Hoe Sean Lennon met de heruitgave van zijn vaders Mind Games-album zowel lof als kritiek oogstte

Afgelopen zomer stond de wereld van The Beatles niet stil. Op 12 juli 2024 presenteerden The John Lennon Estate en Universal Music diverse prachtige heruitgaven van het album Mind Games. Veel Beatles- en Lennon-liefhebbers hebben er de afgelopen weken ongetwijfeld al van genoten. De box scoorde mooie reviews, maar de heruitgave oogstte ook wel enige kritiek. Waarom? Lees snel verder.

Persoonlijke problemen
John Lennon bracht zijn oorspronkelijke Mind Games-album uit in de herfst van 1973, nadat hij er in de zomermaanden van dat jaar in de New Yorkse Record Plant-studio's intensief aan gewerkt had. Het was een tijd waarin Lennon geplaagd werd door de nodige persoonlijke problemen. Zo was het hem nog niet gelukt een verblijfsvergunning te krijgen én stond zijn huwelijk met Yoko Ono onder druk. Ook was zijn meest recente, sterk politiek gekleurde album Some Time In New York City een creatieve en commerciële flop gebleken. Terwijl hij zich in toenemende mate opgejaagd voelde door de FBI, die hem vanwege zijn recente politieke activisme nauwlettend in de gaten hield, begon hij songs te schrijven voor zijn volgende album. Een album waarbij hij voor het eerst zelf de rol van producer op zich zou nemen.

Zelfgemaakte albumhoes|
Tegen de tijd dat John in juni 1973 gestart was met de studiosessies voor Mind Games, deed Yoko een grote stap terug. Ze koppelde persoonlijk assistent May Pang aan John en koos voor een adempauze in de relatie, die later de boeken in zou gaan als Lennons 'Lost Weekend'. In May Pang vond John niet alleen een productie-assistent, maar ook een romantisch partner. Toch bleef Yoko op de achtergrond aanwezig. Het zorgde ervoor dat de Mind Games-sessies weliswaar voorspoedig verliepen, maar voor Lennon ook emotioneel sterk gekleurd werden door de turbulente periode waarin hij zich bevond. Dat resulteerde in een album waarop een paar zeer persoonlijke nummers terechtkwamen. In Aisumasen (I'm Sorry), Out The Blue, Only People en One Day At A Time reflecteerde John op zijn wankele relatie met Yoko. Ondanks zijn nieuwe relatie met May Pang, lukte het John nauwelijks los te komen van zijn vrouw. Hij verbeeldde dat gevoel op de zelfontworpen album-hoes, waarop hij wegloopt van een enorme afbeelding van Ono.

Matige kritieken, ondergewaardeerde nummers
Hoewel het Mind Games-album in de Verenigde Staten en Groot-Brittannië een top 20-notering behaalde, en daarmee aanzienlijk beter scoorde dan voorganger Sometime in New York City, waren de kritieken op de plaat zeer matig. Je leest er meer over in mijn column 'Hoe John Lennon met Mind Games in kringetjes bleef draaien' van 7 oktober vorig jaar. Ook schreef ik die maand een aparte column over het in mijn ogen ondergewaardeerde Out The Blue, waarmee ik oktober tot Mind Games-maand bombardeerde, 50 jaar na de release van het album. Want ondanks die matige kritieken, vond en vind ik dat er veel moois gebeurt op Mind Games. Het album is wat mij betreft beslist de moeite waard.

John Lennon tijdens de Mind Games-sessies

Spectaculaire uitgave
Dat vond ook Sean Lennon, Johns jongste zoon. Hij beheert tegenwoordig de creatieve nalatenschap van zijn vader en is de drijvende kracht achter de enorme heruitgave van het Mind Games-album, die op 12 juli van dit jaar online en offline beschikbaar kwam. Online natuurlijk op de streamingsdiensten en offline in een aantal verschillende edities. Van redelijk eenvoudig tot zeer exclusief. Zo verscheen de Collector's Edition Super Deluxe Box Set in een oplage van 1100 stuks. De set bevat een duizelingwekkende hoeveelheid aan muziek en aanverwante items, waaronder 9 lp's, 6 cd's, 2 Blu-Rays, 2 boeken, maar ook posters, ansichtkaarten, plattegronden van Londen en Tokyo, een certificaat, puzzel, badges en een vlag. Ben je nieuwsgierig? Kijk dan bijvoorbeeld deze unboxing-video, om te zien hoeveel zorg er onder de supervisie van Sean aan de luxe uitgave is besteed. Wat zoiets mag kosten? Zo'n 1550 euro, zag ik op platenzaak.nl.

Evolution documentary: het creatieve proces in kaart
Wie iets minder diep in de buidel wil tasten, heeft keuze uit de 'gewone' deluxe set of een dubbelcd danwel dubbel-lp. Ook is de heruitgave op de streamingsdiensten te vinden. Hoe dan ook, Sean laat ons opnieuw kennismaken met het album dat zijn vader ruim 50 jaar geleden uitbracht. Dat doet hij onder andere met de inmiddels beproefde en geliefde methode van elemental mixes, elements mixes en evolution documentaries per nummer. Zo horen we, naast een ultimate remix, (met breder stereo-spectrum) de nummers in verschillende hoedanigheden én laat een evolution documentary ons per liedje horen hoe het ontstond: van demo naar eindresultaat. Zelf vind ik die laatste categorie mixes erg interessant. We horen premature versies, vaak nog met incomplete tekst, langzaam evolueren in de nummers die we zo goed kennen. Langzaam veranderen tempi, teksten en arrangementen, waarmee je luisteraar nauwgezet wordt meegenomen in het creatieve proces van Lennon, inclusief outtakes en muzikale verwijzingen naar andere nummers die Lennon er grappend ingooit. Bovendien zit de analoge box vol easter eggs en grapjes. 

Een overzicht van de verschillende edities en onderdelen van de Mind Games-box

De geschiedenis herschrijven
Ondanks al deze nieuwe mixen en mooie heruitgaves van het album, oogstte Sean ook wel enige kritiek op het project. Namelijk dat hij zijn moeder een vrij prominente rol (haast een Double Fantasy-narratief) toedicht in het totstandkomingsproces van het oorspronkelijke werk. Yoko is nadrukkelijk vertegenwoordigd in het artwork en enkele studio-opnamen, terwijl zij tijdens de sessies nadrukkelijk naar de achtergrond verdween en juist May Pang als stille maar drijvende kracht aan Johns zijde stond. Zij speelt geen rol in de heruitgave. Daarmee herschrijft Sean Lennon de geschiedenis, zeggen critici. Iets dat misschien te begrijpen is, vanuit zijn positie zal 'zoon van', maar het kleurt ook de manier waarop deze heruitgave zelf de geschiedenis in zal gaan. Het laat zien dat de intensieve betrokkenheid door kinderen (of andere naasten) bij dit soort releases weliswaar liefdevol vormgegeven, maar niet altijd historisch correct gedocumenteerde heruitgaven opleveren. Hoe dan ook, muzikaal valt er genoeg te smullen én te ontdekken over de totstandkoming van dit Lennon-album. En misschien is dat uiteindelijk het belangrijkst.

De totale adoratie van Janis Joplin voor The Beatles

Het vijfde seizoen van onze jaarlijkse podcastserie 'De Laatste Dagen Van...' staat dit jaar in het teken van de Queen of Rock 'n' Roll: Janis Joplin. De complete serie, met zes afleveringen, verscheen op 21 oktober in de gratis NPO Luister-app. Op platforms als Spotify en Apple Podcast vind je de komende weken steeds nieuwe afleveringen. Het is een mijlpaal voor ons, na vele maanden hard werk. Wibo Dijksma (Fab4Cast) en ik doken de afgelopen tien maanden volledig in het leven van deze intrigerende en getalenteerde zangeres. Daarbij kwamen we een aantal verrassende parallellen tegen tussen Janis Joplin en The Beatles. Te leuk om over te slaan, dus...lees je deze week meer over de connectie tussen Janis en 'onze jongens' van The Fab Four.

