Terrugevonden na 52 jaar: de eerste Höfner 500/1-bas van Paul McCartney

Het is typisch een bericht voor de 'goed nieuws-rubriek' die ik elke ochtend in het NPO Radio 1-journaal hoor. Vlak na half acht neemt presentator Astrid Kersseboom met één van haar redacteuren altijd even de positieve berichten door, na al het serieuze en vaak grimmige wereldnieuws. De vondst van Paul McCartneys eerste Höfner-bas is beslist zo'n bericht dat gelukkig maakt. In Beatleskringen hoorden we er al iets over, maar inmiddels is het goede nieuws overal doorgedrongen. Rolling Stone Magazine, The Guardian, CBS News, Nu.nl... de media buitelen over elkaar heen, want Paul McCartney heeft zijn 'eerste Beatlesbas' terugbezorgd gekregen.

Paul McCartney in januari 1969 tijdens de Get Back-sessies,
met de bas die in 1972 van hem gestolen zou worden.

Beweging
Al in 2018 werd via The Lost Bass Project een start gemaakt om McCartneys verdwenen Höfner 500/1 op te sporen en terug te bezorgen bij zijn rechtmatige eigenaar. Initiator was Höfner-historicus Nick Wass, die ook lang voor de firma werkte. Maar het was McCartney zelf die Wass aanspoorde om, met al diens kennis, het instrument te gaan zoeken. Blijkbaar bleef The Loss Bass Project lang onder de radar, wellicht door de wereldwijde coronacrisis. Toen de zoektocht in september 2023 prominenter in de Britse pers verscheen, onder andere ondersteund door de socials van gitaarbouwer Höfner, kwam er beweging in de zaak. Zo legde iemand aan de Britse zuidkust ineens de link tussen 'die oude bas die nog op zolder stond' en de zoektocht naar misschien wel de belangrijkste basgitaar uit de geschiedenis van de popmuziek. Binnen enkele dagen was het instrument, nog in zijn oorspronkelijke koffer, weer terug bij McCartney. Wie had dat nog voor mogelijk gehouden?

287 Duitse marken
Paul bestelde een linkshandige Höfner 500/1 bij een muziekwinkel in Hamburg, toen het er op leek dat hij definitief de rol van bassist in de Beatles van Stuart Sutcliffe had overgenomen. Hij betaalde er 287 Duitse marken voor, die hij in termijnen moest afrekenen. Deze Höfner wordt beschouwd als één van de eerste, misschien wel de echte eerste linkshandige versie van de vioolbas van de befaamde Duitse viool- en gitaarbouwer. Het vinden van een linkshandige basgitaar in het Hamburg van 1961 was namelijk geen sinecure. McCartney wilde eigenlijk ook wel een Fender, maar dat was praktisch en financieel gezien een brug te ver. De Höfner, met zijn ronde en rijke geluid, werd het instrument waarop Paul in Hamburg én op de vroegste Beatlesopnames zou spelen. Een instrument waarmee hij heel wat podium-uren en reiskilometers maakte. 


Get Back-sessies
Het intensieve gebruik eiste z'n tol van de bas, die toch al vrij kwetsbaar was door zijn hollow body en zijn hals. Paul liet zijn bas opknappen, maar schafte in 1963 ook een tweede exemplaar aan, dat hij als eerste bespeelde tijdens de repetities voor het Britse tv-programma Ready Steady Go. Beide bassen verschilden op een aantal onderdelen van elkaar, zoals keurig gedocumenteerd in het fantastische naslagwerk Beatles Gear. Blijkbaar beviel de nieuwe bas McCartney goed. Hij schakelde grotendeels over op het instrument. De oude Höfner zagen we, in gerestaureerde vorm, nog wel eens opduiken tijdens de Beatlesjaren. Bijvoorbeeld in de video van Revolution in 1968 en, zeer prominent, tijdens de Get Back-sessies in januari 1969.

Een 'still' uit de Now and Then-video, die in mei 2023 opgenomen werd.
De bas die op de achtergrond te zien is, is één van de replica's die Paul liet maken.
In werkelijkheid vond hij afgelopen september zijn echte eerste Höfner 500/1 terug.

De restauratie bood aanknopingspunten
Na die periode verdween de bas uit het zicht, waardoor vijf decennia werd aangenomen dat hij in 1969 gestolen zou zijn. Paul liet zelfs twee replica's maken. Eén van die replica's was recent te zien in de video van het laatste Beatlesnummer 'Now and Then'. Ondertussen laten recente ontwikkelingen rond de vondst van het échte exemplaar zien dat de bas niet in 1969 maar in oktober 1972 gestolen werd. Uit een busje dat door twee van Pauls 'Wings-roadies' een nacht in het Londense Notting Hill geparkeerd werd. Het instrument werd later doorverkocht in een pub. Uiteindelijk was de bas 50 jaar in het bezit van dezelfde familie. En bij één van die familieleden ging een belletje rinkelen over een oude baskoffer met inhoud, die nog steeds op zolder stond, toen het nieuws van de zoektocht overal te zien was.

