Hoe Paul McCartney deze week terugkeerde naar Abbey Road en The Cavern

Macca is weer helemaal hip & happening deze weken. Een nieuwe single die verrassend fijn in je hoofd blijft hangen, de Carpool Karaoke, de aankondiging van het nieuwe album Egypt Station dat dit najaar verschijnt, een Europese concertagenda die zich langzaam begint te vullen... Er valt genoeg te beleven. Het fijnste nieuws van de afgelopen week waren Macca's bezoekjes aan Abbey Road en Liverpool. Dat leverde mooie beelden op. En enthousiaste verslagen van de mensen die er bij waren.

Hoe secret zijn die secret gigs?

Een paar weken geleden kondigde het management van McCartney aan dat er een paar secret gigs aan zaten te komen. Altijd spannend natuurlijk, waar zo'n ex-Beatle opduikt. Heel erg secret kun je zoiets niet houden trouwens. Deze week berichtte de bekende Londense Beatles-gids Richard Porter al dat er verdacht veel reuring op het pleintje voor de studio's ontstond. Hij deelde deze foto:

Terug naar Studio Two

Al snel werd duidelijk dat het om een Spotify Event ging. McCartney zou met zijn band een concert in de befaamde Studio Two gaan geven en daarbij mogelijk ook een aantal nummers van zijn nieuwe album gaan spelen. Spotify was aanwezig om beeld- en geluidsopnamen te maken. Daarbij was er een select publiek van een aantal prijswinnaars én een aantal genodigde 'celebs' aanwezig. Natuurlijk is het niet bijzonder dat McCartney weer eens in Studio Two was. Hij nam er de afgelopen jaren heel wat muziek op en gebruikte de bijzondere ruimte wel vaker als decor voor promotionele activiteiten. Toch was het wel even smullen.

De timing was prima. Vorige week nog waren er wegwerkzaamheden nodig aan Abbey Road.
Dat leverde natuurlijk weer leuke foto's op.
Het asfalt van de drukke doorgangsweg is inmiddels weer keurig hersteld.

Deze keer bleven de sandalen aan!

Net als in zijn dagen als Beatle, was McCartney relaxed wandelend vanaf zijn huis aan Cavendish Avenue, dat praktisch om de hoek ligt, naar Abbey Road gekomen. Ook in Londen is het summer in the city en loopt het kwik behoorlijk op. Paul was zodoende op sandalen, net als die op die warme zomerse dag in augustus 1969 toen de coverfoto van het Abbey Road-album geschoten werd. Destijds schopte hij zijn schoeisel uit om blootsvoets de zebra over te steken. Dat beeld kennen we allemaal. Afgelopen week hield Paul zijn sandalen aan en stak hij de zebra weer over. Een kleine en simpele handeling, die toch weer de nodige positieve emoties opriep. Natuurlijk weet McCartney dat zelf ook. Maar ja, om dan nu ineens 50 meter verderop over te steken....?  Dochter Mary (die net als mama Linda fotografe werd) wist natuurlijk precies wanneer papa present was en filmde het tafereeltje vanuit haar auto. Toch leuk! De vrolijke [beelden] werden al snel opgepakt door de media: 

Instagram-interview

Eenmaal binnen deed Paul een korte Q&A voor Instagram. Hij gaf antwoord op ingestuurde vragen. Daarbij noemde Paul I Don't Know als zijn favoriete track van het aanstaande album, ging hij kort in op het gebruik van originele instrumenten en op de samenzang die The Beatles steeds verder wisten te perfectioneren. Because noemde hij als ultiem voorbeeld:

Nieuwe nummers op de setlist

Later die dag volgde ook het concert. Studio Two is volgens mij niet klein (ik zou er zo graag nog eens zelf willen rondlopen), maar voor een concert-setting absoluut zeer intiem te noemen. Uit een verslag van één van de aanwezige prijswinnaars weten we alvast hoe die sessie er uitzag. Ook de setlist, met daarop inderdaad een aantal nieuwe nummers, kon natuurlijk niet lang geheim blijven:

Tranen in de ogen

Volgens één van de slechts 20 fans die bij het concert aanwezig mochten zijn, was het een bijzonder optreden. McCartney ging in de studio, tussen het publiek, achter de originele piano zitten waarop hij Lady Madonna in 1968 speelde. Nu zat hij daar opnieuw om het nummer op hetzelfde instrument in te zetten. Het was voor Paul ook de eerste keer sinds 1962 dat hij Love Me Do in Studio Two speelde. Zijn gedachten moeten ongetwijfeld terug zijn gegaan naar het moment waarop hij tussen diezelfde vier muren met John, George en Ringo, wellicht wat zenuwachtig, zijn eerste single opnam. Volgens ooggetuigen stond Paul met tranen in zijn ogen te spelen. Heel mooi vind ik dat. Ik denk niet dat je dat soort emoties kunt faken. McCartney zal met een oprecht gevoel van nostalgie hebben teruggedacht aan momenten die hem dierbaar zijn, misschien zichzelf ook wel steeds meer bewust van zijn eigen sterfelijkheid.

Een lang gesprek en wéér een secret gig....in Liverpool
Alsof het allemaal nog niet genoeg was, dook Paul woensdag en donderdag op in Liverpool. In een uitgebreide interviewsessie op het podium van het door hem operichte Liverpool Institute of Performing Arts (LIPA) beantwoordde hij op ontspannen wijze vragen uit het publiek en via Facebook. Over het schrijven van liedjes, het begeleiden van LIPA-studenten, zijn liefde voor kunst en zijn enorme bewondering voor John Lennon. De anekdotes vlogen in het rond, waaronder een herinnering hoe hij vroeger met John leraren van de middelbare school opbelde en in de maling nam. Herkenbaar voor velen, denk ik. Het is een heel leuk gesprek om terug te kijken. Aan het eind van het interview kondigde Paul aan dat hij de volgende dag ergens in Liverpool zou gaan optreden. Dat werd een zinderende set in The Cavern, waarvoor hij een select aantal tickets weggaf. Het leverde bijzondere taferelen op in Liverpool afgelopen donderdag. [video]

Oprecht plezier

Zo verraste Paul McCartney ons afgelopen week dus met een aantal mooie momenten. Natuurlijk prettig geregisseerd rond de promotie van zijn aanstaande album, maar toch ook weer met het oprechte plezier en de eerlijke emoties waarmee we Good Old Paul de laatste tijd weer aan de slag zien. What's next? Als het gaat om muzikale plekken uit zijn verleden, die hem dierbaar zijn, maak dan het rijtje met me af.....: Abbey Road, LIPA, The Cavern..... Ik kan maar één vervolg bedenken. Hamburg? Of wacht.....the rooftop in Londen? Het zal toch niet?

Living On Borrowed Time: hoe John Lennon in Bermuda aan de dood ontsnapte

Onlangs hoorde ik dat een goede vriend vijf dagen op de Noordzee had vastgezeten. Op de vissersboot, waar hij te gast was. Het stormde zo hard dat zelfs de reddingsbrigade het niet zag zitten hem en zijn collega's op te komen halen. Alles liep gelukkig goed af. Ik ben blij dat hij weer vaste grond onder zijn voeten heeft. Toen ik het verhaal hoorde, moest ik direct denken aan het hachelijke avontuur dat John Lennon in het voorjaar van 1980 beleefde. Niet wetend wat hem in december zou overkomen, ontsnapte Lennon in juni van dat jaar aan de dood. Op zee.

Fantaseren over een leven op zee

Nadat John in de zomer van 1976 na lang procederen zijn Green Card kreeg, kon hij de Verenigde Staten af en toe weer verlaten, wetend dat hij er ook terug kon keren. Dat stelde Lennon in staat om in de tweede helft van de jaren '70 regelmatig op reis te gaan. Met zijn gezin, maar ook wel eens alleen, of met de kleine Sean. In de beslotenheid van het Dakota gebouw, waar hij woonde, fantaseerde John over een leven op zee. In mei 1980 gaf hij zijn personal assistant Fred Seaman (ja heus) opdracht om op zoek te gaan naar een zeilboot. Seaman kwam terecht bij Coneys Marine op Long Island. De boot kwam er en kreeg een plek bij Cold Spring Harbor, waar de Lennons een buitenhuis hadden.