Janis' leven in vogevlucht
Even kort, voor wie het niet helemaal scherp heeft: Janis Joplin werd op 19 januari 1943 geboren in Port Arthur, Texas. Dat was een week of vijf voordat haar 'favoriete Beatle' George Harrison aan de andere kant van de oceaan ter wereld kwam. Na een moeilijke jeugd in het conservatieve zuiden van de Verenigde Staten ontwikkelt Janis zich tot blueszangeres en vertrekt ze naar het veel vrijere San Francisco. Eerst even in 1963, maar dan 'voorgoed' in 1966. In de zomer van 1967 breekt Janis met haar eerste band Big Brother And The Holding Company door op het Monterey Festival. Ze verlaat de band en ziet haar carrière in een stroomversnelling raken. Met hits als Piece Of My Heart, Try (Just A Little Bit Harder) en een optreden op Woodstock staat Janis in 1969 en 1970 aan de top. Ze wordt één van de eerste en misschien wel de grootste rockzangeres van de jaren 60 en het prille begin van de jaren 70. Terwijl ze met haar Full Tilt Boogie Band aan het album Pearl werkt, sterft Janis op 4 oktober 1970 aan een overdosis heroïne. Haar album Pearl, met hits als Cry Baby en Me And Bobby McGee verschijnt posthuum. Janis Joplin is de eerste vrouw die gerekend kan worden tot de Club van 27. 

Gedeelde liefde voor de beatnik-cultuur
Vanaf haar jeugd is Janis een enorme muziekliefhebber. Ze is gek op oude bluesartiesten als Bessy Smith, Big Mama Thornton en Lead Belly. Die laatste liefde deelt ze met George Harrison. Ook Elvis is belangrijk voor Janis' muzikale ontwikkeling. Maar als The Beatles begin 1964 doorbreken in Amerika, is Janis ook direct fan van de jongens. Met name George Harrison heeft een enorme aantrekkingskracht op haar. Regelmatig komt zijn naam voor in de vele brieven die Janis schrijft aan familieleden en vrienden. Janis is zo'n fan van George dat ze besluit haar hond naar hem te vernoemen. Vaak wordt ze gefotografeerd met het dier. Maar Janis heeft zeker ook een connectie met John Lennon. Net als Lennon raakt ze eind jaren 50 in de band van het boek On The Road van beatnik-auteur Jack Kerouac. Waar de geïnspireerde Lennon zijn hersenspinsels en tekeningen in zijn verhalenboekjes deelt, verslindt ook Janis het werk van Kerouac. Ondertussen wil ook zij een beatnik worden. Net als Lennon: "Als ik geen muzikant of songwriter was geworden, was ik misschien wel beat poet geweest," zou hij later zeggen. En natuurlijk vinden we beat poets Allen Ginsberg en William Burroughs terug in het grote verhaal van The Beatles: Ginsberg neemt muziek op met McCartney, William Burroughs maakt opnamen in Ringo's flat aan Montague Square. Bovendien vinden we hem terug in de eregalerij op de hoes van Sgt. Pepper's Loneley Hearts Club Band.

Janis met haar hond George

Summertime en andere 'showtunes'
In groot contrast met haar liefde voor de beatnik-counterculture staat Janis' aantrekkingskracht tot muziek uit de wereld van musicals en films. En daar ligt een interessante link met een deel van de muzikale roots van Paul McCartney. Waar McCartney opgroeide met een muzikale vader, die een amusementsorkest leidde, had Janis een moeder met een enorm goede zangstem. Ze werd zelfs gescout voor een theatercarrière in New York. Dat aanbod werd afgeslagen, maar het weerhield Dorothy Joplin niet om met haar vierjarige dochter achter de piano te gaan zitten en haar allerlei liedjes te leren spelen en zingen. "Bij ons thuis stonden dat soort liedjes ook altijd op," vertelde Janis' jongere broer Michael ons in een interview. Het verklaart waarom nummers als Little Girl Blue en Summertime terechtkomen op Janis' setlists en albums. Van McCartney weten we ook dat hij ontzettend graag de klassiekers uit het Great American Songbook ten gehore brengt. Net als Janis neemt ook hij het nummer Summertime op.

4 april 1967: Paul in San Francisco

Een bijna-onmoeting met Paul McCartney
De stad San Francisco speelt een grote rol in het korte leven van Janis Joplin. Terwijl ze zich tussen 1966 en 1970 helemaal onderdompelt in de hippiecultuur in Haight-Ashbury lopen daar ook Beatles Paul en George wel eens rond. En zo komt het twee keer bijna tot een ontmoeting tussen Janis en haar idolen. In april 1967 is Paul in San Francisco. Hij jamt er met Janis' vrienden van de band Jefferson Airplane en duikt ook op in de clubs waar Janis staat op te treden. In één van de brieven die Janis aan haar ouders schrijft, kunnen we lezen dat ze van anderen heeft vernomen dat Paul op een avond in het publiek staat, als ze met haar band Big Brother And The Holding Company optreedt in The Matrix:

“Guess who was in town last week – Paul McCartney!!! (he’s a Beatle). And he came to see us!!! SIGH, Honest to God! He came to the Matrix & saw us & told some people that he dug us. Isn’t that exciting!!!! Gawd, I was so thrilled – I still am! Imagine – Paul!!!! If it could only have been George….oh, well. I didn’t get to see him anyway – we heard about it afterwards. Why, if I’d known that he was out there, I would have jumped right off the stage and made a fool of myself.”

Hoewel Janis denkt dat Paul daadwerkelijk aanwezig was, blijkt later uit onderzoek van Joplin-biograaf Holly George Warren, dat dat niet het geval is geweest. 

Janis en George
Ook gaat het later dat jaar, in augustus, nét mis op de straten van Haight-Ashbury, als George Harrison besluit de wijk te bezoeken. Op dat moment is de wijk al enorm in verval, door de toenemende aanwezigheid van harddrugs en criminaliteit. Voor Harrison wordt het bezoek dan ook een deceptie. Hoewel Janis ook 'in town' is, loopt ze George mis. Wanneer ze haar familie uit Texas een paar dagen later rondrijdt in San Francisco, kan ze niet stoppen met praten over het feit dat de Beatle in háár wijk heeft rondgelopen. Wel zal Janis George nog uitgebreid ontmoeten in april 1969, wanneer ze met haar Kozmic Blues band door Europa tourt. Na het slotconcert in de Londense Royal Albert Hall dineert Janis met haar vriendin Linda Gravenites op 21 april bij de Harrisons in Esher. Daarna vliegt Janis terug naar Amerika, maar blijft Linda een tijdje bij George hangen, om kleding voor hem te ontwerpen.

George en Pattie Harrison in San Francisco

Eastman & Evans
Rockfotografe Linda Eastman krijgt Janis in 1968 voor de lens, als ze steeds vaker popsterren gaat fotograferen. The Stones, Jim Morrison, Jimi Hendrix...haar foto's zijn wereldberoemd. Dat jaar fotografeert Linda ook Janis, bij een optreden van Big Brother And The Holding Company in het Anderson Theatre in New York City. Linda is bevriend met Janis' gitarist Sam Andrew. 

Janis door de lens van Linda

Datzelfde jaar is Beatles-roadmanager Mal Evans ook te vinden in de Verenigde Staten, als hij op promotietour is met Apple-artiest Jackie Lomax. Tijdens een tussenstop in Cincinnatti zien ze Janis met Big Brother spelen. Terwijl Mal en Jackie in de zaal staan, zien ze hoe Janis ineens het optreden stillegt en een televisie het podium op laat rijden. Als enorme Beatlesfan weet ze dat de clip van het nummer Revolution voor het eerst op de Amerikaanse tv wordt uitgezonden. Dat wil Janis niet missen. Over dat moment spraken Wibo en ik met Big Brother-bassist Peter Albin, die zich dat nog goed kon herinneren. Na de tv-uitzending verdwijnt de tv weer van het podium en maakt Janis haar concert af. Later die avond zetten Janis en Mal het samen op een drinken, zo is te lezen in het boek 'Living The Beatles Legend' van Kenneth Womack.

Sunset Sound Studios
In de periode juli-oktober 1970 werkt Janis in de Sunset Sound Studios in Hollywood aan haar laatste album Pearl. Omdat ze op 4 oktober overlijdt, moet de plaat na haar dood worden afgemaakt. Het lukt producer Paul Rothchild om de puzzel te leggen (hoe dat gaat, hoor je in de vijfde aflevering van onze podcast). In de voetstappen van Janis zullen ook de solo-Beatles regelmatig te vinden zijn in de Sunset Sound Studios. Voor Wibo en mij was het daarom ook heel speciaal er afgelopen zomer te zijn. Zeker als je bedenkt dat Ringo, George én John er in 1973 tegelijkertijd rondliepen, om aan het album 'Ringo' te werken. 

