The Fool On The Hill: de inspiratie, de opname en de bijzondere clip die in Nice geschoten werd

Op 30 oktober 1967 zat Paul McCartney in een vliegtuig naar Nice. Samen met assistent Mal Evans en cameraman Aubrey Dewar was hij op zoek naar een mooie locatie voor het schieten van beelden bij zijn nummer The Fool On The Hill. Die scène was zo'n beetje het laatste puzzelstukje dat de film Magical Mystery Tour zou moeten completeren.

Impulsief vertrek
Het vertrek naar Nice moet snel en impulsief hebben plaatsgevonden. Geen van de andere Beatles wist waar Paul ineens was. McCartney vertrok zonder geld en paspoort naar de Zuid-Franse plaats. Zijn naam en faam vormden blijkbaar nauwelijks een belemmering om zich door de douane te kletsen en per vliegtuig Het Kanaal over te steken. Het had iets onbezonnens en onaantastbaars. In de vroege ochtend van dinsdag 31 oktober 1967 danste Paul McCartney in het prille herfstlicht in de heuvels bij Nice. De beelden zouden later onder The Fool On The Hill gemonteerd worden.

Aankomst in Nice

Dromerige ballad
Het nummer zelf schreef hij ten tijde van de Sgt. Pepper-sessies, in maart van dat jaar. Terwijl John en Paul bezig waren With A Little Help From My Friends vorm te geven, speelde McCartney zijn verse compositie Fool On The Hill aan John Lennon voor: een dromerige ballad, die qua melodie en begeleiding continu schipperde tussen D-majeur en -mineur, waardoor ook Lennon zijn oren steeds moet hebben gespitst. Paul zou het nummer aan de piano bij zijn vader thuis geschreven hebben, nadat hij een D6-akkoord aansloeg en van daaruit verder improviseerde.


Lennon was onder de indruk
In "The Beatles" schrijft Hunter Davies als officiële biograaf van de band hoe hij in maart 1967 getuige was van het moment waarop Paul zijn Fool On The Hill voor het eerst aan John voorspeelde. Ze zaten thuis bij Paul, aan Cavendish Avenue. Volgens Davies luisterde John naar Paul terwijl hij dromerig uit het raam keek. Lennon was onder de indruk van The Fool On The Hill en spoorde McCartney aan om snel de nog incomplete tekst op te schrijven, voor het geval hij de woorden zou vergeten. "Now that’s Paul. Another good lyric. Shows he’s capable of writing complete songs," was Johns mening over het nummer ("All We Are Saying" - David Sheff).


Maharishi en Tarot
McCartney zou zijn inspiratie onder andere hebben gevonden bij figuren als de Maharishi, die door critici als zonderling of gek werd bestempeld. Het idee van een goeroe in een grot sprak McCartney aan. Ook zou Paul de kaart van The Fool in de Tarot-leer in zijn gedachten hebben gehad. In de Hippiecultuur beleefde de Tarot een revival. Ook het Nederlandse kunstenaarscollectief The Fool ontleende zijn naam aan de tarotkaart. Blijkbaar schoof Paul de compositie bewust opzij voor het Sgt. Pepper-album. Qua timing had The Fool On The Hill nog makkelijk mee gekund. Misschien was het nummer nog onvoldoende gereed of paste het volgens Paul niet in het Pepper-concept, wat dat uiteindelijk ook mag hebben voorgesteld.

