Wat deden The Beatles eind 1968 toen de opnames van The White Album er op zaten?

Deze week was het dan echt 50 jaar geleden dat The White Album verscheen. Inmiddels hebben we allemaal al fijn kunnen genieten van de jubileumuitgave. Op lp, via de online streaming diensten of natuurlijk met de luxe cd-box. Wat deden The Beatles eigenlijk zelf in de laatste weken van 1968, toen hun maandenlange opnameklus er op zat?

John nam Julia op het allerlaatste moment voor The White Album op

De opnames voor The White Album gingen nog door tot in oktober. Zo werd er op donderdag 10 oktober nog gewerkt aan Piggies, Glass Onion en Why Don't We Do It In The Road. Op vrijdag de 11e vonden er saxofoon-overdubs plaats voor Savoy Truffle. John Lennon was de Beatle die als laatste een compleet nummer opnam. Op zondag 13 oktober. Helemaal in zijn eentje zong hij, zichzelf begeleidend op gitaar, het prachtige Julia. Nummer 32 van de lange reeks liedjes waaraan in het hart van het jaar 1968 gewerkt was. Het opnameproces ging over in het maken van mono- en stereomixen. Hoewel producer Chris Thomas, die George Martin verving, na het weekend nog wel even kort de toetsen beroerde voor Savoy Truffle, en er aan het nummer nog een paar gitaarloopjes en wat percussie werd toegevoegd, waren The White Album-sessies in de afrondende fase beland.

Ringo ging vakantie vieren op Sardinië en gaf zijn zegen voor de eindmix

Ringo had zin in vakantie en vertrok maandagochtend de 14e naar Sardinië. Hij gaf bij voorbaat zijn zegen over de eindmix. Een paar dagen later hield George Harrison het ook voor gezien. Hij stapte op het vliegtuig naar Los Angeles. John, Paul, George Martin, technicus Ken Scott en  tape operator John Smith bleven achter in de studio, belast met het mixen van de tapes en het bepalen van de volgorde waarin de liedjes op de plaat moesten komen. Not Guilty en What's The New Mary Jane vielen van de stapel en men kwam tot een voorlopige volgorde waarin de plaat aan de wereld gepresenteerd moest worden. De vier Harrison-nummers werden elk op een kant van de plaat gezet, de dierenliedjes op kant B, de snellere en ruigere nummers samen op kant C. Er werd voor gewaakt dat er niet twee liedjes van dezelfde componist na elkaar kwamen en de rest van de songs werd verder zo slim mogelijk verdeeld.

George zat bijna twee maanden in Californië

George Harrison vloog trouwens niet zomaar naar Los Angeles. Hij zou zeven weken in Californië blijven om met Apple-contractant Jackie Lomax te werken aan diens debuutalbum Is This What You Want? De demo van Sour Milk Sea die George aanvankelijk voor The White Album had opgenomen, werd doorgeschoven naar Lomax die er met hulp van Harrison een track voor zijn eigen album van maakte. [video]

George ontdekte in Amerika de synthesizer

Een ontmoeting tussen George en Moog synthesizer-expert Bernie Krause leidde tot het toevoegen van een aantal geluidseffecten aan Lomax' album. De Moog en alle klankkleuren die het instrument te bieden had waren een nog onontdekt fenomeen. Harrison was gefascineerd door deze nieuwe, elektronische vorm van muziek maken en sprak later die maand opnieuw af met Krause. Het duo nam de geluidscollage No Time or Space op [video]. Deze experimentele track zou een paar maanden later de A-kant vormen van Harrisons eerste solo-album, toepasselijk Electronic Sounds getiteld. George kocht een synthesizer in Amerika en nam het instrument mee terug naar Engeland. Het werd het instrument dat ingezet zou worden op het album Abbey Road.

