De Laatste Dagen Van John Lennon: hoe kwam de zesdelige podcastserie tot stand (met podcast!)

Na wekenlang vergaderen, onderzoek doen, schrijven, puzzelen, opnemen, monteren, schaven en schrappen, is het dan zover. Vanaf deze week verschijnt onze zesdelige podcast De Laatste Dagen Van... John Lennon. In het jaar waarin John 80 zou zijn geworden, maar waarin we helaas ook herdenken dat hij 40 jaar geleden werd doodgeschoten. 2020 is daarmee een bijzonder moment, dat vraagt om het vertellen van verhalen. Met gesprekken, geluidscollages en natuurlijk met de muziek die John de wereld heeft nagelaten.

De Laatste Dagen Van.... wordt een serie

Easy reading is hard writing, schreef Ernest Hermingway ooit. Dat geldt zeker ook voor het maken van deze zesdelige podcast. De vraag was dan ook: hoe gaan we als team de luisteraar op een mooie manier meenemen in het leven van een fenomeen als John Lennon? Dat vraagt om een strak concept, om structuur, om het maken van keuzes. Projectleider Wibo Dijksma, die hier een bijzondere vermelding verdient, kwam met het idee voor De Laatste Dagen Van... John Lennon, dat goed past in de lijn met podcasts van AVROTROS en NPO Radio 5. De Laatste Dagen Van... wordt dan ook een serie, waarin steeds iemand anders centraal zal staan. Voor het onderwerp "John Lennon" mochten wij als team Fab4Cast/BeatlesTalk gezamenlijk aan de slag.

We volgden John in het laatste jaar van zijn leven....

Vanaf 29 september startten we (Wibo Dijksma, Michiel Tjepkema, Jan Cees ter Brugge en ik) met een aantal videomeetings waarmee we de zes delen van de podcast invulden. Eerst op hoofdlijnen, door het kiezen van een verhaallijn en subthema's. Later door individueel en in duo's aan de scripts te werken. De klus was zo omvangrijk dat het werk tussen ons vieren verdeeld moest worden en dat we echt met strakke deadlines te maken kregen. Het idee was om Lennon te volgen in het laatste jaar van zijn leven. Voor die 1980-verhaallijn gaven we Hans Schiffers met zijn alom geliefde en kundige manier van spreken, het woord. Zijn teksten werden ondersteund door soundcollages van Alex van der Lugt, die ook voor de leaders zorgde. Zelf mocht ik als voice over de aan- en afkondigingen van de zes delen verzorgen. Mooi om daar als stemacteur ook een bijdrage aan te kunnen leveren.

...en we stonden stil bij zes thema's uit Johns leven

Naast die lijn van 1980, waarin we horen hoe John op reis gaat naar Bermuda, bijna verongelukt op zee, het songschrijven weer gedreven oppakt en terug in New York zijn Double Fantasy-album opneemt, zoomen we in op thema's die met Lennon te maken hebben. Zo kozen we ervoor om John in een aantal zogenaamde Fab4Talks te belichten. Bijvoorbeeld als muzikant, maar ook als communicator: Lennon, de man die nooit om een antwoord verlegen zat, die met Yoko massamedia en kunst combineerde om ideeën over de wereld te verspreiden. Ook is er een speciale aflevering gewijd aan de sterke vrouwen in zijn leven, en de manier waarop zij John beïnvloedden. Daarna komt zijn relatie met Paul McCartney aan bod. En natuurlijk kunnen we er niet omheen: we belichten ook de laatste dag van Johns leven, dat fatale moment en de nasleep. En hoe kijken we nu, 40 jaar later, terug op dat verlies?