Eind augustus 1967: met de Maharishi in Bangor

Een demo na het verblijf bij de Maharishi
Pas op 6 september 1967, toen de Summer of Love na de plotselinge dood van Brian Epstein overging in een verwarrende herfst, maakte Paul een demo van The Fool On The Hill. Misschien kwam het nummer weer bovendrijven omdat The Beatles eind augustus een aantal dagen bij de Maharishi te gast waren geweest in Bangor, Wales. De demo die Paul maakte, is te horen op Anthology 2. [video]

Blokfluiten en een mondharp
Het meeste werk werd verzet op 25 en 26 september, aangevuld met een laatste sessie (met fluiten) op 20 oktober). Opvallend detail is de aanwezigheid van Yoko Ono op de 25ste. Wat vooral opvalt is originele instrumentenkeuze voor het nummer. Naast de gangbare instrumenten, kozen The Beatles voor blokfluiten, basharmonica's, celeste, tape-effecten (zowel een tape-loop als langzaam afgespeelde gitaareffecten). John Lennon zou ook mondharp spelen. 1967 blijft daarmee het jaar waarin The Beatles maximaal experimenteerden met verschillende instrumenten en de technische mogelijkheden die de studio hen bood. De instrumenten en het gekozen arrangement geven The Fool On The Hill precies het dromerige, etherische effect dat McCartney ongetwijfeld bij het schrijven van de tekst in zijn hoofd had.

25 september 1967: McCartney met de blokfluit aan zijn lippen

'Get a perfect shot'
Met een hoofd vol inspiratie stapte hij daarom eind oktober, een paar dagen nadat de mix van The Fool On The Hill gecompleteerd was, in het vliegtuig naar Frankrijk. Daar stond hij op de rotsen bij Nice, in de zonsopkomst, met een kleine cassetterecorder waarmee hij het nummer kon afspelen. "I just ad-libbed the whole thing. I went, ‘Right, get over there: let me dance. Let me jump from this rock to this rock. Get a lot of the sun rising. Get a perfect shot and let me stand in front of it," vertelde hij aan zijn biograaf Barry Miles. Even kroop Paul McCartney in de huid van The Fool On The Hill. Door de mooie [beelden], gemaakt voor de film Magical Mystery Tour, kunnen we nog steeds genieten van die oktoberochtend in 1967, in de heuvels bij Nice. Je had er bij willen zijn.

The Beatles en hun relatie met Japan (2)

De eerste kennismaking tussen The Beatles en Japan, tijdens hun concerten in 1966, stond in het teken van controverse, conflict en een cultuurshock. Vorige week kon je lezen hoe Beatlemania in 1964 Japan bereikte, hoe de doortastende muziekjournalist Hushika Rumiko een speciale band met The Fab Four opbouwde en tenslotte hoe The Beatles in een bliksembezoek (30 juni - 3 juli 1966) Japan op verschillende manieren op z'n kop zetten. Na vijf concerten reisden John, Paul, George en Ringo verder naar Manilla, waar hun problemen nog groter werden. Japan zouden The Beatles als band nooit meer bezoeken. Toch zou het land een rol blijven spelen in hun levens.

Journaliste 'Rumi' bleef welkom

Al hielden The Beatles geen warm gevoel over aan hun eerste kennismaking met Japan, hun journalistieke vriendin Hushika Rumiko ontving al in augustus 1966 een uitnodiging van The Beatles om hen te vergezellen op hun Amerikaanse tournee. Dat was tijdens de laatste stadionconcerten die ze als band gaven, zo zou achteraf blijken. Ruim een jaar later, in september 1967, was 'Rumi' zoals de heren haar noemden, tijdens een opnamesessie present in de EMI Studio's in Londen. Daar keek ze, wonderlijk genoeg samen met een andere Japanse dame toe, hoe The Beatles het nummer Fool On The Hill op tape zetten. 

Rumiko is in september 1967 weer present

Door Yoko Ono bouwde John Lennon een band met Japan op

De 'andere Japanse dame', ook present in Studio Two, was Yoko Ono. In het najaar van 1967 ging John Lennon al een jaar lang om met de Japanse kunstenares. Hij zag haar in de loop van 1966 op de Britse tv en ontmoette Yoko in november van dat jaar tijdens haar tentoonstelling in Londen. Hoewel het koppel later verklaarde dat hun relatie in mei 1968 begon, ontmoetten ze elkaar voor die tijd al veelvuldig. Toen Johns huwelijk met Cynthia Lennon (Powell) in het voorjaar van 1968 strandde, ging de Japanse wereld van Yoko en haar familie voor John open. 

