maandag 1 april 2019

Give Peace A Chance: Mark Lewisohn in het Amsterdamse Hilton over Lennons onbegrepen vredesboodschap

Eigenlijk waren de eerste regels van The Ballad of John & Yoko ook wel van toepassing op de reis die Mark Lewisohn dit weekend vanuit Londen naar Amsterdam probeerde te maken. Standing in the dock at Southampton, trying to get to Holland or France.... 's Werelds beroemdste Beatlesbiograaf stond op zijn beurt, 50 jaar na dato, in een treinstation in Londen, trying to get to Amsterdam. Dat viel nog niet mee. Brexit-protesten zorgden ervoor dat het station op slot ging en dat Lewisohn snel een vlucht naar Amsterdam moest boeken. Christ, you know it ain't easy, ook niet voor Mark Lewisohn die het Hilton wilde bereiken.

Het Hilton Hotel gisteren.
Ramón Dorenbos maakte de prachtige foto's bij dit verhaal.

50 jaar na John & Yoko in het Hilton
De biograaf overbrugde zijn extra wachttijd in de British Library. Met het schrijven aan zijn onderzoek naar The Beatles uiteraard, want dat stopt nooit. Ook deze week niet, tijdens zijn verblijf in Amsterdam, waar de gewaardeerde schrijver uiteindelijk toch nog arriveerde. Lewisohn is in Nederland ter gelegenheid van de festiviteiten rond het 50-jarig jubileum van John & Yoko's Bed-In in het Hilton Hotel. Gisteren reed mijn eigen trein, vanuit Deventer naar Amsterdam-Zuid, wél. En dus zat ik in de grote zaal van het Hotel en luisterde ik naar Gijs Groenteman die Mark Lewisohn interviewde. Ook kreeg ik eindelijk de kans om een kijkje te nemen in die beroemde suite 902, waar het in maart 1969 allemaal gebeurde, maar dat is beslist een verhaal voor een andere keer. 

Samen met de huidge voorzitter (Ron Bulters) en voormalig (Har van Fulpen) voorzitter/oprichter
van de Beatlesfanclub. Wat was het geweldig om Har, wiens boeken ik vroeger
bij de bibliotheek ging halen, voor het eerst te ontmoeten.

De beste ideeën komen in bad
Dat Mark Lewisohn de tijd neemt om de langverwachte delen twee en drie van zijn trilogie All These Years te completeren, heeft niets te maken met een gebrek aan arbeidsethos. In tegendeel. De aimabele Brit maakt lange werkdagen om de niet te stuiten stroom aan nieuwe informatie over The Fab Four te beoordelen, verwerken, overdenken, beschrijven en archiveren. Het is werk waar een klein kennisinstituut full time op zou kunnen draaien. 's Avonds in bad is er tijd voor reflectie, vertelde Lewisohn. Dan ontstaan de beste inzichten, die uiteraard de volgende dag weer verwerkt moeten worden. En inzichten zijn er volop.

Gijs Groenteman in gesprek met Mark Lewisohn


Ook in Amsterdam is Mark Lewisohn aan het schatgraven
Lewisohn gaf aan de laatste tijd veel te hebben nagedacht over hoe het leven van The Beatles er tijdens die eerste maanden van 1969 uitzag. Zeker met het oog op het aanstaande bezoek aan Amsterdam en zijn optreden in het Concertgebouw, woensdagavond. (Je kunt daar overigens nog bij zijn, warm aanbevolen). De biograaf dompelde zich onder in 1969, terwijl zijn huidige schrijffocus juist ligt op de jaren 1963-1966, die het onderwerp vormen van het tweede deel van All These Years. Toch was Lewisohn wel gek, als hij zich zou afsluiten voor wat er deze weken, met het oog op die Bed-In, allemaal in Amsterdam gebeurt. Bij jubilea herinneren mensen zich ineens weer dingen, of beseffen ze dat ze bijzonder materiaal in hun bezit hebben, vertelde de Brit ons. Hij is er daarom graag bij deze week, to grab whatever comes in. En dat is nogal wat. Lewisohn spreekt met ooggetuigen, bestudeert nieuw fotomateriaal en krijgt de kans verloren gewaande filmopnamen van de Lennons te bekijken. Over tien jaar zal Lewisohn zijn ervaringen en inzichten verwerken in het finale deel van zijn trilogie. Zover is het nog niet, alles op zijn tijd.