Wibo Dijksma, Hans Schiffers,
Jan Cees ter Brugge en Michiel Tjepkema in
het AVROTROS-gebouw
(archieffoto)

Steeds terug naar de kern

Easy reading is hard writing. Veel feiten, voorbeelden, gesprekken en muziekfragmenten moesten sneuvelen, om te voorkomen dat elke aflevering uren zou gaan duren. Dus moesten we steeds terug naar de kern. Onze mooie uitdaging was om de podcast interessant te houden voor een breed luisterpubliek. Voor de minder ingevoerde Beatlesliefhebber, maar juist ook voor wie er meer van weet. Het zoeken van dat "midden", dat eigenlijk iets moet doorslaan naar "het algemene publiek" was een uitdaging. Regelmatig moesten we elkaar dan ook bij de les houden: "Stop! Dat verhaal gaan we niet vertellen. Dat gaat te ver." Wat was het een interessant proces.

Zittend onder een deken

Ondertussen naderde 1 december met rasse schreden. Iedereen leverde zijn research, teksten en gewenste geluidsfragmenten aan. We goten al schrijvend alle teksten en ideeën in een werkbaar script. Het waren lange avonden, wel eens bijna tot middernacht. In Hilversum sprak Hans zijn voice overs in, terwijl ik dat thuis in Deventer, zittend onder een deken deed. In datzelfde Deventer ontwierp Peter Kortleve het artwork voor de serie. Alex van der Lugt leverde vanuit zijn thuisstudio de ene na de andere fantastische geluidscollage aan. De heren van Fab4Cast structureerden hun Fab4Talks en doken de studio in voor gesprekken. Uit die gesprekken moesten, al monterend, de pareltjes geselecteerd worden. Ook dat was veel werk. Vervolgens werden al die puzzelstukken voor zes afleveringen in een goede en logische verhaallijn in elkaar gezet. Natuurlijk was er te veel materiaal, dus werd er ook weer het nodige geschrapt. Kill your darlings, soms met pijn in het hart. Wibo Dijksma bewaakte dat hele proces en zorgde dat alles op tijd bij elkaar kwam.

Lennon als mens

En nu staat de serie al deels online. Alle delen verschijnen in de loop van de komende weken: 1 en 2 zijn er, 3 en 4 verschijnen op 8 december, 5 en 6 op 15 december. Je vindt de link onder aan deze blog. Het was een voorrecht om samen met Wibo, Jan Cees, Michiel, Hans en Alex aan deze serie te mogen werken. We hebben John Lennon willen eren, rond zijn tachtigste geboortedag en veertigste sterfdag. Op een eerlijke manier. Door John vooral neer te zetten als mens. Met al zijn onzekerheden, uitdagingen en onhebbelijkheden. Maar ook met de uitzonderlijke talenten en eigenschappen die hij bezat en die hem maakten tot de mens en de artiest die wij nooit zullen vergeten. 

De Laatste Dagen Van... John Lennon is te beluisteren via

Website NPO Radio 5

https://www.nporadio5.nl/podcasts/45/de-laatste-dagen-van

Apple Podcasts

https://podcasts.apple.com/.../de-laatste.../id1541151795...

Spotify (hoewel deze om technische redenen (buiten onze macht) momenteel niet werkt):

https://open.spotify.com/show/6HUp8zIYvlWxwO87QlvQbO

Google Podcasts

https://www.google.com/podcasts...

In de media

Jan Cees ter Brugge op NPO Radio 1 met Toine van Peperstraten (Stax&Toine). Kijk het gesprek hier terug, want radio kun je tegenwoordig ook terugzien! Daarvoor moet je iets omlaag scrollen tot het videobeeld: https://www.nporadio1.nl/.../68708-2020-12-01-nieuwe...

Michiel Tjepkema in de AD Ochtendshow. Dat gesprek kun je hier terugzien:

https://www.ad.nl/.../podcast-de-laatste-dagen-van-john...

