966 was de band gedurende een relatief lange periode 'gewoon rond Londen' te vinden. Voordat de opnamen van het nieuwe album Revolver van start gingen, lukte het Maureen Cleave juist in die weken een serie gesprekken met The Beatles en Brian Epstein te plannen en ze als vijf geschreven portretten in de Evening Standard te publiceren. Cleave noemde haar serie How Does A Beatle Live, wat na twee artikelen veranderde in How A Beatle Lives. De artikelen verschenen tussen 4 maart en 1 april 1966 en lieten zien waar het vijftal op dat moment stond: in het oog van de orkaan. Het zou nog veel harder gaan stormen.

Een kat die Mimi heet

Of Maureen The Beatles en Epstein interviewde in de volgorde waarin de artikelen verschenen, is niet duidelijk, maar ze koos ervoor eerst haar gesprek met John Lennon te publiceren. Voor dat interview reed Cleave naar Lennons absurd stockbroker Tudor mansion in Weybridge, zoals ze later vertelde. In haar artikel omschrijft ze hoe zowel Lennon, als Harrison als Starr inmiddels naar het gebied ten zuiden van Londen verhuisd zijn. Daarbij bewoonde Harrison nog een betrekkelijk eenvoudige bungalow. Lennon en Starr zaten er riant bij. Cleave had goed in de smiezen hoe de drie er voor stonden Door hun status leefden ze als kluizenaars en zochten ze vooral elkaar op om de tijd thuis wat te doden. In haar artikel over John weet Cleave, jong als ze zelf ook nog was, goed de leegte in Lennons leven te omschrijven. Een groot huis, vol met de laatste elektronica, waar de Beatle nauwelijks iets om leek te geven. Dure auto's op de oprit en een zwembad dat niet naar zijn zin was. Opvallend: de kat die rondliep heette Mimi en John was vooral gesteld op zijn boekenverzameling.

Cleave sloeg de spijker op z'n kop

Het werd het artikel waarin John Lennon zijn uitspraken deed over dat hij zag dat de populaire cultuur het Christendom aan het verdringen was. Uitspraken waarover men in Engeland de schouders ophaalde, maar die enkele maanden later op de Amerikaanse Bible Belt in zouden slaan als een bom. De gevolgen kennen we. Waarschijnlijk was die uitspraak voor Cleave in eerste instantie niet meer dan een interessante quote. Zij zag en omschreef een jonge, steenrijke, verveelde muzikant: On a hill in Surrey, a young man, famous, loaded and waiting for something. Daarmee sloeg ze de spijker op z'n kop. Een jaar later zou Lennons leven er compleet anders uitzien.

Schieten op een oude emmer
Voor haar serie interviews ging Maureen ook op bezoek bij Ringo, die om de hoek bij John woonde. Onderaan de heuvel trof Maureen Cleave echter een heel ander huishouden aan. Het ging er wat luchtiger aan toe bij de Starkeys. Ringo en Maureen hielden van geweren en schoten daar graag een beetje mee op een oude emmer die aan een waslijn bungelde. Ringo nam Cleave mee op een wandeling door de tuin, terwijl hij zijn zoon Zak (van 5 maanden oud) voortduwde in de kinderwagen. Uit het gesprek leren we dat Ringo als kind graag wilde dat zijn huis en de woningen van vrienden en familieleden allemaal met elkaar in verbinding zouden staan via een ondergronds gangenstelsel. Als kind startte hij met het graven van een gat in zijn tuin aan Admiral Grove. Luchtige gespreksstof, maar Cleaves lezers wilden vast alles van The Beatles weten. Ook dit.

Ook George Harrison was kritisch over religie
Het opmerkelijke is dat Cleave, op bezoek bij George Harrison in Esher, ook een aantal stevige uitspraken over religie noteert. I think religion falls flat on his face, vertelde Harrison haar. All this love thy neighbour but nobody's doing it, vervolde hij, waarna er nog een aantal uitspraken volgden waarin hij de Paus en diens rijkdom bekritiseerde. Een onderwerp waarover Harrison overigens vele jaren later op zijn Brainwashed-album zou zingen. Ik vond het nogal een ontdekking dat ook George kritiek leverde, maar dat die kritiek blijkbaar geen impact had. Er was natuurlijk wel verschil. Lennon noemde Jezus en George leverde kritiek op het instituut dat de kerk vormt. Cleave noemde George in haar artikel trouwens een onafhankelijke geest: de eerste van de Beatles die het drukke Londen achter zich liet en de rust van het platteland zocht, de eerste die oosterse religie en muziek omarmde én de Beatle die vond dat de rest van de groep eens wat meer aan lichaamsbeweging moest doen. Baantjes trekken in het zwembad bijvoorbeeld.