Janis' gezongen boodschap aan John
Tsja en dan is er tenslotte nog een hele bijzondere, laatste, connectie tussen Janis en John. In de loop van 1970 stuurt Yoko een verzoek rond, waarbij ze artiesten vraagt een verjaardagsboodschap voor Johns dertigste verjaardag in te spreken of zingen. Donovan geeft gehoor aan haar oproep. Ook George neemt iets op: "It's Johnny's Birthday", dat we terugvinden op All Things Must Pass. Maar mega-Beatlesfan Janis Joplin laat deze kans niet voorbijgaan. Begin oktober zingt ze op de studiovloer van Sunset Sound de boodschap "Happy Trails" in. Het zal zo'n beetje haar laatste opname worden. Vlak na haar dood vindt John in New York een envelop met een cassettebandje in de post. Een posthume boodschap van Janis... In de Dick Cavett Show zal hij later over het voorval vertellen:  

“We didn’t meet, but she sent me a birthday tape on my birthday for my last birthday,” Lennon explained on The Dick Cavett Show in 1971. “Yoko asked all different people to make a tape for me, and she was one of them, and we got it after she died. It arrived in the post, and she was singing ‘Happy Birthday’ to me in the studio.”

Een beetje pijnlijk is het wel: "happy trails, until we meet again….". Janis heeft op dat moment nog een paar dagen voor de boeg. John nog tien jaar. 

Beluister De Laatste Dagen Van...Janis Joplin via NPO Luister, Spotify, Apple Podcasts of je eigen favoriete podcast-app.

The Beatles in Los Angeles: 1966 en de solojaren (met podcast)

Las je de vorige keer over de avonturen van The Beatles in Los Angeles, met Joan Baez, David Crosby, Peter Fonda en Elvis Presley, deze keer vervolgen we het verhaal van hun connectie met Amerika's metropool aan de westkust. The Beatles zetten vele voetstappen in Los Angeles. In de periode waarin ze als band bestonden, maar ook tijdens hun solocarrières. Deze week pak ik de draad op in 1966. Het jaar van Revolver, het jaar van de grote ommekeer in hun bestaan als liveband. Ook kun je de podcast beluisteren die Wibo Dijksma (Fab4Cast) en ik maakten, toen we afgelopen zomer in Los Angeles waren. 

Opnieuw een grote Amerikaanse tour in augustus
Blijkbaar komt de maand augustus voor Brian Epstein steeds goed uit, om The Beatles door Amerika te laten touren. Voor het derde jaar op rij arrangeert hij in 1966 een serie concerten voor zijn jongens. Tijdens deze Amerikaanse tour treden The Beatles achttien keer op, waarvan twee keer in Canada. Ze starten op 12 augustus in Chicago en eindigen de 29ste in San Francisco. Natuurlijk is dat het legendarische laatste Beatlesconcert, in Candlestick Park. Daar reed ik met Wibo nog vlak langs, toen we deze zomer in de VS waren voor onze Janis Joplin-podcast. Maar ja, weinig te zien, want het oorspronkelijke stadion is tien jaar geleden afgebroken. Paul McCartney gaf er het allerlaatste concert.

 

7655 Curson Terrace in Beverly Hills
Maar laten we teruggaan naar Los Angeles. Op 28 augustus 1966 brengt hun tour The Beatles opnieuw naar die stad. Ze treden er op in het Dodger Stadium. Ook nu parkeert Brian Epstein de jongens in een gehuurde villa, aan 7655 Curson Terrace, Beverly Hills. Net als het jaar daarvoor komt David Crosby op bezoek. Nu zijn ook Beach Boys Brian en Carl Wilson van de partij. Ondanks alle gezellige ontmoetingen met hun vakgenoten, krijgen The Beatles het tijdens hun Noord-Amerikaanse tour dat jaar best voor de kiezen. De concertreeks wordt geplaagd door John Lennons verkeerd begrepen uitspraken over het Christendom. Ook ontstaan er gespannen gesprekken tijdens persconferenties, als The Beatles vragen krijgen over de Vietnam-oorlog. Tevens zijn er allerlei chaotische toestanden rond de concerten. De sfeer is een stuk grimmiger dan tijdens de eerste, vrolijke jaren van Beatlemania.

Het einde van de tournees
Voor The Beatles wordt het steeds gevaarlijker om op te treden en zich te verplaatsen. Zo moeten ze in Los Angeles nog twee uur wachten voordat ze na hun concert veilig kunnen vertrekken. Van de 45.000 aanwezige fans breken er 7000 door de hekken. The Beatles moeten zien te ontkomen in een gepantserde wagen. Er zijn honderd beveiligers ingezet. Veel te weinig om de menigte in bedwang te houden. Terwijl gewonden en arrestanten worden afgevoerd en de bandleden als vee in een afgesloten vrachtwagen worden weggereden, knapt er iets. Het is tijd om te stoppen met touren.

Dodger Stadium Los Angeles, 28 augustus 1966

Los Angeles blijft in trek
Het besluit om te stoppen met touren betekent niet dat The Beatles Los Angeles voorgoed vaarwel zeggen. Ze zullen er nog vele voetstappen zetten. Zo strijken George en Pattie Harrison een jaar later, in augustus 1967 neer in een villa aan Blue Jay Way, in de heuvels van Hollywood. Samen met Wibo reed ik er naartoe. De vele bochtige wegen leidden ons naar de voordeur die ook Derek Taylor en zijn vrouw in 1967 proberen te bereiken. Terwijl George, moe van de jetlag, wakker probeert te blijven om zijn vrienden op te wachten, verdwaalt de familie Taylor in de mistige canyon. Het inspireert George tot het nummer Blue Jay Way.

John woont met May in LA
Ook na het uiteengaan van The Beatles zijn John, Paul, George en Ringo ontelbare keren in Los Angeles te vinden. Voor privébezoekjes, voor plaatopnamen, voor concerten, of zelfs om er een tijdje te wonen….te veel om allemaal te beshandelen, maar ik licht er een paar gebeurtenissen uit. Zo is Los Angeles ook tijdje de woonplek van John en May Pang. Tijdens zijn Lost Weekend woont hij met haar samen, in Los Angeles en New York. Het stel is van oktober 1973 tot juni 1974 in LA te vinden. In die periode huurt John een strandhuis aan Palisades Beach Road, in Santa Monica. Wibo en ik namen er een kijkje en zagen dat het huis inderdaad pal aan het strand ligt. 

JFK, Monroe en Sinatra
Het is een huis met een rijke geschiedenis. MGM-filmstudiobaas Louis B. Mayer liet het bouwen in 1926. De villa werd het decor van heel wat feestjes, waar onder andere John F. Kennedy, Marilyn Monroe en Frank Sinatra hun opwachting maakten. Als John in 1974 hoort dat Kennedy en Monroe op deze plek hun geheime ontmoetingen hadden, vindt hij het een geweldig plan om er met zijn eigen muziekmaten te gaan wonen. In deze periode produceert hij namenlijk Harry Nilssons album Pussycats. Zodoende woont John er niet alleen met May, maar ook met Harry, Keith Moon en Klaus Voormann. Ringo krijgt een plekje in de bibliotheek. En ook nu opent het huis zijn deuren voor prominente gasten als Paul McCartney, drummer Jim Keltner en gitarist Jesse Ed Davis. Voormalig Beatles-roadie Mal Evans is vaak van de partij. Het is May Pang die op deze plek de laatste foto's schiet van John en Paul.