Verrassingsoptreden in Smothers Brothers

Tijdens zijn verblijf in Amerika verraste George het live publiek van The Smothers Brothers Comedy Hour met een kort optreden. India-maatje Donovan was tevens te gast. De aankondiging dat er een Beatle in de show zou verschijnen, zorgde voor uitgelaten reacties, die George met zijn gebruikelijke bescheidenheid in ontvangst nam. In het korte interview werd de single Hey Jude/Revolution aangehaald. Het was 17 november en de wereld moest nog even wachten op The White Album. [video]

Paul gaf een telefonisch interview aan Radio Luxembourg

Terwijl Harrison zich verdiepte in nieuwe vormen van muziek maken en op de Amerikaanse tv verscheen, zat McCartney in zijn Londense woning aan Cavendish Avenue aan de telefoon met Tony Macarthur, een van oorsprong Australische disc jockey die voor Radio Luxembourg werkte. Het gesprek werd opgenomen en de volgende avond uitgezonden, als onderdeel van een twee uur durende special over The White Albun. Die uitzending was prachtig getimed, aan de vooravond van de album-release. Het gesprek is bewaard gebleven: [video]

John en Yoko bij de tandarts op de Nederlandse tv

En John en Yoko? Die werden begin december in de wachtkamer van hun tandarts in Knightsbridge, hartje Londen, geïnterviewd voor het Nederlandse VARA-jongerenprogramma Rood Wit Blauw. Terwijl John het eerste half uur met zijn mond open in de tandartsstoel lag, stond Yoko socioloog Bram de Swaan te woord. Het gesprek ging over de Fluxus-beweging waaruit Yoko's kunstprojecten voortkwamen en het pas verschenen Two Virgins-album, de plaat waarop John en Yoko naakt op de hoes prijkten. Voer voor sociologen, moet men bij de Nederlandse televisie gedacht hebben. Het materiaal werd pas enkele maanden later op Nederland 2 uitgezonden, op woensdag 15 januari 1969, tussen 21.25 en 22.05 uur. Op deze website kun je het interview in delen terugzien. Zou het ook nog in de VARA-archieven liggen?

John en Yoko met Bram de Swaan vanuit de wachtkamer van de tandarts

Two Virgins op BBC Radio

De Lennons sloten hun publieke optredens dat jaar af met Johns deelname aan het Rolling Stones-project Rock 'n' Roll Circus, waarvoor hij White Album-track Yer Blues ten gehore bracht. Ook stond hij met Yoko een BBC-interviewer van het programma Night Ride te woord. Een programma dat in de vroege en luisterluwe uren van de nacht een fragment van het experimentele Two Vigins-album uitzond. En zo sloten The Beatles een enerverend jaar af. Een jaar waarin ze zich terugtrokken in India, terugkwamen met een lading songs, een enorme hoeveelheid demo's opnamen en maanden lang in de studio aan hun dubbelalbum werkten. Een jaar waarin zowel John als Paul naar buiten trad met een nieuwe partner, George zich verder ingroef in Indiase spiritualiteit maar daarbij zeker ook zijn aardse interesses niet vergat en....een jaar waarin Ringo en Maureen Starkey zich met hun jetset-vrienden in Londen al feestend en dansend prima vermaakten. Niemand kon vermoeden dat 1969 een heftig jaar zou worden.

Ringo met fellow Liverpudlian Cilla Black

Waar horen we de invloed van latin music op de nummers van The Beatles?

Op de deluxe versie van de jubileumbox van The White Album die vorige week verscheen, vinden we een bijna vier minuten durende knotsgekke studio-jam met de titel Los Paranoias. De improvisatie gaat nergens over (en gaat ook nergens heen), maar amusant is 'ie wel. Hebben jullie 'm al beluisterd? Deze melige hint naar latinmuziek, riep bij mij de vraag op of de genoemde muziekstijl eigenlijk invloed heeft gehad op het repertoire dat The Beatles schreven. Eerder dit jaar had ik het al over John Lennons No Reply, dat ritmisch behoorlijk wat latin-trekjes vertoont. Er moet meer zijn.


Latin was best populair in de early sixties
Deze week leek het me dus aardig om eens een aantal songs uit het oeuvre van The Beatles op een rij te zetten die duidelijke latin-trekjes hebben. Nummers die The Fab Four in hun jonge jaren coverden en composities van hun eigen hand. Terwijl we dit weekend de temperaturen 's nachts richting het vriespunt zien gaan en we onze kachels wat hoger opstoken, is het best aantrekkelijk om op zoek te gaan naar het latingevoel in de muziek van The Beatles. Latin was best populair eind jaren '50 en begin jaren '60. Evenals de daar aan verwante calypsomuziek, trouwens. Menig exotisch ritme vond zijn weg in een popnummer: There is a rose in Spanish Harlem schalde uit de transistorradio's.