Yoko en John, september 1967

Reizen naar het Land van de Rijzende Zon

Natuurlijk wilde Yoko aan John laten zien waar haar roots lagen. In januari 1971 nam ze hem voor het eerst mee naar Japan. Daar bezocht het paar de Yasukuni-schrijn in Tokio, een monument ter nagedachtenis van Japanse oorlogsslachtoffers. Na een bezoek aan de tempels in Kyoto, maakte John voor het eerst kennis met zijn nieuwe schoonfamilie in Fujisawa. 

John en Yoko in Japan, januari 1971

Een Green Card maakte het reizen gemakkelijker

In de zomer van 1976 kreeg John zijn Green Card. Die stelde hem in staat de VS te verlaten, in de wetenschap dat hij er ook weer terug kon keren. In 1977, 1978 en 1979 brachten John, Yoko en Sean (en incidenteel Julian) een aantal zomers in Japan door, met name in Karuizama, dat hemelsbreed zo'n 100 kilometer ten noordwesten van Tokio ligt. Lennon dacht daar op een traditioneel Japanse plek te komen, maar zag dat Karuizama een toeristische plek was, waar de gegoeden een tweede huis hadden. Hij trof er vooral verwesterde Japanners en Amerikanen. Journalist en familievriend Elliot Mintz sluit zich, op uitnodiging van Yoko, tijdens één van de vakanties bij het stel aan.

Temidden van Yoko's familie, 1977

Lennon leerde Japans

Japan inspireerde Lennon tot het maken van schetsen, in het oefenschriftje waarmee hij Japans probeerde te leren. Yoko gaf het schetsboek in 1992 uit, met de titel  "Ai: Japan Through John Lennon's Eyes: A Personal Sketchbook". Ik zie dat de bijzondere uitgave nog voor een kleine 130 euro via Amazon te krijgen is. Je kunt het boekje hier online doorbladeren.

John, Yoko en Sean. Yoko's moeder Isoko kijkt toe.

Paul belandde in een Japanse cel

Pauls tweede kennismaking met Japan was een minder relaxte dan die van zijn oude bandmaatje. In januari 1980 belandde Paul er in de cel, nadat hij (pas gearriveerd met Wings om aan zijn tour te beginnen) opgepakt werd wegens drugsbezit. Jaren later trakteerde Paul het Japanse publiek nog regelmatig op concerten, maar over zijn onfortuinlijke ervaringen in 1980 kun je meer lezen in de blog Japanese Jailbird. 

George en Ringo tourden door Japan

Net als Paul deden George en Ringo ook Japan aan, in hun solocarrières. George Harrison tourde samen met Eric Clapton in december 1991 door Japan en bracht daarvan een erg sterk livealbum, met de verrassende titel "Live in Japan" uit. Ook bij Ringo en zijn All Starr band stond Japan regelmatig op de touragenda. Toch kunnen we concluderen dat Lennon en McCartney de meest bijzondere band met Japan hadden, al was die gebaseerd op vrij uiteenlopende ervaringen.

The Beatles en hun relatie met Japan (1)

Is de Japanse cultuur soms een beetje hip dit jaar? Valt het jullie ook op? Paulien Cornelisse kwam met haar boekje 'Japan in honderd kleine stukjes', nam deel twee van haar reisserie op. Japan prijkte deze zomer op de cover van de LINDA (toch een graadmeter van wat er maatschappelijk speelt, haha), ineens zie ik Japanse motieven en dessins op kleding en posters. Zie ik spoken of valt het jullie ook op? Om in stijl te blijven, besloot ik deze week eens de relatie tussen The Beatles en Japan te belichten. Dat is namelijk een interessante!