Het buitenhuis van de Lennons op Long Island

Zeillessen op de Isis

John kreeg zeilles van Tyler Coneys, de eigenaar van het familiebedrijf waar hij zijn zeilboot kocht. Hij pakte het serieus aan, oefende volop en las elk studieboek over zeilen dat hij te pakken kon krijgen. De [homevideo] die de Lennons maakten bij hun buitenhuis geeft een duidelijk beeld van de baai waar John leerde zeilen. Ondertussen speelde Lennon met de gedachte de bescheiden Isis van 4 meter lang te vervangen door een groter zeiljacht. Daarmee wilde hij wel op volle zee. Coney vertelde Lennon dat hij twee neven had, ervaren zeilers, die van plan waren in de Cariben te gaan varen.

De plek waar John leerde zeilen

Yoko stuurde John in zuidoostelijke richting
In Newport, Rhode Island, werd een geschikt jacht van 13 meter gevonden. Het enige dat nog moest gebeuren was het zoeken van een goede bestemming. Volgens de overlevering schakelde Yoko haar Japanse raadgever Takashi Yoshikawa in, om te bepalen in welke richting John op reis moest gaan. Dat hing namelijk af van numerologie en de stand van de planeten. John zou in zuidoostelijke richting moeten reizen. Bermuda dus. Zelf ging Yoko niet mee. Zij had zo haar eigen bezigheden.

Een droom kwam uit
Op woensdagochtend 4 juni 1980 vloog John met Coneys en diens twee neven van Farmingdale Airport naar Newport, waar de Megan Jaye hen geduldig wachtte. Niet veel later voer het schip Murphy's Dock uit. Ook aan boord was Captain Halsted. De man die het schip van haver tot gort kende. Eenmaal op volle zee realiseerde Lennon zich dat hij iets deed waarmee hij veel te lang in zijn leven gewacht had. Fantaserend in de haven van Liverpool, denkend aan zijn eigen vader die vaak op zee was, had het water hem altijd getrokken. You can't imagine what it's like when you look around and all you see is water and sky. You feel both isolated and in communication with the almighty whatever, zou hij Seaman later verteld hebben. It's an overwhelming sensation of freedom.

De Megan Jaye zoals de boot er vandaag de dag uitziet,
Ttgenwoordig Jubilee genaamd.

Recht op de Bermuda Driehoek af
De reis zou 5 dagen duren en Lennon en zijn crew langs Cape Hatteras, dwars door de legendarische Bermuda Driehoek voeren. Na een paar mooie dagen op volle zee, werden de weersomstandigheden ruwer. Lennon en zijn crew kwamen in een Atlantische storm terecht. De Megan Jaye werd een speelbal van de metershoge golven. Na ruim een dag waren Coneys en zijn ervaren neven zeeziek en moest Captain Halsted, oververmoeid, het roer loslaten. Alleen John was nog in staat het schip te besturen.

'Dear Megan, there's no place like nowhere,' schreef John in het
logboek van de Megan Jaye.

Liverpoolse zeemansliederen schreeuwen tegen de golven
Daar stond Lennon, in zijn eentje op het dek, met het roer in handen, als relatief onervaren zeiler. Na een kort moment van paniek, slaagde hij er in het schip door de bijna twee dagen durende storm te loodsen. Once I accepted the reality of the situation, something greater than me took over and all of a sudden I lost my fear, vertelde hij later. Ook dat hij het ene na het andere zeemanslied over de golven schreeuwde. Het deed hem denken aan het moment waarop The Beatles op het hoogtepunt van hun wilde liveoptredens waren, in 1961, vlak voor ze doorbraken. Ook toen voelde John dat niets hem kon stoppen, zo vertelde hij eens.

Na de storm schreef Lennon zijn laatste liedjes

Uiteindelijk kwam alles goed en bereikte de boot Bermuda. John verbleef daar nog een aantal weken en liet zijn assistent overkomen, samen met Sean en diens Japanse babysitter. Bermuda was de plek waar Lennon, misschien wel bevrijd door het intense avontuur op zee, het ene na het andere nummer begon te schrijven. De reggaemuziek die er overal klonk, inspireerde hem onder andere tot één van de laatste nummers die hij uiteindelijk op zou nemen. De demo ervan legde hij op 22 juni vast in zijn huis in Bermuda. Met een gitaar en een simpele recorder [video]. Living on borrowed time, horen we John zingen. Bevrijd van zijn writers' block, nog vol van de storm die hij had overwonnen, living on borrowed time.

