That's The Way God Planned It: Billy Preston en The Beatles

"See you round the clubs," zei George Harrison gedecideerd, toen hij op vrijdag 10 januari 1969 zijn gitaar inpakte, zijn jas aantrok en de Twickenham Studio's verliet. De maat was vol. Hij liet zich tijdens de Get Back-sessies niet langer intimideren door Paul McCartney en negeren door John Lennon. Een paar dagen later besloot Harrison een concert van Ray Charles te bezoeken, waar hij een oude bekende achter het orgel zag zitten. Dat moet George op een idee hebben gebracht. Een dag of wat later was Harrison terug, in de Apple Studio's, waar het Beatlescircus inmiddels naartoe was verhuisd. In zijn kielzog: Billy Preston, de juiste man voor de juiste klus. Het geheime wapen van Harrison.

The Beatles kenden toetsentalent Billy Preston al 

Hoe zou dat gegaan zijn? "Billy, wat leuk jongen, dat is lang geleden, kom erin." Zo stel ik me die hernieuwde kennismaking tussen de Amerikaanse toetsenist en de overige Beatles voor. Al in 1962 waren ze het destijds 16-jarige toetsentalent in tegen het lijf gelopen. Preston speelde in de band van Little Richard, waarvoor The Beatles in ieder geval op 12 oktober 1962 openden in de New Tower Ballroom, New Brighton. Ik moet nog eens nazoeken of het bij die ene datum bleef. Elders las ik dat The Beatles en Billy Preston elkaar ook tegenkwamen in Hamburg. In 1966, tijdens de laatste Beatlestour zou het in San Francisco ook nog tot een ontmoeting tussen Billy en The Fab Four gekomen zijn. Kortom: Billy was een oude bekende van The Beatles, die donders goed wisten dat hij een virtuoos op de toetsen was en bovendien over een begenadigd stemgeluid beschikte. Preston nam plaats op de kruk, en speelde tussen 22 en 29 januari 1969 mee met de Get Back-sessies. Ook was hij erbij op 30 januari, tijdens het legendarische rooftop concert. [video]

Billy speelde op John Lennons God en George Harrisons My Sweet Lord

In de seventies zouden de paden van Billy en de ex-Beatles (minus McCartney) elkaar regelmatig kruisen. Preston bleef nog even in Londen hangen, tekende een contract met Apple Records en werkte met name samen met George Harrison (That's The Way God Planned It, Encouraging Words, All Things Must Pass en The Concert For Bangladesh). Opmerkelijk genoeg verleende de innig gelovende Preston ook zijn medewerking aan John Lennons ontnuchterende nummer God, voor het album John Lennon and the Plastic Ono Band. Voor George Harrisons vromer bedoelde My Sweet Lord leverde Billy tevens een bijdrage aan het schrijfproces.

Terug naar The States

Billy verruilde Londen weer voor The States toen hij in 1971 bij A&M Records in Los Angeles tekende. Preston was ook opgegroeid aan de Amerikaanse westkust, waar hij op jonge leeftijd met zijn moeder naartoe verhuisde. Hij leerde zichzelf orgel spelen en begeleidde op zijn 11e al sterren als Mahalia Jackson, Sam Cooke en Nat King Cole [video]: 

Joe Cocker, Syreeta en Whitney Houston

Voordat Billy bij The Beatles achter de toetsen kroop, had hij al vijf soul- en gospelalbums op zijn naam staan. Ook in de jaren '70 zette hij zijn carrière succesvol voort. Als solo-artiest en als sessie- en tourmuzikant voor grote namen als The Rolling Stones en, opnieuw, voor George Harrison tijdens diens Dark Horse Tour (1974). Preston schreef Joe Cockers "You Are So Beautiful", geïnspireerd op zijn moeder, met wie hij een hechte band had. Na zijn succesvolle duet "With You I'm Born Again" met Syreeta, ging het in de jaren '80 langzaam maar zeker bergafwaarts met Billy's carrière. Hoewel hij nog sessiewerk deed voor Luther Vandross, Whitney Houston en Patti LaBelle, kreeg Billy het steeds moeilijker met zijn alcohol- en cocaïnverslaving. Dat drama had, net als de seksschandalen waarmee hij in verband werd gebracht, een achtergrond die eigenlijk om heel veel compassie en een genuanceerd oordeel vraagt.