Pauls star-studded afterparty
Zetten we de spotlight even op Paul McCartney, dan is het leuk te vermelden dat hij voor het eerst na het uiteenvallen van The Beatles in Los Angeles optreedt tijdens zijn Wings over America-tour. Dat is in juni 1976. In het LA Forum geeft Paul drie concerten. Het is een concert dat niemand 'in town' wil missen. Zo zijn Jack Nicholson, Elton John en Cher present, net als veel andere celebs. Ringo is er ook. Hij loopt zelfs even het podium op, om met een witte basgitaar te zwaaien. Of ie ook achter de drums is gaan zitten....? Ik weet het niet. Wel dat ergens in Beverly Hills een grote afterparty wordt gehouden, waar Paul een aantal beroemdheden ontvangt. Eén van hen is Michael Jackson, die hij dan voor de tweede keer ontmoet. Paul zegt tegen Michael: "Ik heb een liedje voor je geschreven," waarna hij Michael spontaan het nummer Girlfriend voorzingt. Maar het zal nog een jaar of vijf duren voordat het tot een samenwerking komt. 

Amoeba's secret gig
Het is onmogelijk om de vele connecties van Paul McCartney met Los Angeles te behandelen, maar eentje die er uitspringt is Pauls verrassingsoptreden bij Amoeba Records, een enorme platenzaak in Hollywood. Ook Wibo en ik dwaalden er nog op een late avond rond, toen het podcastwerk van die dag er opzat. Paul McCartney speelt hier op 27 juni 2007. Op zijn setlist staan twintig nummers. Vier daarvan verschijnen op de ep Amoeba's Secret Gig: Only Mama Knows, C Moon, That Was Me en I Saw Her Standig There. De twee laatstgenoemde nummers krijgen zelfs een Grammy-nominatie voor Best Solo Rock Vocal Performance. Pauls volledige optreden zal later uitgebracht worden op het album Amoeba Gig. 

Het huis waar Mal Evans sterft
Op 5 januari 1976 sterft voormalig Beatles-roadie en vertrouweling Mal Evans op 40-jarige leeftijd. HIj komt in Los Angeles door politiekogels om het leven. Die heftige gebeurtenis vindt plaats in zijn huis aan  8122 W 4th Street. Als Wibo en ik er voor het tuinhek staan, in deze rustige en nette buitenwijk van de stad, herinnert niets aan de grimmige scène die zich daar heeft afgespeeld. Mal's dood is het einde van een rusteloos leven, dat volledig in het teken staat van The Beatles. Vanaf het prille begin hoort hij tot de inner circle van de band. Hij ontfermt zich over de apparatuur, rijdt The Beatles naar optredens, assisteert op tournees en in de studio. Mal gaat zó op in zijn baan voor The Beatles, dat hij uiteindelijk zijn gezin in Liverpool verlaat, om The Beatles tijdens en na hun bestaan als band achterna reist. Hoe zijn bijzondere levensverhaal verloopt, kun je lezen in het boek ‘Living The Beatles Legend’ van Kenneth Womack. Het is vrij recent verschenen. Daarin lees je ook hoe het er van kwam dat Mal, op deze plek doodgeschoten wordt door de politie van Los Angeles. 

In het linker gedeelte van dit woonhuis woonde en stierf Mal Evans

Teruggevonden dagboeken
De dood van Mal is een heftig einde aan een bijzonder leven, Een leven met de nodige tragische rafelrandjes. Want als ook de vier solo-Beatles Mal steeds minder vaak nodig hebben, verliest hij zijn levensdoel en wordt hij depressief. Hoewel hij aan zijn autobiografie werkt, glijdt de voormalig Beatlesroadie mentaal af, gaat hij valium gebruiken en met wapens zwaaien. Voor die wapens heeft hij overigens sinds zijn jonge jaren al een fascinatie. Als Mal dan in het genoemde huis, bij zijn nieuwe vriendin Fran Hughes, op 5 januari 1976 helemaal doodraait, gaat het mis. Fran belt de politie. Mal richt een pistool op de agenten en weigert zijn wapen neer te leggen. De agenten schieten uit zelfverdediging en zo vindt Mal zijn einde. Twee dagen later wordt hij in Los Angeles gecremeerd. Zijn as, die naar Engeland wordt verstuurd, raakt zoek in de post. John Lennon zou daar later over zeggen: "They should look in the dead letter office," de plek waar de onbestelbare brieven terechtkomen. Ook Mal's persoonlijke bezittingen, waaronder zijn dagboeken en handgeschreven songteksten van A Day In The Life en Hey Jude, zijn jarenlang zoek. Uiteindelijk worden ze gevonden in New York, in de magazijnen van een uitgeverij. Met veel omwegen en door medewerking van Mal's familie leidt die vondst uiteindelijk tot de publicatie van het boek van Kenneth Womack. Daarvan komt overigens nog een tweede deel uit.

Ringo's huis is niet te zien
In Los Angeles kun je nog steeds een Beatle tegen het lijf lopen, want Ringo Starr woont er al jaren. Zijn adres? 918 North Hillcrest Road. Maar als je denkt even bij de voortuin te stoppen, dan kom je bedrogen uit. De wijk waar zijn villa staat wordt volledig afgeschermd door een groot hek. Vermoedelijk betalen Ringo en zijn buurtgenoten gezamenlijk voor de beveiliging. Je komt niet eens in de buurt, laat staan in zijn straat. Als je het wijkje aan de achterzijde probeert te bereiken, stuit je op een metershoge beboste heuvel. Ringo's huis ligt niet ver van de plek waar zijn beste en oudste vriend George Harrison zijn laatste adem zal uitblazen. Op 29 november 2001 sterft George Harrison, vredig en volledig in de anonimiteit waar hij zijn leven al zo naar verlangde. Paul McCartney maakt het mogelijk door zijn huis aan 3738 Laurel Canyon aan de Harrisons uit te lenen. Als Wibo en ik er arriveren, staan we voor een hek waarachter we een oprijlaan in een bocht zien verdwijnen. Van het huis zien we alleen stukje schoorsteen dat boven de bomen uitpiept. Een bewaker zegt dat Paul McCartney nog steeds eigenaar is van het huis, maar dat hij hier echt nooit gezien wordt. 

Bij het huis van Paul McCartney waar George Harrison stierf

Herdenkingsboom voor George
Een jaar na George's dood wordt er een herdenkingsboom voor hem geplant in Los Angeles. Dat gebeurt bij 2800 Eeast Observatory Road, in de heuvels van Grittith Park. De George Harrison Tree is oorspronkelijk een pijnboom. Ironisch genoeg zal de boom bezwijken aan een keverplaag, die de stam van binnen uitholt. Hoe symbolisch, een herdenkingsboom voor George die wordt uitgehold door.... kevers (beetles). Hij zou er zelf hard om gelachen hebben. Op 25 februari 2015 wordt een nieuwe boom geplant. Dicht bij het GRiffith Observatory. Het is een taxus, die wat sterker is. Tijdens de kleine ceremonie, met livemuziek en speeches van de zus van Olivia en de zus van George wordt het gedenkteken onthuld:

De boom is er nog steeds, met een naamplaatje op een grote steen. Daarop staat de tekst: “In memory of a great humanitarian who touched the world as an artist, a musician and a gardener,” gevolgd door een quote van George: ‘For the forest to be green, each tree must be green.’ George Harrison (1943-2001). En op deze bijzondere plek kom ik aan het einde van onze eigen roadtrip langs Beatlesplekken in Los Angeles. Beluister hier de podcast die we maakten. Als je verder wilt lezen over dit onderwerp, dan is er het boek ‘The Beatles in Los Angeles: yesterday today and tomorrow’ van Jeremy Louwerse en Tom Weitzel.

De avonturen van The Beatles in Los Angeles: 1964 en 1965 (met podcast!)

Eerder dit jaar was ik met Wibo Dijksma van de podcast Fab4Cast anderhalve week in de Verenigde Staten. We maakten opnamen voor het vijfde seizoen van de NPO-podcast 'De Laatste Dagen Van...' dat dit jaar in het teken staat van bluesrock-zangeres Janis Joplin. Tijdens die reis verbleven we ook enkele dagen in Los Angeles, waar we -tussen de bedrijven door- zoveel mogelijk Beatleslocaties bezochten. De connecties tussen de (solo)Beatles en Los Angeles zijn namelijk talrijk. Tussen de Hollywood Hills, de platenstudio's, de hotels en concertpodia staan heel wat voetstappen van John, Paul, George en Ringo. Wij doken in een aantal van deze verhalen. Je hoort ze terug in de podcast die we voor Fab4Cast maakten. In deel 1 van dit blog-tweeluik kun je alvast beginnen met lezen.