Journalist Jan van Galen leidt zijn documentaire In Bed met John & Yoko (die te zien was bij Andere Tijden) in.


The Beatles droegen zelf bij aan de negatieve beeldvorming over de Get Back-sessies
Het werkt blijkbaar inspirerend voor Mark Lewisohn om sommig onderzoek exact 50 jaar naar dato te doen. Afgelopen januari beluisterde hij de 97,5 uur aan beschikbare audio van de Get Back-sessies. Precies van dag tot dag, op dezelfde data waarop The Beatles aan het werk waren voor wat uiteindelijk de Let It Be-film en het gelijknamige album zouden worden. De schrijver kreeg naar eigen zeggen een compleet nieuw beeld van hoe die sessies daadwerkelijk zouden zijn verlopen. Ik hoorde vier creatieve muzikanten aan het werk, helemaal niet zo veel ellende, vertelde Lewisohn. Het opende zijn oren én zijn ogen. Volgens de historicus waren het vooral The Beatles zélf die na hun uiteengaan in een aantal interviews negatief terugkeken op hun belevenissen en daarmee ook zelf de mythe creëerden dat er veel ruzie en negativiteit op de studiovloer merkbaar was. Ze beïnvloedden daarmee de wijze waarop nu nog steeds op die periode wordt teruggekeken. Lewisohn zei dat hij slechts sporadisch iets van onenigheid op de tapes terughoorde. Harrison, die geïrriteerd de sessies verliet, was na diens terugkeer juist in een opperbeste stemming. Net als de anderen, zo hoorde ik de schrijver vertellen.




De geschiedenis niet veranderen, maar op zoek gaan naar wat werkelijk gebeurde
Ook over de Let It Be-film zei Lewisohn dat de destijds gemaakte montage een verkeerde impressie geeft van wat er werkelijk gebeurde. De keuze voor de scènes, zo denkt hij, werd destijds sterk beïnvloed door de algehele negatieve stemming die er heerste rond het uiteengaan van The Beatles. Met een andere montage hadden we een andere film gehad en was de beroemde scène tussen McCartney en Harrison (I play whatever you want me to play), in zijn geheel, heel anders overgekomen dan het kort teruggesneden fragment dat hardnekkig symbool blijft staan voor die hele januarimaand in 1969. De film werd pas veel later gemonteerd. Dat was in de periode dat het nieuws over het einde van The Beatles nog pijnlijk vers was. Het wierp een schaduw over de keuzes die bij het samenstellen van de film werden gemaakt, is Lewisohns theorie. De schrijver kijkt uit naar het nieuwe Let It Be-project waarin regisseur Peter Jackson waarschijnlijk een breder en uitgebalanceerder beeld van de sessies gaat schetsen. Lewisohn zei daarover: Ik ben niet geïnteresseerd in het veranderen van de geschiedenis, maar juist in het ontdekken van wat er echt gebeurde. Dat wil hij hartstochtelijk. Los van de persoonlijke herinneringen en interpretaties die The Beatles daar later zelf over hebben verspreid. Een even zuiver als integer streven, vind ik.


The Beatles spraken spraken nog over een opvolger van Abbey Road
Een andere eye-opener voor Lewisohn was dat The Beatles tijdens de Get Back-sessies vrij open en ontspannen spraken over de mogelijkheid om de band te ontbinden. Zonder emoties, gewoon als reële optie. Het joeg ze kennelijk geen angst aan en blijkbaar was er overeenstemming om nog even samen door te gaan, zo lang het muzikaal goed bleef werken. Wat er die januarimaand tijdens de Get Back-sessies aan ontbrak, was een duidelijk gezamenlijk doel. Die doelloosheid en dat gebrek aan focus was misschien nog wel het grootste probleem van het project. Uiteindelijk werd er vervolgens, met veel meer groepsgevoel en drive nog gewerkt aan Abbey Road en, zo leerden we uit een verbijsterende onthulling van Lewisohn, werd er zelfs nog vergaderd over een ópvolger van Abbey Road! Van die vergadering zou een geluidsopname bestaan. I know it's true, aldus Lewisohn, het publiek op het puntje van de stoel houdend. Alleen om die onthulling was deze middag in Amsterdam al goud waard.