Wibo Dijksma hoor je op dinsdag 8 december om 8.20 uur op Radio 2 bij Jan-Willem Start Op en tussen 11.30 en 12.00 uur bij Hans Schiffers in zijn programma Arbeidsvitaminen op NPO Radio 5. Tussen 13.00 en 13.30 uur schuift Wibo bij Radio M (RTV Utrecht) aan als tafelgast (de livestream vind je hier).

Anne Hurenkamp vertelt op dinsdag 8 december op nu.nl over de podcast en deze bijzondere datum in de geschiedenis.

Over de radioserie Get Back en...die ene aflevering (Is Paul McCartney Dood?)

In 1987, toen ik een jaar of twaalf was, ging ik iedere maandagavond naar de koorrepetitie. Al snel had ik mijn weg naar het drumstel en niet veel later naar de piano gevonden. Dat waren best gezellige avonden, maar toen de AVRO op 5 oktober van dat jaar startte met de radioserie Get Back, had ik een probleem. Hoe kon ik de 26 delen van deze serie, op maandagavonden tussen 19.00 en 20.00 uur volgen, terwijl ik repetitie had? Radio was er alleen lineair: niets internet, niets online terugluisteren.

Mijn ouders draaiden het cassettebandje om

Gelukkig begon Hans Schiffers met zijn prachtige stem iets na het nieuws van 19.00 uur te vertellen. Het waren de verhalen die Jan Cees ter Brugge, Evert Vermeer en Koop Geersing als samenstellers hadden voorbereid. Om iets over zevenen drukte ik mijn cassetterecorder aan, waarna ik nog tien minuten naar de uitzending luisterde, voor ik weg moest. Tegen half acht postte één van mijn ouders bij de cassetterecorder, om het bandje zo snel mogelijk om te draaien. 's Avonds laat, in bed, luisterde ik de hele uitzending terug. Soms was er wel eens een hap uit het verhaal, omdat er iets tussen was gekomen om dat bandje precies op tijd om te draaien. Telefoon, visite, zoiets. Toch was ik enorm blij met 26 uur radio over The Beatles. Luisterden jullie ook?

Is Paul Dood? Dat ene bandje heb ik nog steeds

Omdat ik geen 26 cassettebandjes had, spoelde ik regelmatig nieuwe uitzendingen over oude opnames heen. Veel van het materiaal liet ik dus verloren gaan. Na al die jaren was er echter één cassette die ik nooit wiste: "Is Paul dood?" schreef ik op de rug van het doosje. Het bandje heb ik nog steeds. Als tiener was ik onder de indruk van de theorieën rond de vermeende dood van Paul McCartney en.... nog meer van de spannende manier waarop daarover in de radioserie Get Back verteld werd. Met grote ernst en precisie werd het verhaal opgebouwd, ondersteund door spannende (speciaal voor de aflevering gecomponeerde) muziek. Er was nog geen internet. Ik had alleen die paar Beatlesboeken uit de openbare bibliotheek tot mijn beschikking. Deze radio-uitzending met alle theorieën, hoe discutabel ook, sloeg in als een bom. 

De AVRO werd platgebeld

Dat vertelde Hans Schiffers ook in 2015 nog, in een persbericht van AVROTROS: "Die specifieke uitzending had een enorme impact. Zelfs tot in de Hitkrant werden er vragen over gesteld. Ik kan me herinneren dat de telefooncentrale van de AVRO helemaal was platgebeld en mij vroeg om een vrouw terug te bellen die totaal hysterisch was. Want het kon toch niet zo zijn dat Paul McCartney echt dood was? Die uitzending heeft de serie in één klap beroemd gemaakt." Als speciale gast in Fab4Cast haalde Hans Schiffers enkele jaren later herinneringen op. Aan de serie en aan die ene bijzondere aflevering:

Afgelopen zomer belde Radio 1

Natuurlijk is het allemaal nep, een hoax, een complottheorie, fictie. Dat weten we allemaal. Dat is ook de reden waarom ik er in mijn wekelijkse column nooit enige aandacht aan besteedde, zelfs niet als iemand daar om vroeg. Toch vond het verhaal mij alsnog: afgelopen zomer belde er een redacteur van NPO Radio 1, namens het geschiedenisprogramma J.G.L.W. (Jaren die ook Geen Lieverdjes Waren). Het programma staat wekelijks stil bij rellen, rampen en ongemakken uit één jaar uit het verleden. Een mooie en originele insteek voor een radioprogramma, vond ik. 