Het begin…februari 1964
De eerste Beatle die in Amerika arriveert is George Harrison. In september 1963 bezoekt hij zijn oudere zus Louise, die in Benton (Illinois) is gaan wonen. George kan er op dat moment nog volledig anoniem over straat. Dat verandert na de tv-optredens en concerten die The Beatles in februari 1964 in de States doen. Daarmee verzilveren ze hun doorbraak in Amerika. Die maand doen ze New York, Washington en Miami aan. The Beatles zijn dan nog niet aan de westkust te vinden. Daar komt later dat jaar verandering in. Want in augustus en september 1964 stuurt Brian Epstein The Beatles op een uitgebreide tournee door Noord-Amerika. Tussen 19 augustus en 20 september geven ze maarliefst 32 concerten. Daarbij komt ook de westkust in beeld. Op 23 augustus 1964 treden The Beatles op in de Hollywood Bowl, in Los Angeles. 

Persconferentie, Los Angeles International Airport, 1964

Een extra hypotheek en uitgesteld live-album
Die concerten vinden plaats omdat de plaatselijke promotor Bob Eubanks financieel garant staat door een extra hypotheek van 25.000 dollar op zijn huis te nemen. De 26-jarige Eubanks is op dat moment discjockey bij KRLA Radio en bovendien eigenaar van diverse nachtclubs. De promotor hoeft zich geen zorgen te maken over de belangstelling voor de show. Het concert is binnen 3,5 uur uitverkocht. Toch wordt hij niet rijk van zijn investering. Later vertelt hij slechts 4000 dollar aan het concert te hebben overgehouden, vanwege de hoge beveiligingskosten en de lage ticketprijzen (drie tot zeven dollar). De audio van het Beatlesconcert wordt opgenomen, met als doel er een live-album van te maken. Het album zou pas in 1977 verschijnen, lang na het uiteengaan van The Fab Four. Men vindt de opnamekwaliteit van de concerten uit 1964 namelijk onvoldoende voor een integrale release. Het live-album zal dan ook nummers bevatten van de opgenomen concerten die er een jaar later, in augustus 1965, plaatsvinden.

Bob Eubanks houdt een persconferentie in de Cinnamon Cinder Nightclub,
voorafgaand aan het concert van The Beatles in The Hollywood Bowl.
Foto-credit: Vincent Vigil

Geen hotel maar een privé-villa
Aanvankelijk zouden The Beatles in Los Angeles hun intrek nemen in het Ambassador Hotel. Daar had men niet zoveel oren naar het beroemde bezoek. Het hotel cancelt de boeking, uit angst voor enorme mensenmassa's voor de deur (en voor alle problemen die dat met zich meebrengt). De van oorsprong Engelse acteur Reginald Owen, die datzelfde jaar een rol vertolkt in Mary Poppins, komt met een oplossing. Owen is inmiddels naar Amerika verhuisd en biedt The Beatles zijn huis in Bel Air aan. Voor een huur van duizend dollar kunnen ze er terecht. Het is de plek waar John met zijn kleren aan in het zwembad springt. We zien het terug op de foto's die er gemaakt worden. Net als van The Beatles die, verkleed als cowboys en indianen, spelen met de speelgoedpistolen. Een cadeautje van Elvis, via Colonel Tom Parker. Maar ook in Bel Air is de groep is niet veilig voor de fans. Bij villa aan 365 Saint Pierre Road staat al snel een groep gillende tieners voor de hekken.

In 1965 keren The Beatles terug
Het eerste bezoek aan Los Angeles smaakt naar meer en in 1965 keren The Beatles dan ook terug naar de Amerikaanse metropool. Opnieuw zijn op tournee door de VS, maar wel in een iets aangepaste vorm. Omdat het tourschema van 1964 wel erg vol was, geeft Brian Epstein zijn mannen bij hun volgende Amerika-bezoek een adempauze van zes dagen. Daarvoor huurt hij een huis in Los Angeles, aan 2850 Benedict Canyon Drive. Het is opnieuw eigendom van iemand uit de filmwereld, namelijk van actrice Zsa Zsa Gabor. The Beatles arriveren er in de vroege uren van 23 augustus 1965, na hun show in Portland (Oregon). Het huis van Gabor is een grote villa, in Spaanse stijl, verstopt in de heuvels. 

Klauteren via de kloof
Heel even wanen John, Paul, George en Ringo zich onbespied, in hun luxe onderkomen. Zes dagen bijkomen. Pas om twee uur 's middags opstaan en dan lekker zonnen, zwemmen en genieten van het mooie uitzicht over Benedict Canyon. Het klinkt als een droom. Toch blijf het niet lang rustig. De verblijfplaats lekt uit en al snel proberen fans de steile kloofwand bij de villa te beklimmen. Anderen, onder wie een aantal journalisten, huren een helikopter om een glimp van The Beatles op te vangen. Om te voorkomen dat het uit de hand loopt, stuurt de lokale politie twaalf agenten én aanvullend veiligheidspersoneel van het bedrijf Burns Agency om de villa te bewaken.

Fans bij 2850 Benedict Canyon Drive

Inspiratie voor She Said, She Said
Zelf op stap gaan in Los Angeles? Het is vrijwel onmogelijk voor de band. Maar Paul wil dat juist wél. Bén je een keer in LA, zie je nog steeds niets. Dus besluit Paul om vermomd, samen met chauffeur Alf Bicknell wat rond te gaan rijden. Toch zijn The Beatles voornamelijk in hun villa te vinden, waar ze dan maar mensen uitnodigen om naar hen toe te komen. Bijvoorbeeld actrice Eleanor Bon, die de vrouwelijke hoofdrol in de film Help! speelt. Ook folkzangeres Joan Baez zoekt The Beatles op. Net als Roger McGuinn en David Crosby van The Byrds. Met McGuinn en Crosby gebruiken John, George en Ringo LSD. 

John Lennon wijst Peter Fonda de deur
Onder invloed van die drug vertelt George Harrison de tevens aanwezige acteur Peter Fonda over zijn doodsangsten. Peter besluit George gerust te stellen; hij vertelt hem over een schietongeluk uit zijn eigen jeugd, dat hem bijna het leven kostte. Daarbij gebruikt hij de woorden: 'I know what it's like to be dead. Het irriteert John Lennon en hij vraagt Fonda op te houden over het onderwerp. Daarbij stelt hij de acteur de vraag: 'Who put all that shit in your head?' en 'You're making me feel like I've never been born'. Het zijn zinnen die menig Beatlesliefhebber als muziek in de oren klinken. We vinden ze terug in het nummer She Said, She Said. Als Peter Fonda ook nog eens het litteken laat zien, dat hij aan zijn operatie heeft overgehouden, wordt het John te veel. Fonda kan vertrekken, bekend acteur of niet. 

The Beatles met Joan Baez en David Crosby

De ontmoeting met Elvis
Ook de ontmoeting tussen The Beatles en Elvis Presley vindt plaats in Los Angeles. Het is 27 augustus 1965 als de vijf grootste sterren uit de popmuziek een avondje met elkaar doorbrengen. Vanuit hun 'Spaanse villa' worden The Beatles naar het huis van Elvis aan Perugia Way in Bel Air gebracht. Helaas bestaat het pand niet meer. Het werd gesloopt in de jaren tachtig. The Beatles arriveren er rond elf uur in de avond. Ze treffen Elvis voor de televisie aan. Geluid uit, basgitaar op schoot, zijn hele entourage om hem heen. De ontmoeting verloopt bijzonder stroef. Er wordt niet veel gesproken. Dan zegt Elvis: 'If you damn guys are gonna sit here and stare at me all night, I’m gonna go to bed.' Zijn uitnodiging wordt door John beantwoord, met een rake vraag: 'Waarom zing je tegenwoordig alleen maar ballads, voor films?  Waar is die good old rock ‘n’ roll gebleven?' 