Piet Schreuders en Mark Lewisohn, na afloop


John Lennon was de beste communicator uit de geschiedenis van de popmuziek
Maar goed, natuurlijk gaan we nog even terug naar die Bed-In. Niet lang na het beëindigen van de Get Back-sessies en het spelen van het concert op het dak, besloot John Lennon om te trouwen en op huwelijksreis te gaan. Volgens Lewisohn waren de overige drie Beatles niet precies op de hoogte van die plannen en moesten zij uit de krant vernemen dat Lennon en Ono in het Amsterdamse Hilton waren nneergestreken. Die actie was een logisch gevolg van Johns fascinatie voor het onderwerp vrede, aldus de onderzoeker. Een fascinatie die in februari en maart '69 steeds groter werd. Het paste in Lennons karakter om zich snel en haast ondoordacht volledig in iets nieuws te storten. Yoko bedacht als performance artist het concept van de happening en John was de communicator. In de beste in de geschiedenis van de popmuziek, aldus Mark.

Een deel van de geweldige expositie in de hal van het Hilton

Hair Peace + Bed Peace = Bed-In
De Bed-In, zo vertelde de historicus, was in feite een combinatie van de concepten Hair Peace en Bed Peace, die beide als slogans op de ramen van het Hilton waren geplakt. Met Hair Peace liet je je haren groeien voor de vrede en met Bed Peace ging je in bed liggen om over de mogelijkheid van wereldvrede na te denken. Of over wat je zelf zou kunnen doen om daar, in het klein, aan bij te dragen. De kracht van Lennon was volgens Lewisohn diens vermogen om op een respectvolle en open manier met mensen van allerlei rangen en standen over dit soort ideeën te communiceren. De benaderbare Beatle was in 1969 de minst bevooroordeelde man op aarde, aldus Mark. Ongeacht je achtergrond, religie of etniciteit: je kon Lennons respect krijgen en op zijn bed komen zitten om te praten.


De conservatieve Britse pers trok het allemaal niet
John & Yoko streken niet toevallig in Amsterdam neer. De eerste regels van hun Ballad hintten zelfs op een voorgenomen huwelijk in onze hoofdstad. In Amsterdam vond het prille paar begin '69 een open en progressieve sfeer, waarin alles kon en bespreekbaar was. Ook met de pers. Dat was in thuisland Engeland wel anders. Lennon werd daar inmiddels als knettergek bestempeld. Hij scheidde van zijn vrouw, werd gearresteerd voor drugsbezit, poseerde poedelnaakt met zijn nieuwe vriendin voor een elpeehoes en ging in bed liggen om met de wereldpers te praten. De Engelse journalisten sloten het niet uit dat de Lennons daarbij openlijk de liefde zouden bedrijven. Dus reisden ze het stel achterna en trof John Lennon zowel in Amsterdam als in Montréal scherpe, cynische en bitse Britse journalisten aan zijn bed, die niet bereid waren zijn vredesboodschap met een open geest in ontvangst te nemen.

Mark Lewisohn signeert zijn boeken na afloop van het gesprek

De gedachte aan vrede als eenvoudig begin
Volgens Mark Lewisohn keek de Britse pers op een wat feitelijk niveau naar de zich steeds verder ontwikkelende John Lennon. Een man die als kind beschadigd was door het verlies van zijn ouders, een agressieve jongeman die het in 1963 nog op een vechten zette tijdens het verjaardagsfeestje van Paul McCartney, en vervolgens een bijna-dertiger die de wereld, zittend in een bed, sereen verzocht de vrede een kans te geven. Het ging er bij de Britten allemaal niet in. De Engelse journalist Donald Zec vroeg Lennon hoe hij dacht de Vietnam-oorlog te kunnen stoppen met zijn actie. Natuurlijk zou deze symbolische zet niets uithalen, maar Lennon vroeg hem om eens te starten met de gedachte aan wereldvrede een kans te geven. Why can't you just give peace a chance, vroeg hij Zec. Daarmee werd de legendarische slogan in Amsterdam geboren, om later in Montréal tot lied te evolueren. 


