Hoe Paul McCartney jarenlang bleef worstelen met zijn Long And Winding Road

Soms kan geluk je ineens overvallen. Dat had ik onlangs op een zaterdagochtend. Buiten was het fris, maar ook zonnig. Ik wandelde door onze buurt naar de warme bakker en passeerde onderweg een buurtgenoot die al druk doende was zijn tuinhaag netjes bij te snoeien. Ik hoorde dat hij er muziek bij had opgezet. Gewoon, op een beschaafd geluidsniveau. Toen het zachte zoemen van zijn elektrische heggeschaar staakte, was de verder stille straat ineens gevuld met het geluid van het orkestrale gedeelte uit The Long And Winding Road. Precies dat gedeelte waarin de melodielijn steeds statig een stukje opklimt, vlak voordat Paul McCartney weer inzet met But still they lead me back...

Hoorde ik The Long And Winding Road toevallig?

Ik vond het wat overdreven om vanaf de overkant van de straat, en al half gepasseerd, de man aan te spreken en mijn blijheid met hem te delen. Wat zeg je ook in zo'n situatie? Wat draait u mooie muziek? Bovendien wist ik niet of hij bewust The Beatles had opgezet, of dat het nummer toevallig voorbij kwam. In een playlist of tijdens een radiouitzending. Terwijl ik glimlachend linksaf sloeg, stierven de klanken achter mijn rug weg en probeerde ik me te herinneren wanneer ik The Long And Winding Road voor het laatst beluisterd had.

Geen toeval?
Ik kon er niet opkomen. Even gravend in de geschiedenis van dat nummer, stuitte ik op 11 mei 1970 als releasedatum, als single. Dat was een paar dagen nadat het zogenaamde 'laatste Beatlesalbum' Let It Be uitkwam. Wacht eens even, vandaag is het ook 11 mei, dacht ik. Dat kon geen toeval zijn. Misschien luisterde mijn buurtgenoot toch naar een radiouitzending waarin die datum gememoreerd werd. The Long And Winding Road had als liedje in mei 1970 zelf ook al een long and winding road afgelegd, want het was op dat moment al bijna anderhalf jaar geleden opgenomen. Het waren gekke tijden, die nadagen van The Beatles als band. Hoe zat het nu ook alweer?

Paul McCartney zag in Schotland een long and winding road

Op zondag 26 en vrijdag 31 januari 1969 namen The Beatles een aantal takes op van The Long And Winding Road. Paul McCartney had het nummer al in 1968 geschreven, op zijn Schotse boerderij. Al rijdend door de hooglanden, zag hij een weg die in de verte al kronkelend door het heuvellandschap liep. McCartney vertelde dat hij altijd inspiratie vond in de rust en schoonheid van het Schotse landschap en al zittend aan de piano, met Ray Charles in zijn achterhoofd, zag Paul de ballad ontstaan. Parallellen met de toenemende complexiteit binnen The Beatles als band en een dus meer symbolische long and winding road dringen zich hierbij natuurlijk ook op. Maar goed. Terug in Londen nam McCartney een demo-versie van het nummer op en zocht hij contact met Tom Jones. Het leek Paul wel aardig dat de crooner The Long And Winding Road als zijn eerstvolgende single zou uitbrengen. Helaas ging die vlieger niet op, want Jones moest van zijn platenmaatschappij met Without Love de boer op. 

Paul McCartney in Schotland

Glyn Johns en Phil Spector namen het nummer onder hun hoede

Dus werd het januari 1969 en zaten The Beatles in de Apple Studio's, samen met Billy Preston als extra toetsenist op de Rhodes-piano. Zittend aan de piano speelde en zong Paul zijn ballad. Ringo drumde, George speelde gitaar en John had voor deze gelegenheid de basgitaar ter hand genomen. Hij speelde niet feilloos. Zoals we weten, gingen al die tapes uit januari 1969 de ijskast in, om later met tussenkomst van anderen alsnog in de vorm van het album Let It Be te verschijnen. Terwijl The Beatles in mei 1969 met hele andere dingen bezig waren, kreeg de Britse technicus en producer Glyn Johns de opdracht uit al die januari-opnames een goede set afgemixte songs samen te stellen. Johns gebruikte daarbij de basisversie van The Long And Winding Road van 26 januari. Intussen was de succesvolle Amerikaanse producer Phil Spector ook ten tonele verschenen, ingevlogen door John Lennon en de omstreden nieuwe zakelijke belangenbehartiger van de band: Allen Klein. 