Seksueel misbruik en de worsteling met zijn geaardheid

Billy Preston werd als kind meerdere malen seksueel misbruikt, zowel door de pianist van één van de eerste bands waarmee hij (als negenjarig jongetje) op tournee ging als door een voorganger uit zijn geloofsgemeenschap. Hij worstelde een leven lang met de gevolgen, net als met zijn homoseksuele geaardheid. Toen Sly Stone er vandoor ging met Billy's toenmalige verloofde Kathy Silva, stopte Billy met zijn pogingen om relaties met vrouwen aan te knopen. Preston worstelde met drank, drugs, en zijn geaardheid in relatie tot zijn sterke geloof. Hij werd opgepakt toen hij zich wilde vergrijpen aan een 16 jaar oude jongen. Zijn drugs- en drankmisbruik bracht hem verder in de problemen. En in de gevangenis. In 1998 werd hij opnieuw gearresteerd, toen hij zijn huis in Los Angeles in brand stak, met als doel de verzekering op te lichten. Hoe ver zou hij inmiddels aan de grond gezeten hebben? Hoe radeloos moet Preston geweest zijn?

Billy bracht nog een ode aan George Harrison

Aanhoudend drugsmisbruik, hoge bloeddruk en nierproblemen verzwakten Billy's gezondheid verder. In 2002 onderging Billy een niertransplantatie. Hoewel hij nog sessie- en tourwerk deed voor acts als Ray Charles, The Red Hot Chili Peppers, Eric Clapton, The Funk Brothers en Steve Winwood kwam het uiteindelijk niet meer goed. Zijn laatste publieke optreden was in 2005, tijdens een promotie-event voor de re-release van de filmregistratie van The Concert For Bangladesh. Begeleid door Dhani Harrison en Ringo Starr. Die opname heb ik niet kunnen vinden. Wel hele mooie [beelden] uit 2002, toen Billy zong tijdens het herdenkingsconcert voor zijn goede vriend George Harrison. We zien en horen hem inzetten op 1 minuut 06, na Eric Clapton. De tekst die ik Billy hoor zingen, is evengoed van toepassing op de lange en moeilijke reis die hij zelf in het leven had afgelegd. Het werd ook niet bepaald niet beter voor hem. Enkele jaren later liep het allemaal bijzonder slecht af. Zijn gezondheidsproblemen speelden hem opnieuw parten. Billy raakte in november 2005 in coma en stierf op 6 juni 2006, 59 jaar oud. Ik had deze getalenteerde muzikant, met zijn vriendelijke inborst, een mooier leven gegund. Arme Billy, Isn't It A Pity.....

Angel in Disguise: hoe Paul McCartney en Ringo Starr op afstand samen een nog onuitgebracht nummer schreven

In deze coronaweken zie ik dat muzikanten volop online samenwerken aan muzikale projecten. Er flitsen heel wat creatieve filmpjes voorbij, waarop ieder vanuit zijn eigen huiskamer bijdraagt aan het samen spelen van een nummer. Wie had zoiets een paar maanden geleden kunnen bedenken?

George Harrison en Julian Lennon

Natuurlijk is het 'op afstand' muzikaal samenwerken ook weer niet nieuw. Zeker niet in Beatlesland. Zo namen Paul McCartney en Stevie Wonder begin jaren '80 hun Ebony and Ivory-video vanuit Engeland en de Verenigde Staten op. Een handige video-editor zorgde ervoor dat Paul en Stevie toch aan één piano zaten te zingen. In die tijd vergde dat meer technische inventiviteit dan tegenwoordig. 

Meespelen op elkaars demo's of platen kwam ook al regelmatig voor in het pre-internettijdperk. Je kon immers tapes heen en weer sturen. In 1991 stuurde Julian een brief met tape naar George Harrison, met het verzoek of George een gitaarsolo wilde inspelen op het nummer Saltwater. George nam een aantal passages op en stuurde de tape terug. Uiteindelijk horen we hem niet op de single spelen, maar nam Julian wel onderdelen uit Georges solo over. Ook alweer een staaltje lange afstands-muziekmaken tussen 'leden' van de grote Beatlesfamilie. Zo zijn er nog wel wat meer voorbeelden te noemen. [video]

De eerste en enige McCartney-Starr compositie?