Lennons boodschap was in 1969 verfrissend eenvoudig
Op de vraag of Mark Lewisohn John Lennons vredesboodschap oprecht vond, kwam een volmondig ja, met de onderbouwing dat Lennon wist waar hij het over had. John was een fervent lezer en volgde alles dat er in de wereld gebeurde. Niet alleen in de mainstream-media, maar ook door de wat minder gangbare kanalen te bestuderen, voor het broodnodige tegengeluid. Lennon was een intellectueel en breed geïnteresseerd mens. Iemand die constant wilde weten wat er speelde en wat de mensen dachten. In de jaren '60 maakte hij een enorme ontwikkeling door en kreeg hij het met zijn overtuiging voor elkaar een boodschap over de vrede via de massamedia te verspreiden. Dat was een trendbreuk met hoe de vredesbeweging vanaf midden jaren '50 weliswaar poogde de massa te bereiken, maar bleef preken voor eigen parochie. Lennons boodschap was in 1969 bovendien verrassend verfrissend, na alle revolutionaire protesttaal, waarin de oproep tot geweld soms openlijk doorklonk.




Give Peace A Chance als bescheiden verzoek
Terugkijkend op de Bed-In concludeerde Lewisohn dat de Lennons iets volstrekt unieks deden. Wie was er ooit in bed gaan liggen voor de vrede en nodigde daarbij de wereldpers uit er over te komen praten? Anno 2019 zou de eenvoud van dit concept volstrekt ondenkbaar zijn. Net als de betrekkelijk eenvoudige en directe toegang die de pers destijds tot Lennon had. Vandaag zouden daar communicatieplannen en pr-strategieën aan ten grondslag gelegen hebben. Lennon zette zijn actie heel snel op, iedere journalist was welkom en trof een man die hem recht in de ogen keek. Give Peace A Chance zegt niets over hoe je de vrede wereldwijd bereikt, want een ultieme oplossing voor de vrede lijkt er niet te komen. Het zegt iets over openstellen van je eigen gedachten voor de vrede, om na te denken hoe jij daar in het klein een bijdrage aan kunt leveren, probeerde Lewisohn Lennons intenties te duiden. Give Peace A Chance is daarmee geen eis, geen vuist waarmee op tafel geslagen wordt, maar een bescheiden verzoek om zelf over vrede na te denken.


Give Peace A Chance op 31 mei 2019
In lijn met dat bescheiden verzoek, besloot Mark Lewisohn zijn interview gisteren met een wens. Hij deelde het idee dat de hele wereld op vrijdag 31 mei 2019, 50 jaar na de totstandkoming van het nummer Give Peace A Chance, het lied met de krachtige boodschap zal zingen. Volgens Lewisohn moet het mogelijk zijn dat plan via social media te verspreiden. Zijn droom is dat de boodschap 50 jaar later nog een keer massaal wordt gezongen. Door schoolkinderen en vluchtelingen. Door daklozen en politici, feitelijk door iedereen die er voor voelt. Het zal misschien niets veranderen, maar waarom proberen we het niet, aldus Lewisohn. Er ging een golf van ontroering door de zaal, gevolgd door applaus. John Lennon was weer even terug in het Hilton.

Voor het Hilton bloeiden de Lennon-tulpen!

2 opmerkingen:

  1. poe, interessant als altijd! Wat kijk ik uit nasr deel 2 van de biografie en zeker ook nasr een nieuwe Get Back.

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Dank je Jan. De zaal hing aan zijn lippen. Het was genieten, ook om alles dat hij vertelde te overdenken en structureren in een blog. Ik kijk ook uit naar al het moois dat er nog aankomt.

      Verwijderen