Met Lord Woodbine hadden The Beatles een exotische link
Tijdens de latin- en calypso-rage, die zeker niet aan Liverpool voorbij ging, moeten The Beatles de nodige exotische ritmes hebben gehoord. Was het niet via de radio, dan was het in de Liverpoolse clubs waar ene Harold Philips met zijn band speelde. Deze Lord Woodbine, zoals de beste man beter bekend was, werkte samen met Allan Williams, die op zijn beurt als een soort 'eerste manager' van The Beatles gezien kan worden. Philips vergezelde The Beatles op hun eerste reis naar Hamburg en het schijnt dat hij incidenteel wel eens percussie speelde tijdens de sets van de Fab Four. Kortom: exotische ritmes waren The Beatles niet vreemd. Een kleine zoektocht leidde me naar de volgende voorbeelden.

Lord Woodbine (links zittend) op de fameuze foto die op 16 augustus 1960
in Oosterbeek werd gemaakt. The Beatles waren onderweg naar Hamburg.

Three Cool Cats
Op 1 januari 1962 meldden zich vier piepjonge muzikanten uit Liverpool zich bij de Decca-studio's in West-Hampstead, Londen. Een beetje brak en vast ook wel nerveus. Manager Brian Epstein had het eindelijk voor elkaar dat zijn groep een heuse auditie voor Decca Records mocht doen. Brian bemoeide zich in die tijd met alle aspecten van het Beatles-imago. Dus ook met de setlijst van die dag. Hij zag er persoonlijk op toe dat Three Cool Cats gespeeld werd. Een nummer dat al enige tijd op het repertoire stond dat The Beatles, toen nog met drummer Pete Best, in The Cavern en allerlei zaaltjes in en rond Liverpool speelde. George Harrison zong dit latin-nummer dat in '58 door Leiber en Stoller werd geschreven en door The Coasters op de plaat werd gezet. Welke versie heb ik hier te pakken? Jullie kunnen het me vast vertellen:

Bésame Mucho
In tegenstelling tot Three Cool Cats kende Bésame Mucho wel een echte latin oorsprong. De Mexicaan Consuelo Velasquez schreef het in 1940. Het werd uiteindelijk het meest gezongen en gecoverde Mexicaanse popnummer aller tijden. Toen The Beatles dit zoete liedje aan het begin van hun bestaan op het repertoire zetten, was het al een echte klassieker. Bésame Mucho was in 1944 in twee films te horen en moet een aantal jaren de aandacht van Paul McCartney, die nogal van het klassieke big band- en Hollywoodrepertoire hield, hebben getrokken. McCartney kon de prachtige melodie dan ook als een ware 'crooner' zingen:

Till There Was You
In diezelfde categorie valt het al even zoetsappige Till There Was You dat in 1957 opdook in de musical The Music Man. Het nummer was eind jaren '50 en begin jaren '60 een aantal keren een hit en vond haast als vanzelfsprekend zijn weg op de setlist van The Beatles. Misschien inspireerde het de band qua feel uiteindelijk wel tot And I Love Her. Die connectie schiet me ineens te binnen.

I Feel Fine
De latin sloop ook af en toe in eigen composties van Lennon en McCartney. Dat zat hem bij I Feel Fine natuurlijk helemaal in het inventieve ritme dat Ringo Starr drumde. Toch was de groep vaak ook eerlijk over inspiratiebronnen. Paul McCartney zei ooit dat het ritme van What'd I Say van Ray Charles de feel van I Feel Fine stevig beïnvloed had. Het valt ook bijna niet te ontkennen. Zo inventief waren The Beatles hierin dus ook weer niet.

And I Love Her
1964 leek voor The Beatles wel het jaar van de latin. Ook in deze Lennon-McCartney original zit een duidelijke Zuid-Amerikaanse feel. Niet alleen door de percussie. Ook in de gitaarpartij die George Harrison componeerde en inspeelde. Hij leverde daarmee één van zijn eerste grote bijdragen aan een liedje van het songschrijversduo waartegen hij in die tijd nog maar nauwelijks op kon boksen. De melodie is even eenvoudig als effectief.