Twee weken geleden verscheen het bericht dat er een cassette op is gedoken, met een demo van Paul McCartney, bedoeld voor Ringo Starr. De opname stamt waarschijnlijk uit 1991 en was bedoeld voor Ringo's album Time Takes Time, dat destijds in de maak was. Pauls pakketje ging per post naar Ringo, die het nummer aanvankelijk wel zag zitten. Tenminste, dat concludeer ik maar, want Ringo besloot zelf een extra couplet aan Angel in Disguise toe te voegen en het nummer officieel op te nemen. Dat deed hij op 9 september 1991 in de Conway Studios in Los Angeles. Wat was het grappig om te lezen dat Peter Asher (de broer van Jane) het nummer voor Ringo produceerde. Opmerkelijk genoeg haalde deze eerste en enige McCartney-Starr compositie uiteindelijk het album niet, maar werd de voorkeur gegeven aan het nummer What Goes Around, geschreven door Rick Suchow. In een Engelstalige Beatlesblog las ik dat Ringo destijds in het blad Beatlefan (1992) nuchter uitlegde waarom hij niet automatisch voor een McCartney-Starr compositie koos: 

 You see, they expected that because it's McCartney and Starr, anyone in their right mind would put that on. It just didn't fit the space we needed on the album... this is my best shot, in my opinion, of my album.

De demo van Paul voor Ringo

Geschikte kandidaat

Daarmee gaf Ringo de voorkeur aan een wat meer mainstream popnummer, dan het rap-achtige riedeltje dat Paul voor hem componeerde. Nadat Ringo had besloten Angel in Disguise niet te gebruiken, kwam de tape in het bezit van Tony Prince, die als DJ voor Radio Luxembourg werkte. Via Alan Crowder van Pauls productiemaatschappij MPL kreeg Prince in mei 1992 de vraag op zoek te gaan naar een geschikte kandidaat die Angel in Disguise alsnog kon opnemen. Op de cassette bleek overigens, naast Ringo's uitgebreidere versie van de track, ook nog een demo van Everyone Wins te staan, een nummer dat Starr wél zelf uitbracht. 

Handgeschreven arrangement

In het pakket zat ook een eenvoudig handgeschreven arrangement. Dat laatste detail vond ik interessant. Volgens mij beweerde McCartney altijd dat hij niet of nauwelijks noten kon lezen of schrijven. Of dat helemaal waar is, weten we niet. Paul kreeg als kind wel pianolessen. Ook zal hij vaak hebben meegekeken met arrangeurs als George Martin en Carl Davis. Laatstgenoemde hielp hem in 1991 bij het schrijven en arrangeren van het Liverpool Oratorio. Paul is er muzikaal en slim genoeg voor om er iets van te hebben geleerd, lijkt me. Bij nadere bestudering van het arrangement, denk ik echter dat we hier niet Pauls handschrift zien. Waarschijnlijk is het arrangement pas in opdracht gemaakt op het moment dat de tape aan Prince aangeboden werd. 

Naar de veiling

Of de Britse DJ destijds een serieuze poging deed de McCartney-Starr compositie uit te venten, weten we niet. In ieder geval hield hij de cassette en bijbehorende documenten voor zijn eigen collectie. Nu vindt het pakketje zijn weg naar de veiling en daarmee naar de pers. Wie weet vond de inmiddels 76-jarige Prince dat het tijd was zijn archief op te ruimen of te gelde te maken. Het is trouwens niet de eerste keer dat Prince items uit zijn collectie laat veilen. Al eerder deed hij afstand van een (later) door Paul McCartney gesigneerde promotional copy van de single van Love Me Do, die destijds naar Radio Luxembourg was gestuurd. De DJ is een goede bekende van Paul. Zo was hij tien jaar lang betrokken bij McCartneys themaweken rond Buddy Holly.

McCartney en Prince

Te lastig voor Ringo?

