De Kerstblog: in Denemarken op zoek naar de plek waar John en Yoko in 1969 Kerst en Nieuwjaar vierden

Wat zal John Lennon gedacht hebben, terwijl hij op maandag 29 december 1969 door het desolate Deense landschap reed? Hij was die dag, met Yoko, van Londen naar Aalborg gevlogen, waarna het stel per auto koers zette naar het platteland bij het dorpje Vust. Noord-Jutland. Kou, kale vlakten, het duister viel vroeg in op één van de laatste dagen van het decennium. De sixties waren voorbij, The Beatles waren uit elkaar gevallen, al wist het grote publiek dat nog niet. John en Yoko reden door Noord-Denemarken, een streek die moet hebben gevoeld als het einde van de wereld. Wat kon ik me dat goed voorstellen, toen ik er begin september zelf reed. Op onderzoek, naar één van de meest onwaarschijnlijke plekken waar ooit een Beatle neerstreek. Het werd een bijzondere ervaring.

Een landschap dat nergens begon of ophield

Van Aalborg ging de tocht van John en Yoko vermoedelijk via één van de weinig doorgaande wegen langs dorpjes met Deense namen als Vado, Aabybro, Brovst en Fjerritslev. Lintbebouwing langs smalle wegen, door een landschap dat nergens begon of ophield. Voorbij het laatste dorp ging het noordwaarts naar Vust, waarna het stel rechtsaf sloeg, een onverhard karrespoor volgend, dat naar een eenzame boerderij leidde. Aan de Ellidsbølvej 37 stond het woonhuis waar Yoko's voormalige echtgenoot Tony Cox zich met zijn nieuwe vrouw Melinde had gevestigd. Bij hen woonde Kyoko, de zesjarige dochter van Yoko en Tony. Zij was de reden dat John en Yoko hun koffers pakten en in de laatste dagen van 1969 naar Denemarken reisden.

Tony Cox zou met Kyoko onderduiken bij een sekte

Yoko had de Amerikaanse filmproducer Cox in 1961 ontmoet. Het stel trouwde en kreeg in 1963 een dochter. Hoewel John en Yoko elkaar in 1966 ontmoetten en in mei 1968 hun relatie publiekelijk maakten, bleven Yoko en Tony aanvankelijk getrouwd. Het stel scheidde in februari 1969, waarna Yoko de volledige voogdij over kleine Kyoko kreeg toegewezen. Toch verliepen de afspraken tussen Yoko en Tony moeizaam. Een jaar later zou Cox zelfs, met Kyoko, van de aardbodem verdwijnen door zich aan te sluiten bij een religieuze sekte. Zover was het eind 1969 nog niet. John en Yoko bezochten Kyoko, die in die periode in Noord-Denemarken verbleef, met als doel om afspraken te maken rond de opvoeding van het meisje. Ze waren welkom bij Tony en Melinde en aanvankelijk had geen mens in de wijde omtrek in de gaten dat het wereldberoemde stel in de kleine boerderij logeerde.

Een brievenbus met huisnummer 37 bevestigt dat we goed zijn

Ook wij draaiden onze auto rechtsaf het karrespoor van de lange oprit aan de Ellidsbølvej op. Het pad kronkelde de weilanden in, tot het zich splitste. Links leidde het naar nummer 37, rechts naar nog een paar huizen die als klein buurtschap bij elkaar stonden. Een brievenbus met het huisnummer bevestigde ons dat we goed zaten. Een bord gaf aan dat hier inmiddels een kleine wellness-praktijk gevestigd was. Place of Beauty, heette het. Eigenaresse Trine Jensen stond met haar naam op het bord vermeld. Het huis is nog bewoond, dacht ik hoopvol. Na de bocht zagen we een witgepleisterde boerderij liggen. Op de grote parkeerplaats stond een auto in het grind. Er zou zomaar iemand thuis kunnen zijn, dacht ik verheugd. Misschien was er wel een mogelijkheid om even binnen te kijken. Ik dacht aan Jan Cees ter Brugge die vorig jaar april in Hamburg zomaar op de bel van het voormalig appartement van Astrid Kirchherr had geduwd. Ik besloot met dezelfde journalistieke voortvarendheid te werk te gaan. 

Matrassen op de vloer

Het enige geluid dat we hoorden was dat van onze eigen voetstappen in het grind en de wind die over de sombere Deense vlakte joeg. Verder was het stil. In het huis, rond het huis. Ik meldde me bij de voordeur, maar al snel werd duidelijk dat er niemand was. Nieuwsgierig, maar uiteraard ook wat omzichtig liep ik een stukje om het vrijstaande huis. Aan de achterkant was het wellness-centrum gesitueerd. Aan de voorzijde bevonden zich de woonvertrekken. Uiteindelijk waagde ik het er op om even naar binnen te kijken. Zou dit de plek zijn waar John en Yoko, zittend op een met matrassen bedekte vloer, rond de jaarwisseling van 1969-1970 een beetje rondhingen? Ik probeerde de ruimte te vergelijken met de foto die ik kende. De ruimte leek anders. Zouden er kamers zijn opengebroken? Was er verbouwd? Hoe zat het met de raampartij? Was die nog hetzelfde? Ik wist het niet en kwam er niet goed achter.