Jammen en poolen
Elvis' antwoord moet ik je schuldig blijven, maar het ijs is gebroken. Er worden tourverhalen uitgewisseld en vervolgens laat Elvis een paar gitaren brengen, om met The Beatles te jammen. Het vijftal speelt Cilla Blacks You're My World en het Beatlesnummer I Feel Fine. Ringo kan niet veel beginnen, maar trommelt een beetje mee op het meubilair. Elvis heeft nog steeds zijn basgitaar om en zegt: 'Zie je, ik oefen erop!' waarop Paul antwoordt: 'Don't worry, onder ons gezegd: ikzelf en Brian Epstein maken een ster van je.' En zo krijgt de avond, of beter gezegd: de nacht, toch nog een redelijk ontspannen karakter. The Beatles spelen een potje pool met Elvis' entourage en worden voorgesteld aan Priscilla Presley. Ondertussen probeert Brian Epstein met Colonel Tom Parker te regelen dat hij Elvis kan vertegenwoordigen bij een tour door Engeland. We weten natuurlijk dat die er nooit zou komen. Parker had zijn eigen redenen om Elvis niet buiten de Verenigde Staten te laten optreden. 

The Beatles bij het huis van Elvis Presley

Een tafellamp en pistoolholsters
Rond vier uur 's nachts vertrekken The Beatles. Bij de deur roept John nog: 'Zank you for ze muzik. Long live The King!' en The Beatles nodigen Elvis uit om bij hen op bezoek te komen, in hun huis in Benedict Canyon. Maar Elvis houdt het voor gezien. De volgende avond komen alleen zijn bodyguards op bezoek. Wel gaan The Fab Four uiteindelijk niet met lege handen terug naar Engeland. Ze krijgen van The Colonel nog allerlei cadeaus mee: Elvis' albums, een tafellamp en een aantal pistoolholsters. Maar uiteindelijk kijken The Beatles met een gevoel van teleurstelling terug op hun ontmoeting met Elvis. Ze vinden hem mat en weinig onderhoudend. Niet die jonge rock 'n' roll-god die ze sinds hun jeugd habben aanbeden. 'It was like meeting Engelbert Humperdinck,” zou John Lennon later zeggen. Misschien onderstreept het wel de gedachte dat je je grote idolen nooit moet ontmoeten. De illusie is vaak mooier dan de werkelijkheid.

In de volgende editie lees je meer over The Beatles in Los Angeles. Beluister ondertussen de podcast over deze roadtrip!

The Beatles op Guernsey: wat speelde zich voor en achter de schermen af?

De maand september is aangebroken en dat betekent dat BeatlesTalk terug is, met elke twee weken een nieuwe column. Ik hoop dat jullie een mooie zomer hebben gehad. Ik wel! En... achter de schermen is er veel moois in voorbereiding voor dit najaar. Daarover later meer. Eerst even over afgelopen zomer, want toen was ik op het Britse Kanaaleiland Guernsey. En ook nog eens bijna op dezelfde dag dat The Beatles 61 jaar geleden een bliksembezoek aan het lieflijke eiland brachten. Op donderdag 8 augustus 1963 landden ze daar op het kleine vliegveld om twee concerten te geven in Saint Peter Port, de hoofdplaats van Guernsey. De optredens vonden plaats in The Pavillion, een bescheiden theater in de Candie Gardens, het historische stadspark met uitzicht op de haven.

Dit was de plek
Op dinsdag 6 augustus 2024 zat ik buiten te lunchen, op het bordes van het voormalige Pavillion, nu het Guernsey Museum. Ik wist dat ik na m'n broodje eens goed rond moest kijken of ik de herinneringsplaquette kon vinden. Ik wist níet dat ik exact op de plek zat waar zich destijds het podium bevond, een deel van het theater dat inmiddels afgebroken is. Toen ik bij het museum binnenstapte en de receptionistes een vraag stelde over 8 augustus 1963 kwamen de verhalen direct los. Jazeker, we stonden op de plek waar destijds de zaal was. En ja, The Beatles stonden een paar meter verder, waar ik had zitten lunchen. En ja, vorig jaar was er van alles te doen, rond het 60-jarig jubileum van dit bijzondere optreden. Maar wacht, één van de dames zou even voor me naar het andere gebouwtje lopen. Daar werkte Russ Fossey, directeur van Guernsey Arts, het culturele centrum van het eiland.

Het moest historisch kloppen
Kort daarna stond ik oog in oog met Russ, een kwieke zestiger die me de hand drukte. Of ik de foto al had gezien, in de hal van het museum. Daar hing een uitvergrote afbeelding van het publiek dat destijds in de zaal had gezeten. Wie zichzelf (of anderen) nog herkende, mocht daar een naamsticker bijplakken. Veel van die ooggtuigen van één van de twee concerten die op 8 augustus (om 19.00 uur en 21.15 uur) plaatsvonden, waren vorig jaar opnieuw aanwezig geweest, tijdens het jubileumfestival dat Russ met zijn collega's had georganiseerd, vertelde hij me. "We hebben twee Beatles-tributebands uitgenodigd om op te treden. Hier op het bordesje waar jij zat te lunchen," vertelde hij. "En we vroeg of ze alleen Beatlesnummers van de eerste twee albums wilden spelen, want het moest historisch gewoon kloppen." Ik dacht direct: dit is een man naar mijn hart. "Wat ook moest kloppen, was het geluid. Tegenwoordig is het publiek gewend aan vette, harde bassen, maar zo klonken The Beatles echt niet in augustus 1963. Dus ook daar hebben we zorg aan besteed, in de afstelling van het p.a.-systeem," vervolgde hij.

The Beatles op 8 augustus 1963 in The Pavillion op Guernsey

Smalle straatjes
Destijds hadden The Beatles twee avonden op "buureiland" Jersey achter de rug, toen ze met een klein vliegtuigje, waarin slechts twaalf passagiers vervoerd konden worden, op Guernsey landden. Hun instrumenten en apparatuur kwamen per boot en konden na een kort ritje vanuit de haven via de smalle straatjes naar het stadspaviljoen gereden worden. Zelf namen The Beatles hun intrek in het nabijgelegen Richmond Hotel, (nu: The Duke of Richmond) waar Paul McCartney de twintigjare receptioniste Maureen Ferbrache direct een concertkaartje beloofde voor die avond. Verder klikte het ook wel tussen de twee. Zo nam Paul Maureen mee naar zijn hotelkamer om naar Tamla Motown-platen te luisteren, herinnerde de voormalig receptioniste zich in een krantenartikel. Maar veel tijd zal Paul niet hebben gehad, want er wachtten een soundcheck en twee uitverkochte concerten. Op de concertposter van die avond valt trouwenste lezen dat de fans een behoorlijk voorprogramma moesten uitzitten, voordat The Beatles het toneel beklommen. Intrigerend is de naam van ene Vic Sutcliffe. Een artiest die zijn naam deelde met de op dat moment al ruim een jaar overleden oer-Beatle Stuart (Fergusson Victor) Sutcliffe. Ook Les Dell, The Rob Charles Combo, The Robert Brothers en Mike Delly moesten het publiek warm maken voor de grote act van die avond.

Stiekem naar The Beatles luisteren
Tijdens het herdenkingsfestival, vorig jaar augustus, had de organisatie lokale kunstenaars uitgenodigd om tekeningen en schilderijen te maken, geïnspireerd op een Beatlesnummer, vertelde Russ. "We hadden wel een lijst opgesteld, omdat we niet twintig keer Lucy In The Sky With Diamonds verbeeld wilden zien." Kortom: ook hier had Guernsey Art de lat wat hoger gelegd. Terwijl de expositie in het museum plaatsvond en de coverbands zich op het bordes installeerden, brak er een waterig zonnetje door en kon het feest beginnen. "Er zaten honderden mensen op het gras en de sfeer was zo goed," aldus Russ. "Opnieuw brachten The Beatles weer zoveel mensen op ons eiland bij elkaar." Dat gebeurde ook door het ophalen met herinneringen, van iedereen die er destijds bij was. Een dame op leeftijd vertelde dat ze als meisje stiekem het huis uit sloop, zonder kaartje naar het Pavillion ging en om de hoek naar het concert stond te luisteren. Een onvergetelijk moment. 