Onlangs verscheen er een kort filmpje op YouTube, waarin de te veilen documenten getoond worden. Toch leuk. We zien de tape in het cassettedeck geschoven worden en horen een kort fragment van de McCartney-demo. Paul zingt, begeleidt zichzelf op toetsen en laat een drummachine meelopen. Wat opvalt is dat de drukke melodie niet eenvoudig te reproduceren is. Er zitten veel wendingen in en hij lijkt in geen enkel opzicht op de eenvoudigere melodieën die Ringo doorgaans zingt. Lennon en McCartney schreven met With A Little Help From My Friends in 1967 bewust een compacte en eenvoudige melodie, die zich in het bereik van vijf tonen bevond en die Ringo zonder al te veel gedoe kon inzingen. Angel in Disguise zou, op basis van deze versie, wel eens te lastig kunnen zijn geweest voor Ringo. Kijk en luister maar eens mee: [video]

Hoe zou Angel in Disguise ook geklonken kunnen hebben?

Ook verscheen er een nieuwe video op YouTube, waarop iemand in Argentinië met behulp van de bladmuziek het nummer op een McCartney-achtige manier probeert te zingen en spelen. Zouden Paul en Ringo hun Angel in Disguise uiteindelijk zo bedoeld hebben? Wanneer ik door de licht onzuivere zang heen luister, komt in [video] een McCartney-esque deuntje naar voren. Wat vinden jullie?

Het goede doel

De demo en bijbehorende documenten werden, net als een groot aantal andere items uit Princes archief, eerder deze week via Omega Auctions geveild. Het startbod was 5000 pond, de verwachte opbrengst tussen de 10.000 en 20.000 pond. Uiteindelijk bracht de tape 8000 pond op, las ik op Hemelvaartsdag. Ik begreep dat Prince zijn collectie al eerder veilde om zijn huidige online radiostation te kunnen blijven bekostigen. Een kwart van de opbrengst van Angel in Disguise is straks bestemd voor de National Health Service, ten behoeve van de bestrijding van COVID-19. Komt er toch nog iets goeds uit die McCartney-Starr-samenwerking. Als de koper zijn pas verworven demo dan ook nog met de wereld deelt, zijn we helemaal tevreden.

Baby's in Black: bij het overlijden van Astrid Kirchherr (20 mei 1938 - 12 mei 2020)

Astrid Kirchherr is niet meer. Vrijdagavond bereikte me het nieuws dat de inmiddels 81-jarige fotografe, die een enorm belangrijke rol in het Beatlesverhaal speelde, op dinsdag 12 mei overleed. Astrid stierf vlak voor haar 82ste verjaardag.

Het verliefde kunstenaarskoppel
Ze zat weer zó in mijn hoofd de afgelopen weken, Astrid. Net als Stuart Sutcliffe, de oer-Beatle die tot over zijn oren verliefd op haar werd toen hij als bassist met de nog onbekende Beatles in Hamburg in de nazomer van 1960 was gearriveerd. Ik was weer erg met dat mooie, maar ook trieste verhaal van Stu en Astrid bezig, omdat juist afgelopen week onze podcast over Stuarts leven via Fab4Cast online was verschenen. De avonturen die we deze herfst in Liverpool beleefden, de plekken die we bezochten, de gesprekken die we voerden: ze brachten me samen met Wibo, Michiel en Jan Cees weer zo dicht bij het verhaal van het jonge, verliefde, getalenteerde kunstenaarskoppel dat Stuart en Astrid vormden. En nu is Astrid Kirchherr er ineens niet meer.


Astrid bleef achter in Hamburg
Het verhaal van Astrid en Stuart eindigde op 10 april 1962 toen Stuart in Astrids armen bewusteloos raakte en stierf, terwijl een ambulance hen in grote vaart naar een Hamburgs ziekenhuis bracht. Op dat moment kenden de fotografe en de kunstschilder elkaar nog geen twee jaar, maar waren ze voornemens te trouwen. De verlovingsringen waren al uitgewisseld. Met het overlijden van Stuart gleed Astrid voor de ogen van de buitenwereld uit het Beatlesverhaal. Een half jaar later stonden The Beatles met hun eerste single in de Britse hitparade en niet lang daarna lag eerst Engeland en vervolgens de rest van de wereld aan hun voeten. Astrid bleef achter in Hamburg.