Geheime aanwijzingen

Op 24 juli 2020 was dat 1966: het jaar van Paul McCartneys vermeende dood. Op 9 november 1966 zou Paul om het leven zijn gekomen bij een auto-ongeluk en binnen The Beatles vervangen worden door een lookalike, ene William Campbell. Een Schot die een lookalike contest had gewonnen en daarna van de aardbodem zou zijn verdwenen. Om hun verdriet te uiten en hun geheim met de wereld te delen, stopten de overige Beatles geheime aanwijzingen in liedjes en elpeehoezen. Onzin, maar dat was de theorie. Een goed overzicht van de feitjes vind je hier.

"Wat een onzin is dit allemaal!"

Ik aarzelde toch even, toen ik door Radio 1 gebeld werd. Legde uit waarom ik zelf nooit aandacht aan dit onderwerp besteed had. Maar ja, ook dat rare complotverhaal hoort natuurlijk bij de enorme mythe die er rond The Beatles ontstaan is. Of ik er wat over wilde vertellen. Ik stemde toe. Het werd een leuk gesprek, waarin alle ruimte was dit gekke verhaal tot de juiste proporties terug te brengen. Dat het nog steeds wat oproept, bleek uit enkele reacties die NPO1 en ikzelf via social media kregen. Verontwaardigde reacties: "Wat een onzin is dit allemaal!" Inderdaad, daar is iedereen het over eens. Die onzin werd in het juiste perspectief geplaatst en voorzien van duiding.

De geluiden uit 1969

Edwin Wendt is niet alleen Beatlesliefhebber, maar ook radiokenner en -verzamelaar. Hij reageerde ook op de uitzending, maar juist aanvullend. Edwin wees me op een radio-uitzending van 21 oktober 1969, van het New Yorkse station WABC waarin dj Roby Yonge de geruchten over Pauls vermeende dood besprak. De opname geeft een indruk van de manier waarop het verhaal destijds zijn weg in de media vond [filmpje]

Theo Stokkink besteedde in 1979 aandacht aan het onderwerp

In het privé-archief van Edwin Wendt bevinden zich tevens drie afleveringen van het KRO-programma Walhalla (1979) waarin Theo Stokkink de Paul is Dood-theorie bespreekt. Ook beschikt Edwin over de befaamde Get Back-uitzending waarover ik hierboven schreef. Die uitzendingen hebben ooit een tijdje op internet gestaan, maar zijn weer verwijderd. Wie interesse heeft, zo schreef Edwin me, is van harte welkom om één of meer downloads van Walhalla of Get Back bij hem aan te vragen. Misschien ben je wel nieuwsgierig geworden naar die ene legendarische Paul-is-Dood-uitzending. Of wil je hem uit nostalgische overwegingen nog eens terughoren. Edwin Wendt is eenvoudig te vinden via Facebook of Twitter. Benader je hem liever via e-mail, dan kan ik je desgewenst zijn mailadres verstrekken. Edwin, dank voor jouw aanbod aan de lezers!

Meestgelezen artikel

Dat het onderwerp nog steeds tot de verbeelding spreekt, bleek uit het appje dat ik een paar dagen na het Radio 1-gesprek van de redacteur ontving: "Het is het populairste artikel op de website. Al ruim 11.000 keer gelezen!" Toch leuk. Heb je 't gemist? Dan kun je het gesprek zelfs terugkijken. Zo gaat dat tegenwoordig bij de radio. ;-)