Receptioniste Maureen Ferbrache en haar vriendin Suzanne Rothwell

Een afterparty bij Royston Ellis
Ook Suzanne Rothwell, een goede vriendin van receptioniste Maureen, maakte iets bijzonders mee die dagen. Na het concert werd ze door de band meegenomen naar een kleine afterparty in een flat aan Mill Street, waar de Britse schrijver en beat poet Royston Ellis woonde. Ellis had John, Paul, George en Stuart (Sutcliffe) in juni 1960 in Liverpool ontmoet, toen hij als dichter optrad op Liverpool University. Hij raakte bevriend met John en bracht zelfs een week door in John's kamer aan 3 Gambier Terrace, voor hij weer verder reisde. Suzanne was op Guernsey getuige van een vreemde scene rond John Lennon en Royston Ellis en diens vriendin. Daarover vertelde Suzanne aan een plaatselijke journalist het volgende: "John and I toddled along to his flat. But when we arrived, no one else had come. It was just John and I and Royston and his girlfriend. Royston and his girlfriend went off and came back with fried eggs and sandwiches. After the sandwiches things got weirder. Royston and his girlfriend disappeared and came back wearing black bin bags. John and I looked at each other and they said: 'Do you want to join in?' 'No thank you,' I said. I was only 17 and I was nervous. It had been quite a pleasant evening up until then. I didn't want anything to do with it.' Suzanne decided to leave and John followed her down the stairs and gave her the money for a taxi home." Ik lees deze interessante details in het artikel 'I Wish It Could All Happen Again,'uit een lokale krant van augustus 2023, dat Russ met me deelt. 

The Beatles op Guernsey met Royston Ellis

John bleef slapen
Die avond bleef John in ieder geval slapen in de flat die Ellis en zijn vriendin deelden. Het voorval zou zou één van de twee inspiratiebronnen zijn geworden voor het latere Beatlesnummer Polythene Pam. (Het andere verhaal lees je hier). Ellis zei namelijk over die avond: "We’d read all these things about leather and we didn’t have any leather but I had my oilskins and we had some polythene bags from somewhere. We all dressed up in them and wore them in bed. John stayed the night with us in the same bed. I don’t think anything very exciting happened and we all wondered what the fun was in being ‘kinky’. It was probably more my idea than John’s." (Steve Turner, A Hard Day's Write)

De zebra wil niet slijten
Terwijl Russ me het bekende verhaal nog eens op hoofdlijnen vertelde, liep hij met me naar de rand van het bordes, waar een zebrapad op het cement was gekalkt. "Dat hebben we vorig jaar ook gedaan, zodat de bezoekers van ons festival foto's konden nemen. We dachten dat de kalk er met een weekje wel weer af zou zijn, maar de zebra is nog steeds te zien. Ach, we vinden het ook wel grappig, dus we laten het zo." Om de hoek, op één van de witte muren van het museum liet hij me herdenkingsplaquette zien, die zestig jaar na dato werd onthuld. Het bordje hangt tussen de contouren van de vier springende Beatles die fotograaf Fiona Adams (1935-2020) in 1963 in Londen maakte. "Fiona woonde hier ook bij ons op Guernsey. Na haar carrière in Londen is ze onder andere huwelijksfotografie gaan doen. Een ontzettend bescheiden dame, die nooit actief vertelde over haar beroemde connectie met The Beatles," aldus Russ. "We zijn met haar familie bezig om nog eens een mooie expositie van haar werk in het museum te organiseren. Ik hoop dat we dat binnenkort een keer voor elkaar krijgen." 

Een aai van een Beatle
Of Russ zelf destijds nog een glimp mee heeft gekregen van The Beatles? Hij kon het zich niet herinneren, maar hij was er wel bij, als jochie van drie. Zijn moeder werkte in het Pavillion en had Russ bij zich, terwijl The Beatles er rondliepen. "Ik hoorde van haar dat één van The Beatles me een aai over m'n bol heeft gegeven?" Wie? Wist zijn moeder dat nog? "Nee, maar ik denk dat het Ringo Starr moet zijn geweest. Ik ben later zelf drummer geworden, dus houd ik het maar op Ringo." Niet veel later liep ik met een glimlach de trappen van het paviljoen af. Het stikt overal van de interessante Beatlesverhalen. Waar je ook komt. Nog steeds.

Norwegian Wood en With The Beatles: Haruki Murakami en zijn literaire liefde voor The Beatles

Misschien mogen we hem wel 'de Paul McCartney van de moderne literatuur' noemen. Want waar Paul McCartney de geschiedenis ingaat als één van de grootste namen uit de popmuziek, behoort de Japanse auteur Haruki Murakami juist tot de literaire reuzen van de afgelopen decennia. Misschien heb je in de boekhandel wel eens met zijn roman Norwegian Wood in je handen gestaan. Het is één van Murakami's meest bekende boeken. Een titel die bovendien verfilmd werd. De roman Norwegian Wood uit 1987, uiteraard vernoemd naar het Beatlesnummer, is niet het enige boek waarmee Murakami naar zijn liefde voor The Beatles hint. Hij doet dat ook met de korte verhalen Drive My Car en Yesterday en zijn recenter verschenen boekje With The Beatles (2020). Daarom leek het me interessant om eens stil te staan bij de connectie die de auteur met The Beatles heeft.

Dickens, Kafka, Vonnegut en Kerouac
Haruki Murakami werd in 1949 geboren in Kyoto. Al vanaf jonge leeftijd stonden zijn ogen en oren wijd open voor de populaire westerse wereld. Geen vanzelfsprekendheid in een land dat vele decennia een erg gesloten en naar binnen gekeerde cultuur had. Maar ook in Japan begon er in de jaren '60 het nodige te veranderen. Via zijn ouders kwam de jonge Haruki in contact met het werk van schrijvers als Charles Dickens (net als McCartney), Franz Kafka, Kurt Vonnegut en beatnik-auteur Jack Kerouac. Deze westerse invloeden zouden hem later onderscheiden van andere grote Japanse auteurs. Net als de verwijzingen naar popcultuur in zijn werk.

Schrijven als 'warme sensatie'

Als tiener maakte Haruki Murakami ook bewust de doorbraak van The Beatles mee. De korte Japanse tournee van The Fab Four, in 1966, zorgde voor behoorlijk was onrust in het land, zoals ik eerder omschreef in het tweeluik over The Beatles en hun relatie met Japan. Ik heb nooit ergens gelezen dat Murakami één van de concerten bezocht, maar als liefhebber van jazz en popmuziek sloot hij de band wel in zijn hart. Murakami studeerde drama in Tokio, waar hij zijn huidige vrouw Yoko ontmoette. Vlak voor zijn afstuderen opende hij met haar een koffietent annex jazzbar in Tokio. Al voordat hij de tent in 1981, na zeven jaar sloot, had hij zijn eerste stappen in de literaire wereld gezet. Op 29-jarige leeftijd realiseerde hij zich dat hij kon schrijven. Het gaf hem een "warme sensatie" zoals hij het in een interview omschreef. In de acht jaren die volgden, schreef hij de nodige korte verhalen en romans, die alleen nog bekendheid genoten bij het Japanse lezerspubliek.

Norwegian Wood: tegen de achtergrond van de sixties

Zijn grote doorbraak kwam in 1987, met de roman Norwegian Wood (in het Japans: Norowei no Mori). Dat werk maakte van hem in zijn thuisland zo'n grote ster, dat hij het onmogelijk vond in Japan te blijven wonen en besloot naar de Verenigde Staten te vluchten. De roman, die overigens niet over The Beatles gaat, werd in het Engels vertaald en bracht hem vervolgens grote internationale faam. In het boek, dat zich wel afspeelt in de jaren zestig, kijkt hoofdpersoon Toru Watanabe terug op zijn studietijd en zijn relaties met twee vriendinnen die elk een zeer verschillend karakter hebben: de zwaarmoedige Naoko en de levenslustige Midori. Murakami ontleende de titel aan het het lievelingsnummer van Naoko: Norwegian Wood (This Bird Has Flown).

Drive My Car en Yesterday

Murakami's korte verhalen Drive My Car en Yesterday vonden eerst respectievelijk hun weg in de magazines Freeman's en The New Yorker, voordat ze met een aantal andere verhalen gebundeld werden in Men Without Women. Ook hier is de verwijzing naar de Beatlesnummers eerder een uiting van Murakami's liefde voor de band, dan dat de liedjes in de verhalen een significante rol spelen. In Drive My Car huurt de slechtziende hoofdpersoon een chauffeur in, die hem vergezelt op zijn vele trips door Tokio. En in het verhaal Yesterday vormt het Beatlesnummer een jeugdherinnering van één van de hoofdpersonen, die zijn goede vriend een onjuiste vertaling van de songtekst in het Japans hoort zingen. 