Een warm bad en een kop thee
Toch bleven de bandleden en hun Duitse vriendin hecht. Voor de buitenwereld was Astrid de vrouw die haar stempel gedrukt had op de artistieke haardracht en kledingstijl van de jongens. Ze was de fotografe die prachtige indringende portretten van hen had geschoten. Voor The Beatles was Astrid een dierbare vriendin, die zich in Hamburg over hen ontfermd had. Die haar huis beschikbaar stelde voor een warm bad en een kop thee, die een laatste link vormde met hun tragisch overleden vriend. Ook toen het grote succes kwam, bleef Astrid tot de inner circle van de Fab Four behoren.


Zonnige dagen op Tenerife
Ruim een jaar na Stuarts overlijden trof Astrid drie van de vier Beatles op het zonnige Tenerife. Terwijl John Lennon op reis was met manager Brian Epstein, vertrokken Paul, George en Ringo voor een korte vakantie naar het Spaanse eiland. Ze troffen er Astrid en die andere Hamburgse vriend, Klaus Voormann. Voormanns ouders bezaten een tweede huis op Tenerife en de jonge vrienden genoten er van een paar zonnige dagen. Er zijn mooie vakantiekiekjes bekend van die trip. The Beatles konden op Tenerife nog volledig anoniem door het leven. Bij terugkomst in Engeland stond hun eerste album op 1 in de hitlijsten.

Only if they pay you
Ook toen het grote succes zich aandiende, vergaten The Beatles Astrid niet. In 1964 werkte Astrid inmiddels als freelance fotograaf en kreeg ze exclusief toegang tot de filmset van A Hard Day's Night. Brian Epstein wimpelde de vele verzoeken van persfotografen af, maar het was George Harrison die hoogstpersoonlijk regelde dat Astrid namens het Duitse Stern-magazine foto's mocht komen schieten. 'Only if they pay you,' zou George er bezorgd aan toegevoegd hebben. Als vrouwelijke fotograaf had Kirchherr het overigens niet gemakkelijk in de sixties, vertelde ze in een interview. Uiteindelijk was iedere krant, elk magazine maar op twee dingen uit: men wilde continu haar oude Beatlesfoto's hergebruiken óf ze zou zelf The Beatles opnieuw moeten fotograferen. In haar andere werk had niemand interesse.

George Harrison bleef een trouwe vriend
Astrid werd zelf overigens financieel niet veel wijzer van de iconische zwartwit-foto's die ze begin jaren '60 van The Beatles schoot, omdat de rechten van de afbeeldingen niet goed vastgelegd waren. Uiteindelijk regelde haar zakenpartner Ulf Krüger jaren later nog wel het eigendomsrecht van een groot deel van Astrids foto's. Toch las ik dat Astrid in de loop der jaren zeker 500.000 pond moet zijn misgelopen door het oneigenlijk gebruik van haar creaties. In de jaren waarin ze het moeilijk had, was het George Harrison die haar bleef steunen, zowel mentaal als financieel. Kijkend naar de foto's uit Tenerife en die van latere ontmoetingen, zie ik een ontroerende genegenheid tussen de twee.

Hernieuwde interesse
Terwijl The Beatles de wereld over reisden, de top bereikten en uiteindelijk uiteen vielen, werkte Astrid als fotografe, barvrouw, interieurontwerper en voor een muziekuitgeverij. In de jaren '90 had ze met de genoemde Ulf Krüger een fotografiewinkel in Hamburg met de naam K & K. Ze verkocht er vintage foto's, boeken en drukwerk. De aandacht voor haar eigen werk en haar persoonlijke ervaringen met The Beatles groeide in de loop der jaren. Astrid exposeerde wereldwijd, haar foto's verschenen in boeken en ze vertelde regelmatig op conferenties en in documentaires over haar leven met The Beatles. Voor mij ging dat altijd in een sfeer van bescheidenheid en oprechtheid. Astrid Kirchherr drong zich nergens naar voren, schepte niet op, maar vertelde met haar charmante accent haast verlegen over haar vriendschap met The Beatles en haar liefde voor Stuart.

Een foto op een nachtkastje
Astrid trouwde twee keer en scheidde ook weer. Ik denk dat niemand kon tippen aan de liefde van haar leven: de jongen van wie ze na al die jaren nog altijd een zwartwit-foto in een lijstje op haar nachtkastje had staan. Ergens hoop je, tegen beter weten in, dat Astrid en Stu nu weer samen zijn. In feite zijn ze dat ook. In dat onvoorstelbare Beatlesverhaal blijven ze in liefde altijd met elkaar verbonden.