Het officiële statement van Paul McCartney
op 15 februari 2024, dat de Höfner is teruggevonden.

Jongensboek
Hoe dat verhaal precies in elkaar zit, kun je lezen in het artikel dat gisteren verscheen op de site van De Bassist. In een exclusief interview met Höfner-historicus Nick Wass lees je bovendien hoe hij er 100% zeker van is dat het teruggevonden instrument écht die bewuste McCartney-bas is. Daarin speelde de bijzondere restauratie, die de Höfner in de jaren 60 onderging, namelijk een cruciale rol. Bovendien werd Wass bijgestaan door twee journalisten, die hem hielpen een aantal losse eindjes in de zoektocht aan elkaar te knopen. Ook dat verhaal lees je in het artikel. Het is me wat.... dat hele Beatlesverhaal is één groot jongensboek, kunnen we ook nu weer concluderen. En in 2024 is daar weer een prachtig en spannend hoofdstuk aan toegevoegd!

Een rusteloos leven, waarvan tien jaar aan de zijde van Paul McCartney: Denny Laine (1944-2023)

Wat moet er allemaal door het hoofd zijn gegaan van Paul McCartney, toen hem op 5 december 2023 het nieuws bereikte dat Denny Laine, zijn meest trouwe en prominente Wings-bandlid op 79-jarige leeftijd was overleden? Confronteerde het Paul met zijn eigen sterfelijkheid? Bracht het goede herinneringen terug aan de hoogtijdagen van Wings? Of misschien ook schuldgevoelens over de manier waarop hij Denny in 1981 door (Beatles)producer George Martin aan de kant had laten schuiven? Natuurlijk weten we dat allemaal niet. Wel waren veel Beatles-, Wings- en McCartney-liefhebbers afgelopen december geraakt door het overlijden van Denny. Ook ik. 

Rondreis
Ik las het nieuws van Denny's overlijden in de vroege ochtend van 6 december, terwijl ik op rondreis was door Nieuw-Zeeland. Direct stuurde ik een appje naar Wibo, Jan Cees en Michiel, mijn maatjes van Fab4Cast. Zelf was ik niet in de gelegenheid snel in de pen te klimmen om over Denny te schrijven, want mijn reis, over het spectaculair mooie Zuider- en Noordereiland was pas net begonnen. Later die dag zou ik in de plaats Dunedin, waar The Beatles ooit in 1964 optraden, nog wel op pad gaan voor verhalen. Maar daarover later meer.

Denny maakte indruk op Paul
Inmiddels ben ik terug in Nederland en is er weer tijd om een nieuwe editie van BeatlesTalk te schrijven. En al is het inmiddels een paar weken geleden dat Denny ons ontviel, ik vind het belangrijk om aandacht te besteden aan zijn plek in "Beatles history". Want eigenlijk werd de kiem van de connectie tussen Paul McCartney en Denny Laine al gelegd in de Beatlestijd. Laine, wiens echte naam Brian Hines was, maakte deel uit van de eerste line up van de succesvolle Britse band The Moody Blues. Die band vergezelde John, Paul, George en Ringo in december 1965 tijdens hun laatste tour door Engeland. De vriendelijke Denny Laine, met zijn indrukwekkende vertolking van Bessie Banks 'Go Now' maakte indruk op Paul McCartney en nestelde zich ergens in diens geheugen. 

Ommezwaai
In 1966 verliet Denny The Moody Blues om zijn eigen, vaak rusteloze pad als muzikant te vervolgen. Hij probeerde het solo, speelde korte tijd in de band van drummer Ginger Baker en leefde zijn leven van dag tot dag, altijd op de rand van de armoede. Zijn muzikale kracht was groter dan zijn talent om met geld om te gaan. Het werd de rode draad in zijn leven. Toen Denny in 1971 aan de grond zat, was er dat plotselinge telefoontje van Paul McCartney. Of Denny zich wilde aansluiten bij het nieuw te vormen Wings. Dat moment markeerde de grote ommezwaai in Laines carrière: in de jaren '70 zou hij, samen met Paul en Linda, de stabiele factor in de immer wisselende bezetting van Wings vormen.

De sound van Wings
Hoewel Paul zijn bandleden niet bepaald een riant salaris gaf, zorgde Wings voor meer stabiliteit in het leven van Denny. Eerst was hij alleen de sideman, gemakkelijk in te zetten op alle plekken die tijdens concerten opgevuld moesten worden. Speelde Paul piano, dan pakte Denny meestal de bas. Waren er extra toetsen nodig, dan deed Denny zijn gitaar af en nam hij plaats achter de vleugel. Zo was Denny het spreekwoordelijke cement van Wings, waardoor Paul met zijn band in de jaren '70 naar steeds grotere hoogten kon stijgen. Het is vaker gezegd, maar het moet beslist benoemd worden: misschien waren juist Denny's vocale kwaliteiten wel zijn belangrijkste bijdrage aan Wings. De samenzang van Paul, Linda en Denny leverde een unieke 'blend' op. Een klankkleur, met daarin het licht nasale geluid van Laine, die Wings écht z'n eigen geluid gaf. Van de achtergrondzang in My Love, via de samenzang in Silly Love Songs, tot de warme 'zangdeken' in het nummer London Town. 