No Reply & Mr. Moonlight
Hoewel John dit nummer in 1964 in Tahiti schreef, is er aan de tekst en het arrangement weinig exotisch te beleven. Aan het ritme des te meer. We horen in het grootste deel van No Reply toch wel een latin groove. Ringo varieert daarhij fijn met de afterbeat op de snaredrum. Wie trouwens weet welk ritme we hier horen, mag het zeggen. Dat geldt ook voor de klassieker Mr. Moonlight, die naast No Reply een plekje kreeg op het Beatles For Sale-album.

Fantasie-Spaans op Sun King
Met het fantasie-Spaans op Abbey Road's Sun King in mijn achterhoofd, ben ik weer terug bij de gein die The Beatles op 16 september 1968 met Los Paranoias uithaalden. Niet alle vier de Beatles trouwens. Ringo Starr had een shaker in zijn hand, John Lennon tikte op een ander percussie-instrument en Paul was verantwoordelijk voor het gitaarspel en de bijbehorende vocale onzin. George Harrison hing elders uit. Gone Troppo, waarschijnlijk.

Wat kunnen we als luisteraars en muzikanten anno 2018 nog allemaal van The Beatles' White Album leren?

We mogen de Anniversary Edition van The White Album, die gisteren verscheen, toch wel de release van het jaar noemen. Hij is er. En hoe. Hoog tijd om met nieuwe oren de plaat, die velen van ons dierbaar is, te beluisteren. In volle glorie zijn nu te horen: de opgepoetste Esher Demo's, de outtakes met het ontstaansproces van de arrangementen in de studio en natuurlijk het geremixte album. Een plaat die in zijn nieuwe vorm krachtig en fris klinkt. Het stof is weggeblazen en The White Album komt er, zo blijkt, glorieus onder vandaan. Welke verzameling nummers klinkt na vijf decennia nog zó urgent, uitdagend, gevarieerd en relevant? Wat heeft The White Album ons als luisteraars en muzikanten anno 2018 te vertellen?

De nachtmerrie van het touren werd een psychedelische droom
The Beatles herhaalden zichzelf niet graag. Bewust of onbewust zette de band met elk nieuw album een enorme creatieve stap voorwaarts. Uit die snelkookpan van amper acht studiojaren borrelden dan ook een aantal zeer verschillende platen op. Tijdens het opnameproces van Sgt. Pepper's Lonely Hearts Club Band schudden The Beatles eind 1966, begin 1967 de nachtmerrie van het touren als live-band van zich af. De vier vonden zichzelf als het ware opnieuw uit en lieten producer George Martin alle ruimte om de architect te zijn van hun rijk georchestreerde psychedelische droom.

Voorbij de grenzen van de beschikbare studioapparatuur
Met originele klankkleuren van dilruba's, tanpura's, sitars en -iets alledaagser misschien- buisklokken schilderden The Beatles hun muzikale wereld. Met inventieve technische experimenten met tapeloops, geluidscollages en tapesnelheden verlegden de vier en hun technische team de grenzen van wat de relatief eenvoudige viersporenmachines in de EMI Studio's konden verstouwen. Misschien om nog maar eens goed te benadrukken dat er vanaf Sgt. Pepper en Magical Mystery Tour, echt-geen-live-concerten-meer in zaten.


Rebelse reactie op de perfectie van Pepper
Maar The Beatles zouden zichzelf niet zijn als ze het amper een jaar later over een hele andere boeg zouden gooien. Opnieuw. Als rebelse reactie op de perfectie van Pepper was daar in november '68 ineens The White Album. Een ongelofelijke hoeveelheid nieuw materiaal dat werkelijk alle kanten op schoot. Een synthese van ongeveer alle muzikale stijlen die de westerse wereld rijk is. Van folk tot hardrock, van dixieland tot avant garde, van country tot middle of the road. En alles, misschien met uitzondering van Revolution 9, getuigend van een enorme aardsheid en directheid. Met de enorme hoeveelheid liedjes die The Beatles na hun India-avontuur voorhanden hadden, was er wellicht minder aandacht om alles tot achter de komma uit te werken en op te poetsen. Er moest opgenomen worden. Vastgelegd. En wel snel.