Oh dear, what can I do?

Baby's in black and I'm feeling blue

Tell me, oh what can I do?

She thinks of him

And so she dresses in black

And though he'll never come back

She's dressed in black

'Stuart was de broer die ik nooit gehad heb': blog en podcast over het leven van Stuart Sutcliffe én: op bezoek bij zijn beste vriend Rod Murray

Jullie hebben nog een heel mooi verhaal tegoed over het bezoek dat ik vorig najaar samen met het Fab4Cast-team aan Liverpool bracht. Over het eerste deel van onze avonturen kon je de afgelopen maanden al meer lezen in de blog. Ook verscheen ons reisverslag als podcast-aflevering. Maar!! Er is meer. We bewaarden het mooiste voor het laatst. We traden in Liverpool namelijk ook in de voetsporen van de jong gestorven eerste bassist van The Beatles: Stuart Sutcliffe. Die route bracht ons heel dicht bij de bijzondere, getalenteerde en gevoelige jongen die Stuart was. De plekken die we bezochten, maakten indruk op me. Om maar te zwijgen van het lange gesprek dat we mochten hebben met Stuarts beste vriend.

Stuart Sutcliffe:
(23 juni 1940 - 10 april 1962)

In het Hamburgse atelier bij Astrid

Onze eerste onvergetelijke ervaring met het erfgoed rond Stuart Sutcliffe hadden we al opgedaan in Hamburg. In het voorjaar van 2018 brachten we een bezoek aan de Duitse havenstad, onder andere om het concert van Ringo Starr te bezoeken en daarnaast eens heel goed een aantal plekken te bestuderen waar The Beatles hun eerste stappen richting de onsterfelijkheid zetten. Die reis bracht ons, zoals jullie misschien nog weten, heel onverwacht tot in het voormalig schildersatelier van Stuart. Op de zolder van het pand, dat destijds het familiehuis van Astrid Kirchherr was, stonden we ineens op de plek waar Astrid op 13 april 1962 de beroemde foto's van John Lennon en George Harrison schoot. Dat was vlak na het overlijden van Stuart, die destijds in Hamburg bij zijn grote liefde Astrid was achtergebleven. John en George bezochten Stuarts atelier en stonden verdoofd van verdriet tussen de kwasten en potten met terpentine, terwijl Astrid het moment indringend vastlegde. Ook wij poseerden op die plek, met groot historisch besef en een gevoel van respect voor Stuart.

Rondkijken in Huyton, Oost-Liverpool

Aan dat moment moest ik regelmatig terugdenken toen ik eind september in Liverpool aan onze 'Stuart Trail' begon. Eerst met Wibo en Michiel. Al snel kon Jan Cees ook aansluiten. Voorzien van een door Wibo samengesteld draaiboek, volgden we het voetspoor van Stuart. Stu, zoals we hem al snel gingen noemen, werd op 23 juni 1940 in Edinburgh, Schotland geboren, maar verhuisde op jonge leeftijd naar Huyton, aan de oostelijke kant van Liverpool. We keken rond in de wijk waar hij opgroeide, al was er door renovatie en herinrichting veel veranderd. Als kind bezocht hij er de Parkview Primary School (1946-1950) en de Prescot Grammar School (1951-1956). Wekelijks zong Stuart in het koor van St. Gabriel's Church. We passeerden deze kerk met onze huurauto, wetend dat dit ook de plek was waar Stu's uitvaartdienst plaatsvond. Niet veel later stonden we aan Stuarts graf op de Huyton Parish Cemetery. 

Een klein gezelschap rond een graf

Dit is de plek, realiseer ik me, waarop 19 april 1962, een klein gezelschap bijeen kwam om afscheid te nemen van het naar Liverpool overgevlogen lichaam van Stu. Volgens het onderzoek dat Mark Lewisohn deed waren daarbij in ieder geval (naast de familie) aanwezig: Cynthia Lennon (namens John), moeder Louise Harrison (namens George), Astrid Kirchherr, Klaus Voormann, voormalig Beatlesmanager Allan Williams en Stuarts beste vriend: Rod Murray. The Beatles waren er niet. Zij hadden verplichtingen in Hamburg. Terwijl ik bij het graf stond, probeerde ik me in te beelden hoe dat hartverscheurende tafereel er moet hebben uitgezien: het afscheid van een 21-jarige zachte, getalenteerde jongen, met een artistiek oeuvre voor de boeg, dat er nooit zou komen.

