Op pad in Hamburg, deel 2: Rock 'n' Roll

Wat een week, wat een week! De aankondiging dat er dit jaar inderdaad een geremasterde versie van The White Album uitkomt, Paul McCartney die een nieuwe dubbele A-kant als single uitbrengt én het meer dan prachtige filmpje dat gisteren viral ging: Carpool Karaoke in Liverpool. Ik heb genoten en een traantje weggepinkt. Soms komt al het moois tegelijk.

Nu neem ik jullie snel mee terug naar Hamburg. Voor deel 2 van mijn drieluik over ons bijzondere weekend. Bedankt voor alle reacties op het eerste deel van het avontuur. We hebben vorige week afscheid van The Beatles genomen toen ze rond de jaarwisseling van 1960/1961 weer terug waren in Liverpool: het land uit gezet, zelf vertrokken, en (in het geval van Stuart Sutcliffe) weer op de been na kort ziek te zijn geweest.

Strak en zelverzekerd

Toen The Beatles, minus Sutcliffe, in december weer terug waren in Liverpool, moesten ze duidelijk even van hun avonturen bekomen. De eerste twee weken zochten ze onderling geen contact. Pete Best en zijn moeder waren druk met telefoontjes naar Hamburg, om te regelen dat de achtergebleven apparatuur weer terug in Engeland kwam. Op 17 december traden The Beatles voor het eerst weer op in de Casbah Club waarbij ene Chas Newbey aansloot en Stuart tijdelijk op bas verving. McCartney was in die tijd nog één van de gitaristen in de band. Het viel direct op hoe strak en zelfverzekerd de jongens inmiddels speelden. Hamburg was pittig geweest, maar had er voor gezorgd dat The Beatles een stuk beter waren gaan klinken.

In de Cashbah Club, een paar weken later

Stuart koos voor Astrid en de schilderkunst

Op 27 maart keerden The Beatles terug naar Hamburg. George was inmiddels meerderjarig en zodoende was het risico op een nieuwe uitzetting geweken. Met inmiddels meer ervaring en souplesse werkte de band zich door deze tweede Hamburg-periode heen, die tot 2 juli van dat jaar zou duren. Stuart Sutcliffe hing zijn Höfner President basgitaar aan de wilgen en koos voor zijn twee grote liefdes: fotografe Astrid Kirchherr én een voortzetting van zijn leven als kunstschilder. Stuart trok in bij de Kirchherrs aan de Eimsbütteler Strasse, in één van de lommerijke buitenwijken van Hamburg. Een plek waar hij op zolder zijn atelier in gebruik nam.

Astrid en Stuart

Paul werd bassist tegen wil en dank

Stuarts vertrek betekende trouwens dat Paul gedwongen de bas op moest pakken. John was de zanger en de leider van de band, George de lead-gitarist, dus restte Paul niets anders dan de rol van de bassist op zich te nemen. Na een tijdje op Stuarts bas te hebben gespeeld, schafte Paul zijn eerste Höfner vioolbas aan. Een Fender was te duur voor hem. De symmetrisch gevormde vioolbas kon hij, als linkshandige bassist, mooi omdraaien, zonder dat de uitstraling van het instrument verloren ging. 

Een vroege foto van Paul met zijn Höfner

De Star Club brandde af

Inmiddels groeide de roem van The Beatles in Liverpool en omgeving. Ook in Hamburg werden ze weer met open armen ontvangen toen ze in april 1962 in de pas geopende Star Club mochten spelen. Al lopend over de Grosse Freiheit, zocht ik met de mannen van de Fab4Cast de steeg die ons naar een vrij grote patio moest leiden waar de Star Club nog tot 1969 gevestigd was. Een gedenksteen herinnert passanten aan de legendarische locatie, waar niet alleen The Beatles, maar ook grootheden als Ray Charles, Jimi Hendrix en Jerry Lee Lewis het podium beklommen. Het gebouw werd in 1987 door brand verwoest. Eind 1962 keerden The Beatles opnieuw terug naar Hamburg, voor diverse optredens in de club. Inmiddels was hun dierbare vriend en oud-bassist Stuart niet meer.... Daarover volgende week meer.

Het stille straatje van de beroemde foto

Wij vervolgden onze toch door Hamburg naar wat het hoogtepunt van de middag zou worden: de plek waar John Lennon poseerde voor de inmiddels legendarisch geworden Rock 'n' Roll foto. Het was even zoeken, al lopend door de Wohwillstrasse. Ineens was daar de stenen poort die we moeten hebben. Onder de poort bevindt zich een houten schutting die toegang geeft tot de Jagerpassage. Even bekroop me de angst dat de deur gesloten zou zijn. Al moet ik er overheen klimmen, dacht ik. Maar de deur gaf mee en ineens stonden we in een stil straatje waar zich de deur met het bordesje bevindt. De plek waar The Beatles door vriend (en fotograaf) Jürgen Vollmer mee naartoe werden genomen. Terwijl John nonchalant in de deurpost hing, liepen Paul, Stuart en George voor hem langs. Een wat langere sluitertijd zorgde voor een prachtige serie foto's. De afbeeldingen werden vele jaren later door John Lennon, van Jürgen Vollmer gekocht en één ervan verscheen op de hoes van Lennons album Rock 'n' Roll uit 1975.