Lunchen in Londen met Paul
Paul McCartney nodigde Cleave niet in zijn Londense stadswoning uit, maar sprak met haar af in een restaurant. Daar trof de journaliste de Beatle met een boek dat hij net gekocht had: In The Bronx and Other Stories. Cleave noemde McCartney netjes, goed georganiseerd, maar ook rusteloos en nerveus. McCartney vertelt haar dat hij er niets voor voelt in Weybridge te wonen, zoals de rest, maar dat hij geniet van het leven in Londen: hij gaat graag naar de film, spreekt met mensen af, doet de kruiswoordpuzzel in The Times en rijdt de stad rond in zijn Aston Martin. Hij is in die tijd gefascineerd door de experimentele muziek van Stockhausen en Luciano Berlo

Brian Epstein was openhartig tegen Cleave
Cleave besluit haar serie artikelen met een portret van Brian Epstein, dat op 1 april 1966 verscheen. Na een uitgebreide omschrijving van Epsteins welgemanierdheid en chique voorkomen, laat Cleave de lezers weten dat Brians platenkast zowel Beethoven als Alma Cogan bevat. (Niet alleen Brian Epstein had overigens een zwak voor Alma Cogan, maar dat is weer een heel ander verhaal.) In een salon op de bovenverdieping van zijn huis bewaart Epstein allerlei onderscheidingen die The Beatles uitgereikt kregen, evenals een met diamanten ingelegd holster dat hij van Colonel Tom Parker ontving. Ook omschrijft Cleave een jukebox en een het stuurwiel van een schip. Epstein vertelt Cleave dat hij van Spanje houdt, zijn garage (die te klein is voor zijn grote auto's) het liefst ooit laat verbouwen tot een Spaanse bar, en dat Spanje de plek is waar hij graag lange wandelingen maakt. Epstein doet een opmerkelijk openhartige uitspraak als hij Cleave vertelt dat hij jaloers is op de Beatles die inmiddels getrouwd zijn. I could not adapt myself to it particularly but I do envy it in a way. Just being with Ringo at home makes me feel secure, vertrouwt de gevoelige Epstein haar toe.

Begin van omwentelingen
Hoe Maureen Cleave het voor elkaar kreeg, weten we niet, maar ze zat dicht bij het vuur in een periode die voor de vier Beatles en Brian Epstein het begin van grote omwentelingen in hun bestaan zou blijken. Haar artikel over John Lennon en zijn uitspraken over het Christendom zou daar ook in bepaalde mate aan bijdragen. Het zorgde ervoor dat deze Engelse journalist ook een belangrijke rol speelde in dat grote verhaal van The Beatles. Zelf was Maureen Cleave zich daar waarschijnlijk niet van bewust in maart 1966.

Hoe de eerste concerten van The Beatles in Frankrijk een debacle werden

Op 14 januari 1964 vlogen John Lennon, Paul McCartney en George Harrison naar Parijs om een begin te maken met het veroveren van de Franse markt. Met hun enorme roem in Engeland en de eerste voorzichtige tekenen van Beatlemania aan andere kant van de Atlantische Oceaan, moest het voor The Beatles een eitje zijn om het Franse publiek voor zich in te nemen. Dat bleek een misvatting. Een enorme misvatting, kun je wel zeggen. Er stonden hen 60 Franse tieners op te wachten op Le Bourget Aéroport.

The Beatles poseren voor de Parijse pers

Een valse start in Versailles

De hevige mist in Liverpool hield Ringo Starr trouwens nog even in zijn geboortestad. Het lukte hem om, via Londen, een dag later in het bijzijn van roadmanager Neil Aspinal laat in de middag in Parijs te arriveren. Intussen hadden de andere drie, met de Britse pers in hun kielzog, de Franse straten een beetje verkend. Voor John en Paul was het niet hun eerste bezoek aan de Franse hoofdstad. Op 30 september 1961, liftte het stel naar Parijs voor een bijzonder avontuur. Het moet voor hen in januari 1964 als een eeuwigheid geleden gevoeld hebben.

Ringo was net op tijd

Brian Epstein had een lange serie concerten voor The Beatles in het Parijse Olympia Theater weten te boeken. Om een beetje op te warmen traden The Fab Four op woensdagavond 15 januari eerst op in de Cinéma Cyrano in Versailles. Ringo was net op tijd. De Franse try out verliep stroef. De band vond de organisatie van het concert onvoldoende en was bovendien ontevreden over het eigen optreden. 

De stoppen sloegen door, maar niet bij de Fransen zelf

Een slechte generale betekent vaak een goede uitvoering, dus de jongens begonnen de volgende dag met goede moed aan hun lange serie concerten in het Olympia. Hoewel ze op hun eerste matinee een redelijk enthousiast publiek ontmoetten, ging het er 's avonds wat moeizamer aan toe. De apparatuur begaf het tijdens het concert drie keer en George Harrison, zich afvragend hoe zoiets mogelijk was, suggereerde dat er sabotage in het spel moest zijn. Feitelijk sloegen de stoppen drie keer door, omdat het electriciteitsnetwerk in de oude Franse concertzaal niet voldoende power had voor de apparatuur die The Beatles gebruikten. 