Rod Murray en Stuart Sutcliffe

Op de thee bij Rod

In de dagen die volgden, reisden we Stuart in Liverpool achterna. Dat waren met name de plekken waar hij, als Art College-student, vanaf 1956 op kamers ging: eenvoudige onderkomens aan Canning Street, Percy Street en Gambier Terrace. Op de meeste plekken woonde Stu samen met zijn beste vriend Rod Murray, die tevens aan het Art College studeerde. Als er iemand is, die Stuart Sutcliffe goed gekend heeft, die ooggetuige was van het ontstaan van het contact tussen Stuart en John Lennon, Paul McCartney en George Harrison, dan was het deze Rod Murray. Het was dan ook geweldig nieuws dat Wibo de inmiddels bejaarde Murray had weten te vinden. Ja, we waren welkom op de thee. Dus reden we op maandagmiddag 30 september 2019 Rods erf op, in een plaatsje op zo'n 30 minuten rijden van Liverpool.

Met Wibo Dijksma, Michiel Tjepkema en Rod Murray
(Jan Cees ter Brugge zou die avond pas in Liverpool arriveren).

'Stuart was de broer die ik nooit gehad heb'

Zittend bij de tafel in zijn bungalow, stak Rod tegen ons van wal. In de hoek stond een zelfgemaakte houten basgitaar, waarmee Rod zelf het idee had zich bij de band van John, Paul en George aan te sluiten. Dat verhaal zou hij ons die middag vertellen. Aan de muur hingen een aantal echte olieverfschilderijen en tekeningen van Stuart. Ik keek verwonderd om me heen, terwijl Rod ons meenam naar de periode 1956-1962, de tijd waarin hij een innige vriendschap opbouwde met Stuart. 'Hij was als de broer die ik nooit gehad heb,' vertelde Rod ons licht geëmotioneerd. Nog steeds, na al die jaren. Ik keek in de ogen die het destijds allemaal zagen gebeuren en realiseerde me: dichter bij Stuart Sutcliffe en het studentenleven van John, Paul en George hadden we niet kunnen komen. Ik nodig je van harte uit ons reisverslag over Stuart en ons interview met Rod te beluisteren. De podcast vertelt het hele verhaal....

Verder lezen en luisteren:

Fab4Cast in Hamburg

Op pad in Hamburg, deel 1: Mach Schau!

Op pad in Hamburg, deel 2: Rock 'n' Roll

Op pad in Hamburg, deel 3: Love Me Tender (het liefdesverhaal van Stuart en Astrid)

British Pathé: een schatkamer vol beeldmateriaal van The Beatles

Een tijdje geleden ontving ik een mail van Rein Aardema. Behalve zijn aardige complimenten voor BeatlesTalk (waarvoor veel dank) stuurde hij me interessante informatie toe. Rein mailde dat British Pathé, maker van nieuwsitems en documentaires, het archief van 85.000 historische newsreel films online heeft gezet. "En ja, met veel Beatles," schreef Rein. Nieuwsgierig nam ik een kijkje in deze online schatkamer. Mijn glimlach werd steeds groter en bij het bekijken van een aantal archiefopnamen, bekroop me een gevoel van sensatie: mijn hemel, dit heb ik nog nooit gezien!

Even landen in Libanon
Misschien loop ik hopeloos achter, maar ik heb de indruk dat velen van jullie dezelfde ervaring zullen hebben, bij het bekijken van het materiaal. We zien veel Beatlesmania-taferelen uit de periode 1964-1966, waarin The Fab Four intensief toerden. Vliegtuigtrappen, persconferenties en andere ontvangsten: daar zitten niet alleen bekende beelden bij, maar ook verrassende opnamen. Zo opent de lijst met voor mij volstrekt onbekende beelden van een tussenlanding in Libanon op 7 of 8 juni 1964. Na hun avonturen in Nederland vlogen The Beatles eerst terug naar Londen, om vanuit daar te beginnen aan hun 24 uur-durende reis naar Hong Kong. Onderweg werd gestopt in Zürich, Beiroet, Karachi, Calcutta en Bangkok. Om te tanken of wellicht om over te stappen. Nooit had ik de beelden gezien van die tussenstop in Beiroet. We zien hoe (deels) uitzinnige Britse en Amerikaanse jongeren tot aan de vliegtuigtrap kunnen komen. John, Paul, George en Ringo-vervanger Jimmie Nicol komen even naar buiten om de fans te begroeten (klik steeds op de link in het onderschrift).