Jürgen behoorde ook tot het Duitse Drietal

Jürgen Vollmer behoorde tot de kunstzinnige vriendenkring van Astrid Kirchher en Klaus Voormann. Het Duitse Drietal, zoals ik ze wel noem. In een interview vertelde Vollmer vele jaren dat hij een voorkeur had voor het maken van foto's in the backyards of Hamburg. Stille plekken met een mysterieuze uitstraling. In april 1961 nam hij groep mee naar de Jagerpassage, plaatste hij zijn camera op een statief en speelde hij met de sluitertijd. Vollmer:

Before I even started taking any pictures, I said to John, ‘You just lean there and look arrogant, 

like you always do,’ and I wanted the other three out of focus.

Vollmer, vele jaren later, met de hoes van John Lennnons album

Rock 'n Roll: een reconstructie

We hadden alle tijd om met ons vieren die foto te reconstrueren. Terwijl ik plaats mocht nemen in de deurpost, gaf Jan Cees me instructies over mijn houding. Michiel stond klaar met de camera en Wibo en Jan Cees renden enkele malen voor mij langs. Timing was alles natuurlijk. Wat een lol! Maar tegelijkertijd voelde iedereen hoe bijzonder het was om deze foto te maken. Dat bijzondere zat hem denk ik ook een beetje in de besloten setting. De poort achter ons was dicht. Er waren verder geen andere passanten of toeristen en we konden in alle rust genieten van het moment. Een magish moment, mag ik wel zeggen. Dit was de plek waar ik voor het eerst dezelfde soort emoties voelde als in Liverpool. Mijn Hamburg-trip was op dit punt geslaagd. De foto was er! En ieder van ons kreeg ruim de tijd om van zijn eigen fotomoment te genieten. In één woord: wauw!

Even lunchen, bijpraten en door.....

Het werd tijd om even bij te komen. We ontmoetten Tim op 't Broek van Beatlesfanclub.nl, zijn vrouw Chantal en hun goede vriend Luuk. Het drietal was zojuist in Hamburg gearriveerd voor Ringo's concert. Tim zette ons nog even samen op de foto. Met elkaar aten we vervolgens een broodje op het terras, waarna ze ons de weg wezen naar het voormalige circusterrein van de stad. De plek waar Astrid Kirchherr een aantal legendarische foto's van The Beatles schoot. Aan de hand van boeken probeerden we de plek te zoeken waar die foto's gemaakt waren, maar de skyline was na 60 jaar zo veranderd, dat we de reconstructie niet konden maken. Het was niet erg, ik vond het fijn om dit terrein te hebben gezien en om het in de stad te kunnen plaatsen.

Jan Cees puzzelt aan de hand van de foto's van Astrid Kirchherr

Ringo was afgelast

De middag was om. Hoog tijd om even naar het hotel terug te keren, vervolgens een snelle maaltijd in de stad te eten en naar het Stadspark te gaan, waar Ringo al om 19.00 uur zou aftrappen. Terwijl we onze laatste hap eten doorslikten, ging Michiels telefoon. Het was Tim, die al bij het Stadspark stond. Het concert was zojuist afgelast. Er was iemand ziek. We vielen stil, keken elkaar in ongeloof aan. Afgelast? Dat moest een grap zijn. Dat bleek het niet. Al snel startte de berichtgeving op internet dat Ringo die avond niet zou spelen omdat hij zelf niet fit was. We moesten onszelf even herpakken. Een zomeravond in Hamburg voor de boeg: wat doe je dan?

Het werd een memorabele avond

Ineens was er tijd om een plan uit te voeren waar we die middag niet meer aan toegekomen waren. Een plan dat prachtig bleek uit te pakken en ons uiteindelijk een uniekere ervaring bezorgde dan het concert van Ringo had kunnen bewerkstelligen. Echt? Ja echt. Ik krijg weer kippenvel als ik er aan denk. Jan Cees, Wibo en Michiel kunnen alleen maar beamen dat we iets fantastisch beleefd hebben in de uren die volgden...

Volgende week meer. Ook om te vieren dat jullie onze avonturen dan in de 100ste Fab4Cast kunnen beluisteren. En oh oh, wat is die gaaf! Tot snel.