With The Beatles
Onlangs kreeg ik Murakami's meest recente Beatles-gerelateerde boekje cadeau. Het is een verhaal dat ook eerder in The New Yorker verscheen. Ik kreeg het in een prachtige, bibliofiele uitgave, getiteld With The Beatles. Je zou het alleen al willen hebben om de mooie bindwijze: de rug van het boekje ontbreekt, zodat je het diep-oranje gekleurde garen kunt zien, waarmee de katernen bijeen worden gehouden. Ook het lettertype, het ontwerp, de opmaak en de illustraties in het boekje zijn wonderschoon. Ik was daarom erg verguld met het werkje. In dit korte verhaal is er ook een kleine referentie naar The Beatles, maar is er wel sprake van een grotere symbolische betekenis. Murakami baseerde de gebeurtenissen op zijn eigen herinneringen aan een meisje dat hij door de gangen zijn school zag lopen, met een exemplaar van het album With The Beatles tegen haar borst gedrukt. Deze scène is ook prachtig geïllustreerd in het boekje. Met dit beeld viert de schrijver de belofte en vitaliteit van de jeugd, die langzaam overgaat in de uitdagende ervaring van het ouder worden.

Het idealiseren van de jeugd
Over de herinnering aan het meisje met het Beatlesalbum, die verschillende malen in het verhaal terugkomt, zei Murakami in een interview: "What pulled me in was the vision of that girl clutching the album as if it were something priceless … There was the music, for sure. But there was something else, something far bigger. And, in an instant, that tableau was etched in my heart—a kind of spiritual landscape that could be found only there, at a set age, in a set place and at a set moment in time.” Het meisje belichaamt "de jeugd", een gevoel dat de hoofdpersoon in "With The Beatles" keer op keer wil oproepen. Een gevoel dat hij idealiseert. Een gevoel waar The Beatles begin jaren zestig symbool voor stonden. Misschien is het iets dat wij als Beatlesfans ook wel voelen, als we kijken naar het Beatlesjaar 1963: het jaar van With The Beatles, het jaar vol belofte, het jaar waarin John, Paul, George en Ringo nog nauwelijks kennis hadden gemaakt met de keerzijde van het succes. Voor mij is de parallel met Murakami's With The Beatles voelbaar. In ieder geval inspireerden The Fab Four deze gevierde Japanse auteur een leven lang.

Zomerstop

In juli en augustus verschijnen er tijdelijk geen nieuwe columns van BeatlesTalk. In die periode werk ik, samen met Wibo Dijksma, wel verder aan het vijfde seizoen van de podcastserie De Laatste Dagen Van... De nieuwe afleveringen van die serie verschijnen eind oktober. Maar eerst is BeatlesTalk terug. In september. Een mooie zomer gewenst en graag tot dan!

Nieuwe podcastserie Poplegendes in de Polder zet alle Nederlandse Beatlesavonturen op een rij

Fijn nieuws. Nederland is namelijk een nieuwe muziek-podcastserie rijker: Poplegendes in de Polder, over de mooiste Nederlandse avonturen van grote, internationale muziekhelden in ons eigen kikkerlandje. En hoe kan het ook anders....het eerste seizoen, dat afgelopen week verscheen, behandelt de bezoekjes van The Beatles aan Nederland. Daarvoor staken drie grote Beatleskenners de koppen bij elkaar, namelijk de makers van Fab4Cast: Jan Cees ter Brugge, Michiel Tjepkema en Wibo Dijksma. Dat is natuurlijk het recept voor gedegen onderzoek, geanimeerde gesprekken en bijzondere verhalen.

Geanimeerd, vrolijk en vlot gemonteerd

Bijzondere verhalen over The Beatles in Nederland zijn er genoeg. Van hun eerste avonturen in 1960, in een busje op weg naar Hamburg, van het legendarische bezoek in 1964, van John en Yoko's Bed-In in 1969 tot vele andere 'solo-bezoekjes' die de Fab 4 aan ons land brachten. In vier afleveringen van een uur nemen Jan Cees, Michiel en Wibo ons mee. Als luisteraar zitten we op de spreekwoordelijke bagagedrager van The Beatles en reizen we dwars door Nederland. Het is geanimeerd, vrolijk en bovendien allemaal zeer vlot en smaakvol gemonteerd: precies de kwaliteit die we van Fab4Cast gewend zijn.

Unieke grachtentocht

Aanleiding voor het verschijnen van dit eerste 'Beatlesseizoen' van 'Poplegendes' is het 60-jarig jubileum van het bezoek dat The Beatles in juni 1964 aan ons land brachten. Op 5 juni 1964 landden The Beatles namelijk op Schiphol, waarna ze er in amper drie dagen tijd een strak schema van tv-optredens, concerten en de legendarisch geworden rondvaart door de Amsterdamse grachten doorheen jasten. Exemplarisch voor al die plekken die ze, wereldwijd nog bezochten in de ruim twee jaar die zouden volgen. Maar toch ook op een bepaalde manier uniek, als het gaat om die boottour door Amsterdam.

Meerennen met je transistor-radio

Verreweg het grootste gedeelte van de vierdelige serie is daarom gewijd aan de avonturen van The Beatles in juni 1964. Niet alleen aan wat zich afspeelde voor het oog van het grote publiek: de joelende fans, de mensen die met transistor-radio's (met live-verslag) meerenden over de Amsterdamse kades, de nerveuze jongeren die The Beatles opwachtten in de veilinghal in Blokker. Nee, in 'Poplegendes' is er ook volop ruimte voor minder bekende verhalen over die dagen in juni 1964. Want wat deden The Beatles precies op de Amsterdamse wallen en wat speelde zich verder achter de schermen af, tijdens deze dagen waarin Nederland in rep en roer was? Het is de reconstructie van de grachtentocht, met Beatles-locatie-expert Piet Schreuders 'aan het roer' en het zijn de ooggetuigenverslagen die je als luisteraar écht het idee geven dat je er hélemaal bij bent. Bovendien geven de verhalen je een prachtig tijdsbeeld van het Nederland van 1964. Hulde.

Alle posters in de afvalcontainer

En dan is er natuurlijk ook nog die bijzondere week in maart 1969, toen John en Yoko hun intrek namen in het Amsterdamse Hiltonhotel om met de pers te praten over de wereldvrede. Los van de bekende beelden en interviews weten de mannen van Fab 4 Cast ook hier de onderbelichte verhalen te vertellen. Want welke mensen wisten nog meer door te dringen tot de kamer van John en Yoko? Het zijn de details die de verhalen extra smeuïg maken. Bijvoorbeeld van de hotel-schoonmaakster die besloot om alle door John en Yoko getekende posters uit de kamer te verwijderen en in de afvalcontainer te stoppen. Tegenwoordig zou zoiets ondenkbaar zijn. Het is één van de redenen waarom er heel wat te lachen valt in 'Poplegendes'. 

Het raadsel rond Ringo's Amsterdamse huis

Minstens zo interessant zijn die ándere Beatlesverhalen die aan bod komen. Want wat deden The Beatles in het Twentse Oldenzaal? Wat hadden George Harrison en Paul McCartney te zoeken in het Limburgse Vlodrop, waarbij hun bezoekjes geheel onder de radar bleven? En....wat klopt er van het gerucht dat Ringo Starr enkele jaren een woning aan de Amsterdamse grachten bezat? Dat laatste verhaal is nooit volledig uitgediept. In 'Poplegendes' vormt het de rode draad door alle afleveringen, waarin we als luisteraar meegenomen worden in de zoektocht van Jan Cees, Michiel en Wibo, naar dat vermeende huis van Ringo Starr. Via spits speurwerk in archieven, via ooggetuigen en andere betrokkenen lossen zij dit mysterie op.

Prachtig luistervoer, zowel voor de wat beter ingevoerde Beatlesliefhebber als voor iedereen die zich wil onderdompelen in de avonturen van 's werelds grootste band. Die avonturen speelden zich voor een deel af in ons eigen land. Dichterbij dan de meeste mensen vermoeden. Kortom: smullen!

Beluister Poplegendes in de Polder: The Beatles via 

Spotify

Apple Podcasts

De gratis app van NPO Luister

 

De site van NPO Radio 5