Wandelen door het besneeuwde landschap

Ik kon me goed voorstellen dat John en Yoko hier aanvankelijk in anonimiteit hadden kunnen verblijven. Wie zou er verzinnen dat het stel hier zou neerstrijken? Toch lekte hun aanwezigheid uit en al snel kreeg de pers lucht van de aanwezigheid van de twee kunstenaars. Men vroeg zich af wat John en Yoko in Denemarken deden. Op 5 januari 1970 hield het stel een persconferentie om uitleg te geven. Er bestaan beelden waarop John en Yoko bij de boerderij, in de sneeuw, poseren voor foto's. In gesprek met de pers ontkrachtte Lennon het gerucht dat hij een stuk land in Denemarken zou hebben gekocht. Hij boog het gesprek al snel om naar de vredescampagne die hij nog volop met Yoko voerde. John gaf aan dat hij een fijne vakantie had in Denemarken, prees het landschap en vertelde dat hij genoot van het wandelen in het sneeuw. Zittend met een gitaar op schoot zong John bovendien het Deense volksliedje O Kirstelighed, dat vrij vertaald 'Oh Kerkelijkheid' betekent. Zou het een kerstliedje geweest zijn? Of de Lennons de pers, later, ook nog te woord stonden in het dorpshuis is me nog niet duidelijk. [filmpje]

Een anischtkaart van de Lennons aan de McCartneys:
"Hi! It's snowing now in Denmark."

Rondkijken bij het huis

Het woonhuis zag er best nieuw uit. Hier moest stevig verbouwd zijn. Het keurige interieur dat ik kon zien, leek zo op een makelaarswebsite te passen. Rond het huis zag ik enkele camera's hangen. Hoewel ik hier met een goede en zuivere reden was, voelde ik me toch ook wel een beetje een indringer. Wat zou men op afstand kunnen zien? Een Nederlandse auto, mensen rond het huis die foto's en een filmpje maakten, bijna 50 jaar nadat de Deense pers hier de Lennons in de sneeuw had ontmoet. Zittend in de auto vond ik de website van het wellness-centrum en belde ik naar het telefoonnummer dat er vermeld stond. Misschien was het goed om even uit te leggen met welke intentie ik bij het huis was gearriveerd. Kon ik direct informeren of de bewoners in de buurt waren. Er werd niet opgenomen. Met nog een fiks aantal kilometers voor de boeg, besloten we de boerderij te verlaten. Terwijl we zuidwaarts richting Arhus reden, dacht ik weer aan John en Yoko in de boerderij.

Cassettetapes en een kappersbeurt

Lennon had tijdens zijn verblijf vermoedelijk een taperecorder en cassettes bij zich. Van het bezoek is bekend dat hij Tony Cox een cassette gaf met een demo van het nummer She Said She Said, dat hij enkele jaren eerder schreef. Ook gaf John Tony Cox een cassette waarop hij met Kyoko zingend en pratend te horen was. De tapes werden jaren later voor enorme bedragen geveild. Op dinsdag 20 januari lieten John en Yoko hun haren afknippen. Ze bewaarden hun lange lokken om ze later mee terug te nemen naar Engeland. Daar zouden ze hun haren begin februari ruilen tegen de bebloede box-shorts van Mohammed Ali, met het idee het kledingstuk te verkopen en de opbrengst aan een goed doel te schenken. Aparte actie wel. 

Een a-typische actie

De Lennons vlogen op 25 januari terug naar Engeland, nadat ze bijna een maand op het Deense platteland hadden doorgebracht. Terwijl wij enkele uren later het mooie Arhus naderden, dacht ik: wat was die hele Denemarken-trip eigenlijk een a-typische actie geweest. Hoe had de immer rusteloze John Lennon het bijna een maand in die omgeving volgehouden? Hopelijk genoot hij er van de kerstdagen en de jaarwisseling, op de meest afgelegen plek die hij zich had kunnen bedenken. Ik vind het bijzonder dat ik die plek heb kunnen ervaren. Twee weken later, toen ik zelf weer in Nederland was, ontving ik een antwoord op mijn e-mail aan de bewoners van het huis. Ja, ze waren zich bewust van de geschiedenis van hun woonplek. Nee, ze hadden verder geen details die niet al bekend waren. En het oorspronkelijke huis? Dat was ooit gesloopt en herbouwd. Oef.

Mooie Kerstdagen gewenst, allemaal!