Niet de technische mogelijkheden maar de liedjes stonden centraal
Giles Martin, verantwoordelijk voor het samenstellen, remixen en remasteren van de White Album-box die gisteren verscheen, vertelde dat zijn vader moeite had met het loslaten van dat perfectionisme van Sgt. Pepper. De organische en wat chaotische manier waarop The White Album werd opgenomen, was niet de manier waarop hij graag met The Beatles werkte. George Martin moest loslaten en accepteren dat hij niet meer aan het roer stond. Dat deed hij wijselijk ook. In september '68 verliet Martin de sessies en liet hij The Beatles de plaat met een (deels) nieuw team afmaken. Het moet niet makkelijk zijn geweest voor de man die elke klank en elke seconde van een arrangement wilde afwegen. Het is fascinerend hoe The Beatles met de eenvoudige mogelijkheden van de in 1966/67 beschikbare viersporenmachines in de Abbey Road Studio's de technische mogelijkheden verlegden en amper een jaar later met de acht sporen-apparatuur die gedurende het opnameproces beschikbaar kwam, de nieuwe mogelijkheden niet eens volledig benutten. Het zegt iets over de geest waarin The White Album gemaakt werd. Blijkbaar stonden de technische mogelijkheden niet meer centraal. De liedjes des te meer.

The White Album is de blauwdruk van hoe we nu massaal naar muziek luisteren
Met die zeer diverse verzameling liedjes deden The Beatles iets waarmee ze hun tijd ver vooruit waren. Zonder dat ze dat zelf hadden kunnen beseffen, maakten John, Paul, George en Ringo met The White Album een blauwdruk van de manier waarop we nu naar muziek luisteren. Wanneer we onze muziek streamen, maken we playlists en kiezen we precies die nummers uit die we mooi vinden of die bij onze stemming passen. In 1968 was de Witte Dubbelaar ook al zo'n plaat waar je in kon grazen. Je destilleerde er je eigen rockplaat uit, of koos voor een McCartney-album, je selecteerde een unplugged-plaat met fingerpicking-nummers of een elpee vol humor. Dat deden we de afgelopen jaren ongetwijfeld zelf ook met die diverse verzameling liedjes. Juist deze plaat, die al 50 jaar uitnodigt tot grasduinen, belichaamt de huidige tijdgeest als geen ander album. The White Album is een playlist-plaat, die in geen enkel hokje te stoppen is. Daarmee is hij actueler dan ooit.


Hoe While My Guitar Gently Weeps nog steeds actueel voelt
Muzikant Felix White (what's in a name) van de Londense Indie-band The Maccabees vertelde deze week in een interview dat hij op jonge leeftijd, zittend op de achterbank van de auto van zijn ouders, voor het eerst kennismaakte met The White Album. De verzameling nummers kwam op hem als kind vooral sprookjesachtig over. Als volwassene beluisterde hij de plaat met hele andere oren en ontdekte hij er juist de

Hoe een bezoek aan Leiden me vorige week deed terugdenken aan de Beatlesdagen van vroeger

Vorige week zaterdag mochten Jan Cees ter Brugge en ik tijdens de najaarseditie van Beat Meet in Leiden ons verhaal over The White Album vertellen aan de aanwezige bezoekers. Ik was nog nooit op de Beat Meet geweest. Het is een kleine maar fijne verzamelaarsbeurs die al sinds jaar en dag wordt georganiseerd door Franck Leenheer. Franck handelt in zeer bijzondere (Beatles)platen. Al snuffelend tussen de kramen met elpees, cd's, dvd's, boeken en andere memorabilia, moest ik terugdenken aan de tijd waarin mijn vader mij meenam naar de Meervaart in Amsterdam. Op de zaterdag voor Pasen vond daar de jaarlijkse Beatlesdag plaats. Even was ik weer een jaar of 14.

Afgelopen zaterdag met Jan Cees én The White Album (foto: Ramón Dorenbos)

Rondstruinen tussen al het moois

Mijn vader, die mij zelf zijn liefde voor The Beatles had doorgegeven, nam me mee naar de hoofdstad voor het jaarlijkse evenement. Mijn broer en neef gingen ook wel eens mee. Wat had ik een lieve, geduldige vader. Hij liet ons naar hartelust rondstruinen tussen een grote hoeveelheid boeken- en muziekkramen. We konden in allerlei zaaltjes naar Beatlesfilms kijken, in het theater aanschuiven bij interviews met gasten en genieten van de bandjes die er optraden. Ik dwaalde door de Meervaart, genietend van al het moois.