https://www.britishpathe.com/video/VLVAD9XP33YLUPFV6URO320FO8VE2-LEBANON-TEENAGERS-STORM-BEATLE-JETLINER/query/beatles

Nieuwe doorkijkjes naar India
Fascinerend vind ik de beelden die in India van The Beatles werden geschoten. In diverse clipjes, zowel in zwart-wit als kleur, zien we The Beatles in februari 1968 in New Delhi arriveren. John, Cynthia, Georgie, Pattie en Jenny Boyd reisden gezamenlijk, vermoedelijk samen met Mal Evans. Ze werden op het vliegveld opgewacht door Mia Farrow, waarna we het gezelschap in diverse taxi's richting Rishikesh zien stappen. In een andere clip zien we Paul, Jane, Ringo en Maureen arriveren. Het stel wordt begroet met prachtige bloemenkransen, moet langs de paspoortcontrole en zet vervolgens ook koers richting de ashram van de Maharishi.

https://www.britishpathe.com/video/VLVAAASH8ORE6RO8K2ZP38I3GYXF2-FEB-1968/query/beatles+india

Rondkijken in Rishikesh
Zat ik niet al op het puntje van mijn stoel, minstens zo geïnteresseerd keek ik naar een aantal korte films die op het terrein van de ahsram in Rishikesh geschoten zijn. Natuurlijk kennen we al het nodige fotomateriaal en mooie bewegende beelden van The Beatles tijdens hun verblijf bij de Maharishi. Toch focuste dat materiaal zich vooral op The Beatles zelf en wat minder op het resort waar ze verbleven. Op deze voor mij ook weer nieuwe archiefbeelden krijgen we een indruk van het dagelijks leven in de ashram. Her en der zien we The Beatles lopen. Mooi vond ik het beeld waarbij een plunjezak met huishoudlinnen (?) voor de deur van een bungalow werd gegooid. Alsof ik zelf even mocht rondlopen in februari 1968 op die bijzondere plek.

https://www.britishpathe.com/video/VLVA5M06EP4IDTADG7YUT6PFUTP03-INDIA-BEATLES-BEGIN-MEDITATION-COURSE-AT-RISHIKESH/query/beatles

Veel vermaak
Ik kan je van harte aanraden een kijkje te nemen in deze online schatkamer: van Ringo die naar het ziekenhuis moet om zijn amandelen te laten verwijderen (1964) tot The Beatles die in Spanje sherryvaten signeren (1965) tot George Harrison die met Indiase muzikanten aan de soundtrack werkt van Wonderwall (1968). Ongetwijfeld zitten er beelden bij die je al kent, maar zelf was ik verrast door de nodige onbekende pareltjes. Hopelijk geeft het je veel plezier in deze bijzondere weken.

https://www.britishpathe.com/video/VLVA5ZP66JSGYIVZ4QNMPCCIXJBRM-INDIA-BEATLE-GEORGE-HARRISON-DIRECTS-BOMBAY-RECORDING-OF-HIS/query/beatles+george+harrison

En dan nog even dit...
Vorige week mocht ik iets vertellen over de vriendschap en samenwerking tussen John Lennon en Paul McCartney in een drie uur durende thema-uitzending over The Beatles van het Studium Generale van de Technische Universiteit Eindhoven. Het Studium Generale kan in deze tijd geen lezingen houden, dus verzorgt men er nu radiouitzendingen en podcasts. In de uitzending werd ik in het Engels geïnterviewd door presentator Lucas Asselbergs. Ik deel de volledige uitzending hier. Het fragment van het interview staat hieronder direct klaar, maar de gehele Beatlesuitzending is uiteraard hieronder terug te luisteren. Hartelijk dank aan het Studium Generale, en wat fijn dat er aandacht is gevraagd voor deze blog en de podcasts van Fab4Cast op Mixcloud.

Studium Generale TU/e · Studium Generale @ TU/e community radio: The Beatles