Met een samurai-zwaard op weg naar Abbey Road

Het bestaan van The Beatles als band begon in 1964 door te sijpelen in Japan. Met name hun bezoek aan Amerika zorgde voor een nog groter bereik in de media, waarmee The Beatles ook langzaam maar zeker naamsbekendheid in het land van de rijzende zon kregen. Journalist Hoshika Rumiko vloog in juni 1965 met de opdracht The Fab Four in de EMI Studio's aan Abbey Road te interviewen. Officiële persverzoeken waren geweigerd, maar daar liet Rumiko zich niet door weerhouden. Ze meldde zich bij de studio in traditionele kledij en bracht als cadeau een samurai-zwaard mee. Dus kwam ze binnen, kreeg ze officieel een half uurtje, maar mocht ze drie uur blijven. Het klikte blijkbaar! Haar artikel verscheen in het tijdschrift Music Life van augustus 1965, dat de speciaal gedrukte recordoplage van 250.000 stuks (normale oplage: 60.000-70.000) strak uitverkocht. Rumiko prijkte samen met The Beatles op de cover van het magazine. Het interview zou de eerste worden van een serie artikelen die ze over band mocht maken. Elk jaar eentje, tot 1970. 

The Beatles waren eerst te horen via radiozender FEN

Volgens Rumiko begon men op de burelen van het Japanse muziekmagazine vanaf de zomer van 1964 steeds meer verzoeken om nieuws over The Beatles te krijgen. "With girls stopping by our offices on their way home from school to ask if we had any fresh news on the Beatles or to beg us for photos of the band," lees ik in een artikel uit juni 2016 waarin ze over haar ontmoetingen met The Beatles vertelt. Hoewel er vermoedelijk nog geen Beatlesplaten in groten getale beschikbaar waren voor de Japanse markt, pikten de vroegste fans hun eerste klanken op via het American Forces Far East Network (FEN), het militaire radiostation dat ook de Merseysound oostwaarts stuurde.

The Beatles hielden hun mond niet meer over de Vietnamoorlog

Na de jaarwisseling van 1966 werden de geruchten hardnekkiger dat The Beatles Japan zouden aandoen tijdens hun wereldtournee. Op 29 juni 1966 zetten de bandleden en hun entourage inderdaad voet op Japanse bodem. Hun aankomst vanuit Alaska, op Haneda Airport in Tokyo was vertraagd vanwege een tyfoon. Later die middag maakten The Fab Four tijdens hun persconferentie kennis met de formele en gereserveerde benadering door de Japanse journalisten. John Lennon was zelf niet bepaald gereserveerd. Tijdens de persconferentie sprak hij zich (namens The Beatles) voor het eerst openlijk uit tegen de verschrikkingen van de Vietnamoorlog. Tijdens de persconferentie oogden de mannen wat verveeld, maar de stemming was vooraf, in de gang, opperbest: [video]

John Lennon bracht een toost uit op het einde van The Beatles

Hoshika Rumiko ontving als enige journalist een persoonlijke uitnodiging om The Beatles in hun presidentiële suite in het Tokyo Hilton te ontmoeten. Rumiko was er getuige van dat John Lennon, niet vies van enige zelfspot, op een tafel klom, een glas sinaasappelsap hief en toostte op het einde van The Beatles. De journalist kreeg daarop het uitdrukkelijke verzoek van Brian Epstein om niet over dit soort gebeurtenissen te schrijven. The Beatles mochten om veiligheidsredenen hun hotel niet verlaten. Zowel John als Paul deed een uitbraakpoging, maar werden na hun ontdekking linea recta teruggebracht naar de hotelsuite. Dus moest het vertier daar maar gezocht worden. 

Images of a Woman

The Beatles brachten hun tijd door met tekenen en het luisteren naar platen met traditionele Japanse muziek, die hen door de toursponsors geschonken waren. Tijdens hun verblijf werkten ze op hun hotelkamer gezamenlijk aan een schilderij. Zittend rond een tafel schilderden ze vanuit vier hoeken aan het doek dat de naam 'Images of a Woman' zou krijgen. Het kunstwerk werd gekocht door de toenmalige voorzitter van de fanclub, waarbij de opbrengst naar een goed doel ging. Sindsdien wisselde het via veilingen regelmatig van eigenaar, waarbij het in 2012 voor ruim 155.000 dollar verkocht werd. 