I'm Only Sleeping: hoe The Beatles aan een droom van drie minuten werkten

Maureen Cleave, een journaliste met wie John Lennon goed bevriend was, noemde hem probably the laziest person in England. Begin 1966 was ze te gast  in Weybridge voor een kijkje achter de schermen, bij de Lennons thuis. Niet veel later schreef Cleave een stuk over het ontspannen gesprek dat ze met John had. Haar artikel verscheen in de London Evening standard van 4 maart 1966 en zou uiteindelijk een aantal maanden later in Amerika voor enorme opschudding zorgen. Vanwege een uit zijn verband getrokken uitspraak over het Christendom, die we allemaal kennen. Maar daar gaat het deze week niet over.

De luie Lennon
Cleave trof een Beatle aan die tussen de vele optredens en opnamesessies door zijn tijd het liefst slapend doorbracht. Of lezend, schrijvend en tv kijkend. In ieder geval in een behoorlijk passieve toestand. Moe zal Lennon in 1966 zeker geweest zijn, nadat hij een aantal jaren had geprobeerd zichzelf overeind te houden in de storm die Beatlemania heette. Op de achterzijde van een brief krabbelde hij in april van dat jaar het begin van de tekst van een nieuw liedje, I'm Only Sleeping.

Achterkant van een aanmaning
Het stuk papier dat Lennon omkeerde om zijn hersenspinsels op vast te leggen, had trouwens ook iets van doen met zijn lethargische aard. Het was een aanmaning van de GPO (General Post Office), vermoedelijk een soort PTT, waarvan South West Telephone Area, London hem op 23 april dat jaar onder andere schreef:

Dear Sir,

May I remind you that I have not yet received payment of your radiophone

bill for £ 12.30. I am sorry that we cannot allow the bill to remain unpaid indefinitely.
Will you please pay it within the next seven days; unless it is paid by then
we shall have no alternative but to revoke your license and to initiate legal 
proceedings to recover the debt. We would send you a final bill showing your
total liability. You could then only have service again if you paid your bill and we also 
might have to ask you for a deposit. 
I hope that you will make all this unnecessary by paying your bill
within the next seven days.
If you have already paid the bill please let me know straight away so I can
look into the matter.
Sincerely,
en dan volgt er een voor mij onleesbare ondertekening.

Mobiele telefoon

Wat was er aan de hand? Lennon had een een soort radiophone in één van zijn auto's. vermoelijk zijn Rolls Royce, met nummer 282587, waarvan hij de rekening maar niet betaalde. Een radiophone was een draadloze telefoon die, als voorloper van de mobiele telefoon, vanaf 1959 in auto's kon worden gemonteerd en die kon opereren via het eerste in Engeland (beperkte) draadloze telefoonnetwerk. Natuurlijk had Lennon zo'n snufje en natuurlijk was 'ie te lui om de rekening te betalen. Het fijne van dit soort krabbeltjes op de achterzijde van brieven is dat ze ons iets zeggen over de datering van het geschrevene. Bij I'm Only Sleeping zien we dat John zijn tekst vlak voor de opnames, die op 27 april 1966 startten, bedacht.

Journalist Maureen Cleave met The Beatles in 1964

Aftastend tweestemmig zingen

Op die woensdag de 27ste legden The Beatles 11 takes van I'm Only Sleeping vast. Van take 1 hebben we deze opname nog, van een prachtig soort puurheid in aftastend tweestemmig zingen door Lennon en McCartney:

Nog nooit gedaan: een achterwaartse gitaarsolo

Tijdens de serie takes die volgden speelden Lennon en Harrison akoestische gitaar, McCartney bas en Starr drums. Op take 11 werd voortgeborduurd. Twee dagen later zong John zijn partij in. Daarna werden de opnamen op 5 en 6 mei gecompleteerd. Eerst met achtergrondzang door Lennon, McCartney en Harrison. Aansluitend was George nogmaals aan zet. Voor iets dat tot dan toe nog nooit in de popmuziek gedaan was: het opnemen van een achterwaartse gitaarsolo. Dat vergde een staaltje denkwerk en geduld dat wel aan Harrison besteed was. De solo moest immers voorwaarts op zo'n manier gespeeld worden, dat hij (wanneer achterwaarts afgespeeld) goed klonk, als in een droom.