Een stap naar voren
Dat waren de dingen waar ik aan dacht, terwijl het nieuws van Denny's overlijden zich verspreidde en ik op die 6e december in Dunedin nog even een foto opzocht, van de zeer succesvolle Wings-bezetting in 1976. De tijd waarin Denny met Paul, Linda, gitarist Jimmy McCulloch en drummer Joe English over de wereld tourde. En met die fantastische blazerssectie natuurlijk. Het was ook de tijd waarin Denny een stap naar voren mocht doen van Paul, om zijn immer bewonderde versie van Go Now te zingen, zittend aan de vleugel. En om, gewapend met mondharmonica, zijn eigen compositie Time To Hide te zingen. Misschien wel zijn beste compositorische bijdrage aan Wings, samen met het prachtige No Words. 

Het einde van Wings
Maar aan alles komt een eind en dat gold ook voor de samenwerking tussen Denny en Paul. In 1980 ging Wings als een nachtkaars uit. De Japanse Wings-tournee viel in het water door Paul's korte gevangenisstraf na zijn drugs-arrrestatie in Tokio. Maar ook Paul's interesses verplaatsten zich in die periode, waarin hij in de studio steeds vaker bijgestaan werd door 'losse' sessiemuzikanten. Denny was daar nog bij tot het vroege voorjaar van 1981, maar merkte dat zijn rol uitgespeeld was. Al had hij enkele jaren eerder een substantiële bijdrage geleverd aan de monsterhit Mull Of Kintyre, de tijd van 'Band On The Run' was voorbij. Het primitieve pionieren en de gretige energie waarmee Wings de wereld had veroverd, had plaatsgemaakt voor de nieuwe ambities van McCartney. Op persoonlijk en zakelijk vlak was de koek tussen Denny en Paul op.

In de marge
Toen Paul na zijn moeizame start van de jaren 80 in 1989 weer een succesvol geworden wereldtournee startte, was Denny daar al lang niet meer bij. De liefde tussen hem en Paul was op dat moment al jaren over. Datzelfde jaar liet Denny zijn gezicht zien tijdens de Beatles Unlimited-dag in de Amsterdamse Meervaart. Daar sprak hij over zijn jaren met Wings en beklom hij het podium voor een mini-concert. Het maakte diepe indruk op mij, als 13-jarige. Net als de korte ontmoeting aan de signeertafel, waarbij hij zijn handtekening in één van mijn boeken zette. Maar voor Denny was het vermoedelijk één van de vele optredens in de marge, die hij hard nodig had om in zijn levensonderhoud te kunnen blijven voorzien. Hij had immers zijn rechten van Mull Of Kintyre aan Paul McCartney moeten verkopen, om z'n dure scheiding van actrice en model JoJo LaPatrie te kunnen betalen. 

Voorjaar 1989:
even oog in oog met Denny Laine

Longklachten
Op 5 december 2023, exact 50 jaar na de release van het album Band On The Run, stierf Denny Laine in Naples (Florida). Berooid maar gelukkig, met zijn kersverse tweede vrouw Elizabeth aan zijn bed. Daarmee kwam er een eind aan een muzikantenleven dat altijd rusteloos bleef. Een crowdfunding-actie om zijn ziekenhuiskosten te kunnen blijven betalen, bleek vergeefs. Ernstige longklachten, voortkomend uit een Covid-besmetting, hadden Denny dermate verzwakt dat herstel niet meer mogelijk was. Ook Paul McCartney's financiële ondersteuning mocht niet meer baten. Misschien was het uiteindelijk een schrale troost dat de twee oud-Wings-maatjes inmiddels hun contact hersteld hadden en weer 'on speaking terms' waren. Er kan heel wat gebeuren in een mensenleven. 

I've been on the run since the good Lord knows when

And the day I die, I'll still be runnin' then

Runnin' from the days when I would lay me down and cry

Baby, won't you let me have a little time to hide
(Denny Laine, Time To Hide)

Heb je Fab4Cast 214 al beluisterd?
Daarin nemen Wibo, Jan Cees, Michiel en McCartney-liefhebber Erik Winkelman (van de YouTube-serie Ranking McCartney) je mee door het muzikale leven van Denny Laine. Uiteraard komt zijn Wings-tijd en samenwerking met Paul McCartney prominent aan bod, met heel veel mooie muziekfragmenten!

Fab4Cast - The Dutch Beatles Podcast · 214. Het leven van Denny Laine