Met Billy Preston

Ruzie met de orkestleden

Op 1 april 1970 was de uiterst excentrieke Spector aanwezig in de EMI Studio's. Namens The Beatles was alleen Ringo present, die her en der nog wat drumpartijen moest toevoegen. Phil Spector nam, met een arrangement van Richard Hewson onder de arm, een aantal zwaar georkestreerde overdubs op bij The Long And Winding Road, Across The Universe en I Me Mine. Liedjes die door The Beatles aanvankelijk een stuk eenvoudiger en kaler bedoeld waren. Net als al het andere materiaal dat op het uiteindelijke Let It Be-album terecht zou komen. De sessie met de orkestleden verliep desastreus. Spector gedroeg zich onmogelijk, zat onder de drugs en joeg de musici tegen zich in het harnas. 

De legendarische maar excentrieke Phil Spector

Een geëmotioneerde brief van Paul

Uiteindelijk wist Spector, mede door de sussende invloed van Ringo Starr, de dag tot een goed einde te brengen. Op 2 april stuurde hij alle vier The Beatles een acetate met een mix van het complete Let It Be-album en vroeg hij hen om feedback. Het opmerkelijk is dat hij per telegram van alle vier die Beatles goedkeuring kreeg. Paul McCartney schikte zich eerst, maar bij het herbeluisteren van het inmiddels rijk georkestreerde The Long And Winding Road, kreeg hij een paar dagen later toch de kriebels. Het nummer was veel te bombastisch geworden, het had in zijn ogen een eenvoudige pianoballad moeten blijven. Terwijl het productieproces van het album al in volle gang was, stuurde McCartney Allen Klein een geëmotioneerde brief, waarin hij vroeg of de harp uit Winding Road verwijderd kon worden. En of het koor met zangstemmen een stuk verder naar de achtergrond mocht. Klein kreeg McCartney telefonisch niet te pakken, stuurde hem een telegram, maar ontving slechts een schriftelijke bericht van de furieuze componist dat de brief voor zichzelf sprak.

De brief van McCartney aan Klein:
Don't ever do it again.

Creatief verhaal halen

Zo kwam het dat we The Long And Winding Road niet als Tom Jones-single en niet als kleine pianoballad van The Beatles leerden kennen. De afgelopen decennia raakten onze oren gewend aan het brede, statige en rijke geluid van de laatste Beatlessingle. En de laatste nummer 1-notering van The Beatles tijdens hun bestaan als band. Wie denkt dat het verhaal van The Long And Winding Road hiermee ten einde is, vergist zich. Paul McCartney liet het er niet bij zitten en zou als componist van het nummer nog jarenlang bezig zijn in creatief opzicht verhaal te halen. 

Versie na versie

In 1976 speelde McCartney het nummer tijdens zijn concerten met Wings, in een kleiner arrangement met blazers en in 1984 verscheen er een nieuwe versie van Winding Road op het album Give My Regards to Broadstreet. Slechts vijf jaar later besloot Paul alweer opnieuw een versie op te nemen, die ergens als B-kantje ten tijde van het Flowers In The Dirt-album uitkwam. Op Anthology 3 verscheen het nummer met een alternatieve gesproken bridge en in 2003 wist McCartney Ringo en de erven Lennon en Harrison over te halen om het album Let It Be...Naked uit te brengen. Dat was een plaat met de kale versies van alle Let It Be-nummers, zoals het album eigenlijk bedoeld was. The Long And Winding Road werd daarop de ballad die Paul voor ogen had. 

Vrede vinden met je verleden

Tot op de dag van vandaag horen we Paul zijn Winding Road live spelen bij concerten. Daarbij lijkt hij het Spector-arrangement inmiddels een beetje te hebben omarmd. De violen zijn er weer, al klinken ze een stuk bescheidener. Vrede vinden met je verleden kan een long and winding road zijn, ook als je Paul McCartney heet. Ik bedacht het een zaterdagochtend, op weg naar de bakker.