Zes uur proberen en experimenteren voor een paar seconden

Harrison bedacht eerst een melodie met Indiase invloeden, nam die op, liet George Martin de tape achterwaarts afspelen en de melodie op die manier noteren. Vervolgens speelde Harrison de achterwaarts genoteerde manier weer voorwaarts in, over een aantal achterwaarts afgespeelde fragmenten heen, om op die manier wel het karakteristieke naar binnen zuigende geluid van achterwaarts afgespeelde gitaren te behouden. Tenminste, zo begrijp ik dat het gegaan moet zijn tijdens een sessie die maarliefst zes uur in beslag nam, waarbij Harrison over zijn gitaar gebogen bleef zitten en niet opgaf. Hoe de solo vooruit (vanaf het begin) en achteruit (vanaf 00:18 seconden) klonk, kun je in deze [video] beluisteren:

Yawn, Paul

The Beatles waren intensief betrokken bij de sound die I'm Only Sleeping moest krijgen. Er was al lang geen sprake meer van een liedje inspelen en het standaard laten afmixen. In dit geval werd er al geëxperimenteerd met tapesnelheden, omdat Lennon wilde dat zijn stem dun, breekbaar en als die van een oude man klonk. Het dromerige effect wordt versterkt door de vertraagd afgespeelde geluiden van Ringo's bekkens, die het tempo continu af lijken te remmen. Rond minuut twee, vlak voor de tweede keer Keeping an eye on a world going by my window, horen we John mompelen Yawn, Paul. Ik begin er, al schrijvend, bijna spontaan van te gapen op dit moment. Het nummer eindigt met een stukje gitaarspel uit Love You To, zonder vastomlijnd ritme. Het laat je droom als wierook vervliegen in de ochtend. Je kunt je niets meer herinneren.

Carpool Karaoke met Paul McCartney: waar zat de magie?

Het was me wat hè, met die Carpool Karaoke van James Corden en onze Paul. De teller staat inmiddels op 91 miljoen views via Facebook en ook nog eens een slordige 21 miljoen kijkers via YouTube. And counting! Zijn jullie al een beetje bekomen van het filmpje? Aanstaande vrijdag kunnen jullie bij de Fab4Cast genieten van een uitgebreide analyse van wat de video wereldwijd teweeg bracht. Ondertussen ga ik zelf op zoek naar het antwoord op de vraag: waar zat de magie?

Van het podium, in de auto
Het concept kenden we natuurlijk al lang: Corden rijdt een rondje met bekende artiesten en zingt samen met hen een paar grote hits. Dat de Amerikaanse talkshow-host zelf best een goede stem heeft, is een bonus. Tweede stemmen of creatieve toevoegingen slingert hij moeiteloos de auto in. En zo haalt hij de groten der aarde van hun podium, ontdoet hij ze van opsmuk, opgepoetste vocalen en lichteffecten en zet hij ze gewoon in een auto. Een plek waar we allemaal wel eens meezingen met de radio. Het geheim van het succes zit 'm in dat contrast.

Wat raakte ons zo?
Maar hoe zat het dan met dat contrast bij Paul McCartney? En waarom was de hele wereld zo enorm geëmotioneerd door de ruim twintig minuten durende clip die Corden in Liverpool met McCartney opnam? Het zijn interessante vragen om over na te denken, nu we daar inmiddels een beetje de tijd voor hebben gekregen.