Controverse, conflict en een cultuurshock

Het bezoek van The Beatles aan Japan, dat nauwelijks vijf dagen (en vijf concerten) in beslag nam, zorgde voor controverse, een cultuurshock en vooral voor conflict tussen de jonge en oude generatie Japanners. Tieners zagen The Beatles vanuit hun jeugdig optimisme vooral als een geweldig nieuw en opwindend fenomeen. De oudere generatie vond deze Britse culturele invasie, nog relatief kort na het einde van de Tweede Wereldoorlog, niet direct de meest gewenste gebeurtenis. Bovendien zou 'hun Budokan-hal', een heilig symbool van cultuur en religie, worden misbruikt voor een rock 'n' roll-concert. Bovendien was de Budokan een herdenkingsmonument voor oorlogsslachtoffers. The Beatles waren, kortom, onderwerp van een nationaal debat én van de nodige protestacties op straat. Toch zorgden ze met hun optredens wel voor een doorbraak: de Budokan zou daarna vaker het toneel van populaire concerten worden. 

Een publiek vol politieagenten

Ondanks alle protesten gingen de concerten van The Beatles gewoon door. Het relatief rustige publiek dat een enorme prijs had betaald voor een toegangskaartje, was in totaal vijf avonden getuige van matige optredens door een vermoeid ogende en onzeker spelende band. Ruim drie jaar Beatlemania gaat je niet in de koude kleren zitten, als je zelf de hoofdrolspeler in je eigen film bent. [video] 

Scherpschutters en doodsbedreigingen

The Beatles vertelden bovendien in interviews dat ze veel politieagenten in het publiek zagen zitten. Wanneer er fans opstonden om mee te zingen of dansen, werden ze met telelenzen gefotografeerd. Volgens persman Tony Barrow was de politie bang voor scherpschutters in het publiek. The Beatles hadden in de aanloop naar de concerten een aantal anonieme doodsbedreigingen ontvangen. De intimiderende setting zorgde wellicht bij de bandleden niet voor een ontspannen optreden. Op 3 juli vloog de band door naar Manilla, waar het er overigens niet gezelliger op zou worden.  

[Volgende week: deel 2] 

Back in town: wat bracht de zomer ons aan Beatlesnieuws?

Lieve lezers, hoe is het met jullie? De zomer zit er op. We zijn of gaan allemaal weer zo'n beetje aan de slag. Voor velen zal het een ander soort zomer zijn geweest. Toch hoop ik dat jullie wat uit hebben kunnen rusten en ontspannen. Bleven jullie thuis of zat er nog een reisje in? Kwamen jullie nog op Beatles-gerelateerde plekken? Ik ben benieuwd. In ieder geval ben ik terug met mijn blog en hoop ik jullie weer wekelijks van een Beatlesverhaal te kunnen voorzien. Wanneer we terugkijken op afgelopen zomer heeft de nieuwscaroussel van The Beatles niet stilgestaan. Daarom leek het me een goed idee om het nieuwe seizoen te beginnen met een terugblik.

Ringo werd 80
Ringo Starr was op 7 juli 2020 de eerste Beatle die de indrukwekkende leeftijd van 80 jaar aantikte. We weten dat hij, net als Paul, niet het eeuwige leven heeft, maar wat ziet hij er de laatste decennia weer ontzettend goed en gezond uit. In zijn hoofd voelt hij zich nog 24, zo vertelde hij de pers. 80 worden viel hem wel zwaarder dan het vieren van zijn 70ste, voegde hij daar aan toe. Vanwege de coronacrisis zat een groots verjaardagsfeest er niet in, dus gaf Ringo een interview aan Rolling Stone Magazine en kondigde hij zijn virtuele verjaardagsparty aan. Zelf had ik verwacht dat het een online live-event zou worden, maar toen ik het (vanwege tijdverschil) de volgende dag terugkeek, bleek alles vooraf opgenomen. Een beetje flauw en teleurstellend was het wel. Wel vond ik het goed dat Ringo aandacht vroeg voor een aantal goede doelen. Ook was het grappig zijn achterkleinkind te zien, met een korte boodschap voor Grandude. Het programma van een uur zou terug te zien zijn op Ringo's eigen website, maar inmiddels functioneert die video niet meer. Clipjes vind je nog wel YouTube. Al met al kunnen we stellen dat het "a long way was" voor het jochie uit de Dingle. Sjonge.