Een opstootje in de coulissen

Ondertussen sloeg de vol ornaat aangetreden Franse society-publiek de vier jongens uit Liverpool die avond minzaam gade. The Beatles vroegen zich af wat hen als band overkwam. De afgelopen maanden waren een aaneenschakeling van successen geweest. Nu dit. Hun verwondering sloeg snel om in trotse onverschilligheid en zo bleef de klik tussen de Fransen en de Engelsen uit. In de coulissen werd het er ook niet gezelliger op. De Franse fotografen raakten geïrriteerd omdat ze onvoldoende gelegenheid kregen de band op de gevoelige plaat vast te leggen. Het opstootje werd merkbaar op het podium. Paul stopte met zingen en probeerde iedereen tot rust te manen, terwijl George zijn gitaar ternauwernood kon beschermen tegen de duwende en trekkende oproerkraaiers. Terwijl de chaos aanhield, verliet de band het podium

Een Mont Blanc aan onverschilligheid beklimmen

Toen The Beatles die avonden naar hun hotelsuite in het George V-hotel terugkeerden, kregen ze een telegram onder ogen, met daarin de mededeling dat hun single I Want To Hold Your Hand in Amerika de komende week de nummer 1-positie zou bereiken in de toonaangevende Cashbox-chart. Met het vooruitzicht dat ze over een week of drie naar het land van hun dromen mochtend afreizen, was er eerst nog een Mont Blanc aan onverschilligheid te beklimmen. De jongens realiseerden zich dat ze het niet gemakkelijk zouden krijgen in Frankrijk. Het Franse publiek bestond voornamelijk uit mannelijke toeschouwers. Er werd niet of nauwelijks geschreeuwd en het was voor de bandleden een bijzondere gewaarwording dat ze zichzelf goed konden horen spelen [filmpje in kleur!].

John en George vlogen tussentijds even naar huis

Brian Epstein had voor The Beatles een marathonreeks aan concerten geregeld in het Parijse Olympia Theater. 18 dagen lang trad de band twee, soms drie keer per dag op, als onderdeel van een matinee- of avondvoorstelling waarin 8 andere acts te zien waren, onder wie Sylvie Vartan en Trini (If I Had A Hammer) Lopez. De avondoptredens begonnen rond de klok van negen en eindigde na middenacht. The Beatles speelden slechts vijf nummers tijdens hun blokje. Daarbij werd een keuzen gemaakt uit: From Me To You, Roll Over Beethoven, She Loves You, This Boy, Boys, I Want To Hold Your Hand, Twist and Shout en Long Tall Sally. De middagoptredens waren vaak nog korter dan de avond-set.

Slechts twee rustdagen hadden The Beatles trouwens, in deze lange reeks optredens, die haast deed denken aan hun dagen in Hamburg: op dinsdag 21 en 28 januari was er even tijd om adem te halen. John en George vlogen die 28ste zelfs even terug naar Engeland om een paar uur thuis te kunnen zijn. 

Fanmail lezen op de Franse hotelkamer

Komm Gibt Mir Deine Hand

Tussen de optredens door moest er natuurlijk het nodige aan de PR gedaan worden. Op 24 januari namen The Beatles in een Parijse radiostudio een interview op voor The American Forces Network (AFN), speciaal voor Amerikaanse soldaten die in West-Duitsland gelegerd waren. Ondertussen maakte technicus Norman Smith die dag in de EMI-studio aan Abbey Road een kopie van I Want To Hold Your Hand, die Smith samen met George Martin naar Parijs vervoerde. Een paar dagen later stonden The Beatles in een Franse studio een Duitse versie van hun hit in te zingen. Hoe zou de band zich die dagen hebben gevoeld? Ongelukkig of onverschillig?

met Trini Lopez

Waarom lukte het niet in Frankrijk?

De grote vraag is natuurlijk waarom het The Beatles begin 1964 niet lukte de harten van het Franse publiek te veroveren. Hielden de Fransen uit chauvisme liever vast aan hun eigen sterren? Vielen de Engelse jongens, nota bene met hun kunstzinnige langharige kapsels niet in de smaak bij de Franse meiden? Was het een verschil in humor? Was er een taalprobleem? De bijzondere dynamiek, of eigenlijk het uitblijven daarvan, blijft een raadsel. Heeft iemand een verklaring voor me? Op woensdag 5 februari zaten de weken in Frankrijk er op. In de vroege middag landden The Beatles weer in Londen. In de anderhalve dag dat ze thuis waren, kon de Franse hoofdpijn afgeschud worden en werden de koffers opnieuw gepakt. Op 7 februari werden The Beatles in New York verwacht voor wat het begin zou worden van hun verovering van Amerika. Rare jongens, die Fransen.

5 februari: opgelucht terug op Heathrow