De gewone Liverpudlian
Allereerst dat contrast tussen de Ster en de gewone Sterveling. In mijn beleving is dat er niet. Het klopt, McCartney is een ster. Hij is zo'n beetje de meest legendarische liedjesschrijver die er rondloopt. Zijn naam en faam zijn van wereldformaat, al decennia lang. En hoewel hij een goed PR-man is, welbespraakt, altijd geduldig met een glimlach de pers te woord staat, is McCartney ook altijd een gewone Liverpudlian gebleven. Zijn band met de stad is sterk, hij komt er vele malen per jaar, richtte er zelfs een soort conservatorium op, waar getalenteerde jongeren verder kunnen komen met hun muzikale ambities. McCartney is en blijft een kind van Liverpool. Mag ik even in je winkel binnenkomen, lov'? vraagt hij in plat Scouse aan de kapster als hij voor de Barber Shop op Penny Lane staat. De plek die hij in één van zijn liedjes vereeuwigde. In Penny Lane there is a barber showing photographs....

Paul moest zichzelf vaak opnieuw uitvinden
Dat McCartney zo gewoon is gebleven, blijkt ook wanneer hij en Corden de auto afwisselend door de straten sturen. Stijn Fens vergeleek die tocht in Trouw zo mooi met een moderne bedevaart. Paul vertelt tijdens de rit honderduit over wat er te zien is, waarbij zijn tongval steeds platter wordt. Hij is er weer, hij kan zichzelf zijn. Herkennen we dat niet allemaal een beetje? Je gaat weer even carnaval vieren bij je ouders in Limburg of naar het feestweekend van het dorp waar je vandaan komt. Voor je het weet sta je weer in geheimtaal met je oude vrienden te praten. Ons kent ons.

Paul demonstreert hoe hij in zijn ouderlijk huis
uren op het toilet gitaar zat te spelen. Prima akoestiek daar!

Levenslessen en levenslust
Waar de wat jongere Paul in het verleden ook wel eens een tikkie arrogant of pedant uit de hoek kon komen, zien we inmiddels een oudere en wijzere man, die zijn levenslessen wel geleerd heeft. Die grote pieken, maar ook diepe dalen kende. McCartney heeft het leven geleefd en staat er nog middenin. Een leven vol onwaarschijnlijke muzikale successen, maar ook: het verlies van zijn moeder op jonge leeftijd, de teloorgang van zijn favoriete band, de moord op zijn grootste vriend en de dood van de liefde van zijn leven. Op zijn beurt vereeuwigde hij al die mensen in liedjes. Bovendien moest Paul zichzelf telkens opnieuw uitvinden. Dat deed hij, met enorme veerkracht, levenslust en een groot relativeringsvermogen. Een talent dat hem blijkbaar in nuchterheid in de Noord-Engelse havenplaats met de paplepel werd ingegoten. Het maakt hem net zo menselijk als jij en ik. Take these broken wings and learn to fly...

De soundtrack van ons leven
Het maakt hem tot de oom van wie we allemaal houden (ja, ook die uitdrukking werd bedacht door Stijn Fens), maar ook tot de muzikant die de soundtrack van onze levens schrijft. Nog steeds. Want in dezelfde week waarin het filmpje verscheen, bracht Paul een nieuwe single uit. Van de dubbele A-kant daarvan werd het aanstekelijke Come On To Me uiteraard ook even in de auto gezongen. McCartney, de PR-man. Het mág, na ál het moois dat hij de afgelopen decennia voor ons schreef. De plekken in Liverpool, de liedjes die gezongen werden, het bezoek aan het huis waarin hij opgroeide en vooral het contact met de mensen op straat, zijn eigen mensen, maakten de Carpool Karaoke tot een kijkervaring die zich rechtstreeks in je hart nestelt.

Met winkelpersoneel op Penny Lane

Muzikale opa
Wereldwijd voelden mensen zich verbonden in emotie. Over dat er ook positieve dingen gebeuren. En dat die positieve ervaringen 'm in écht contact zitten. In muziek die ons verbindt met geliefden die er niet meer zijn en juist ook met de volgende generatie die er weer net zo hard opnieuw door geraakt wordt. In één scène vertelt Corden met tranen in zijn ogen hoe hij vroeger met zijn vader naar Let It Be luisterde en dat zijn muzikale opa eigenlijk nú hier bij hem had moeten zijn, zittend in deze auto met Paul McCartney.

Hij is bij je, antwoordt Paul, in alle eenvoud.

De stilte die daar op volgt, is veelzeggend.
Het is voor mij precies waar de muziek van The Beatles over gaat.