Ringo tijdens zijn Big Birthday Party

Paul McCartney kwam met de Flaming Pie Archive Collection-reissue

Ook belangwekkend nieuws was het verschijnen van de Paul McCartney Archive Collection-uitgave van het album Flaming Pie, oorspronkelijk uit mei 1997. Het Archive-project van McCartney ging van start in 2010, met het verschijnen van een luxe box van het album Band On The Run. Inmiddels staat na tien jaar de teller op 13 heruitgaven van zijn albums, die in verschillende varianten vergezeld worden van allerlei bonusmateriaal, waaronder een luxe boek. Zelf kocht ik de box niet (jullie wel?), maar luisterde ik afgelopen zomer weer eens wat vaker naar dat fijne McCartney-album. Dat was evengoed genieten. De reissue van het over het algemeen zeer geliefde Flaming Pie-album wordt ongetwijfeld binnenkort besproken door de heren van Fab4Cast. Stay tuned!

Geen Glastonbury, wel in de British GQ

Eigenlijk zou Paul deze zomer de headliner zijn van het 60ste Glastonbury Festival. Maar net als zijn Europese Tour (waaronder Nijmegen) ging ook dat feestje natuurlijk niet door. In plaats daarvan sprak hij uitgebreid met British GQ, een classy magazine waarin hij al vaker verscheen. McCartney kwam het familielandgoed bij Peasmarsh niet af en liet zijn dochter Mary een prachtige serie foto's schieten. Regelmatig zien we Macca op allerlei paparazzi-foto's in vrije tijdskleding door The Hamptons sloffen. Extra fijn was het daarom om hem in Good Old England, strak gestyled weer eens mooi gefotografeerd te zien worden. Ook deze man loopt al tegen de 80. Je geeft het hem niet.

En...

Verder overleed de Britse fotografe Fiona Adams, die de legendarische spring-foto van The Beatles maakte, waaraan Piet Schreuders een indrukwekkend artikel in Furore #24 besteedde. Die Beatles-special is nog steeds te bestellen. Vanuit Hamburg werd met het online event Stream & Shout gevierd dat The Beatles er 60 jaar geleden voor het eerst neerstreken. Ook bereikte me het nieuws dat Norman Pilcher in september zijn memoires publiceert. Daarnaast maakte de University of Liverpool bekend dat haar nieuwste auditorium, dat voor 22 miljoen pond ontwikkeld wordt, de naam "The Yoko Ono Lennon Centre" zal krijgen. Het gebouw moet eind dit jaar op de campus verrijzen. "Thank you to the University and to the people of Liverpool for this wonderful honour," was de officiële verklaring die door de erven Lennon gegeven werd. In hoeverre Yoko het zich nog bewust is, weten we niet. Naar verluidt gaat haar gezondheid hard achteruit. Hopelijk haalt ze Johns 80ste geboortedag nog, die in oktober gemarkeerd wordt door de compilatieset "Gimme Some Truth" en de ongetwijfeld prachtige hardcover-uitgave "John & Yoko: The Plastic Ono Band". Het boek is vast en zeker ook de via de lokale boekhandel te bestellen. Kijk, daar kan ík me nu op verheugen. Zijn we weer helemaal bij zo? Of ben ik nog iets vergeten? Graag tot volgende week!

Preview van het nieuwe Lennon/Ono-boek, met nieuw fotomateriaal uit
het archief van Klaus Voormann