Waarom The Beatles in juni 1965 halfvolle zalen trokken

Wanneer we terugblikken op de carrières van grote bands als The Beatles, ABBA en Queen, zijn we geneigd te denken dat de successen zich voor de muzikanten opstapelden, dat hun bestaan als band één grote triomftocht was. Onlangs las ik weer eens dat ABBA nog na de Eurovisie-winst moest ploeteren om nieuwe hits te scoren. Ook Queen maakte als band begin jaren '80 een moeilijke periode door, waarna de leden zich herpakten en het succes weer terugkeerde. The Beatles hadden het eind juni 1965 ook wel even gehad, toen hun tournee door Frankrijk, Italië en Spanje niet bepaald van een leien dakje ging. Wat was er aan de hand?

Milaan, 24 juni 1965

Twee weken, acht steden, vijftien concerten

Het voorjaar van '65 had voor The Fab Four grotendeels in het teken gestaan van het project Help! Opnamen voor de film en de soundtrack wisselden elkaar af. De groep reisde naar de Bahama's en Oostenrijk om scènes aan zonnige stranden en op besneeuwde heuvels te filmen. Ook in Londen en directe omgeving werden de mannen gefilmd. Toen half juni zowel de film als de soundtrack grotendeels opgenomen waren, werd het tijd om Zuid-Europa wat aandacht te geven. Althans, dat moet manager Brian Epstein gedacht hebben, toen hij een groot aantal concerten voor The Beatles vastlegde, te beginnen in Frankrijk.

In Frankrijk kregen The Beatles een tweede kans

De relatie tussen The Fab Four en de Fransen was niet bepaald warm te noemen. Anderhalf jaar eerder bleek de kloof tussen vier Britse muzikanten en het Franse society-publiek lastig te overbruggen. Op zondag 20 juni 1965 leken The Beatles aanzienlijk beter contact te krijgen met hun toehoorders in het Parijse Palais des Sports. Zowel het middag- als avondconcert werd door de Franse media opgenomen, waardoor we een goed beeld krijgen van het enthousiasme vanuit het publiek. De kop was eraf. Op de 22ste vloog de band naar Lyon voor twee avondconcerten in het Palais d'Hiver. Twee concerten op één avond. Tegenwoordig zou zoiets ondenkbaar zijn, maar de sets van The Beatles waren compact. Ging je naar zo'n concert, dan kreeg je een stuk of twaalf nummers te horen. Vaak deelden The Beatles het podium met andere, soms plaatselijke, sterren. 

Een korte wandeling door een park in Parijs

Stadions en een filmtheater

Per trein legden de jongens de afstand tussen Lyon en Milaan af en op 24, 25, 27 en 28 juni speelden The Beatles respectievelijk in Milaan, Genua en Rome. In Italië werd duidelijk dat er iets vreemds aan de hand was. Terwijl The Beatles bijna nooit moeite hadden om hun kaarten uit te verkopen, speelden ze in Italië voor zalen die soms nog niet voor de helft gevuld waren. In Milaan zagen 7000 toeschouwers de band 's middags optreden, gevolgd door 20.000 mensen die het avondconcert bezochten. Als je bedenkt dat het Vélodrome Vigorelli een capaciteit van 22.000 bezoekers had, is dat op zijn minst opmerkelijk te noemen. In Genua, waar The Beatles ook per trein arriveerden, zagen slechts 5000 toeschouwers The Beatles in het Palazzo dello Sporto (capaciteit: 25.000) optreden. In Rome, tenslotte, speelden The Beatles vier keer in twee dagen, nooit voor een uitverkocht Teatro Adriana [8 mm-beelden]. Wat was hier aan de hand?

Gebrekkige promotie en moordende hitte

In het zeer goed geschreven 'Can't Buy Me Love: The Beatles Britain and America' van Jonathan Gould (schaf dat boek aan!) las ik dat deze tour, die gedurende twee weken uit vijftien concerten in acht steden bestond niet goed gepromoot was. Bovendien was het die maand enorm heet in Milaan en Genua. The Beatles speelden in sportparken waar het 's middags buiten in de brandende zon niet te harden was. In Rome was de concertlocatie wél binnen, in een filmtheater. Daar ontbrak echter de airconditioning, waardoor de hitte ook moordend moet zijn geweest. Bovendien maakten de kranten melding van de relatief hoge ticketprijzen. Een ongelukkige samenloop van omstandigheden, kun je zeggen. Als ik naar de beelden van Milaan kijk, die op donderdag 24 juni werden geschoten, zie ik The Beatles in de brandende hitte opkomen in dikke zwarte pakken. Paul zingt She's A Woman, Ringo slaat werktuiglijk de beat. Het publiek bevindt zich op grote afstand. Hoe zou dit voor The Fab Four geweest zijn? [video]

Een vocaal vermoeide Lennon

Vanuit Italië staken The Beatles nog even over naar Nice, voor een enkel concert in het Palais des Expositions, waarna de karavaan naar Madrid en Barcelona trok. Daar stonden The Beatles in grote arena's waar normaliter stierengevechten werden gehouden. Ik vond deze geweldige [beelden], die ons mee terugnemen naar het Madrid van 2 juli 1965. We zien het Spaanse publiek in gespannen afwachting van het fenomeen uit Engeland: Los Beatles. Als de band het podium betreedt, klinkt het bekende, uitzinnige gejoel. De Spanjaarden zijn los en hun geschreeuw wordt beantwoord door de Fab Four, die Twist en Shout inzetten. We horen een vocaal vermoeide John Lennon en ook hier zijn, met name op de beelden bij het tweede nummer (I Feel Fine) de lege plekken op de tribunes te zien. Het werd tijd om naar huis te gaan, waar promotie-interviews voor de film Help! wachtten en binnen twee weken de koffers voor de Amerikaanse zomertour gepakt moesten worden.