Denny Laine, Alistair Taylor en May Pang

Bijzonder was het om te luisteren naar gasten als Denny Laine en Laurence Juber, die met Paul McCartney in Wings speelden, Alistair Taylor die de assistent van Beatlesmanager Brian Epstein was en naar May Pang die met John Lennon zijn Lost Weekend beleefde. Wij waren als kinderen diep onder de indruk van zo'n dag. We hoefden ook niet per se iets te hebben of te kopen. Het ging vooral om het beleven en het samenzijn met al die andere liefhebbers. Er was nog geen internet en van social media hadden we nog nooit gehoord. Er was dus ook nog geen mogelijkheid om een grenzeloze hoeveelheid beelden en muziek tot je beschikking te hebben. Dus moest je het van dit soort dagen hebben. Ik kan mijn vader, die we helaas al 12 jaar moeten missen, er nog heel altijd heel dankbaar om zijn, dat hij ons naar The Beatles bracht.

Met Denny Laine

Denny Laine

Met Laurence Juber (Wings)

 De blog als traditie op zondagochtend

Die herinneringen kwam dus boven, toen ik afgelopen zaterdag over de beurs wandelde en een aantal fijne gesprekken voerde met mensen die even bevlogen zijn over The Beatles als Jan Cees en ik. Terwijl ik genoot van het gitaarspel en de tweestemmige zang van Xavier Baudet en Andrew Vromans, raakte ik aan de praat met een aantal trouwe lezers van deze column. Het is traditie dat ik je verhaal op zondagochtend bij de koffie lees, vertelde iemand me. Sommigen waren zelfs speciaal voor ons White Album-college naar Leiden gekomen. Dat vond ik allemaal heel bijzonder om te horen. Ik vind dit dus een mooie aanleiding om iedereen eens heel hartelijk te bedanken voor het trouwe meelezen en voor de reacties en aanvullingen die ik regelmatig op de blog ontvang. Het doet me goed dat veel mensen plezier aan de verhalen beleven. Voor mij is dit een extra motivatie om verder te gaan met schrijven.

De Hamburg-aflevering heeft de reislust aangewakkerd

Het was trouwens ook erg leuk om te horen hoeveel mensen genoten hebben van de Hamburg-aflevering die ik samen met de heren van de Fab4Cast mocht maken. Sommigen hebben een bezoek aan Hamburg hoog op hun lijstje staan. En het gaat er ook echt van komen, begreep ik van een aantal lezers en luisteraars. Mooi, misschien hebben we jullie wel dat extra zetje gegeven op deze manier. Voor wie ons Hamburg-avontuur gemist heeft:

Alles is veranderd, behalve...

Die grote Beatlesdagen bestaan niet meer. De tijden zijn ook veranderd. We staan op een andere manier met elkaar in contact. Via internet is alles te bekijken en te bestellen. Via social media wisselen we onze ervaringen uit, stellen we elkaar vragen en geven we antwoorden, podcasten en schrijven we over wat ons bezighoudt. Wie kon destijds, in de Meervaart in Amsterdam, bedenken dat we ons in het nieuwe millennium op een hele nieuwe manier rond die Beatles zouden verenigen? Alles is veranderd, behalve onze liefde voor de Fab Four. En behalve de Beatles zelf. The Beatles zijn The Beatles zijn The Beatles gebleven. En hoe lang dat nog door zal gaan....? Ik kan het niet overzien. 

Met May Pang....one handshake away van John Lennon.
Let even niet op de mode en haardracht van eind jaren '80 hè  ;-)

Alistair Taylor

Wat zijn jullie eigen herinneringen?

Als puber ben ik denk ik een jaar of vier aanwezig geweest, destijds bij die Beatlesdagen. Onder jullie zijn er vast velen die daar ook bij waren. Ik ben eigenlijk wel benieuwd hoe die dagen ontstaan zijn, waar ze nog meer plaatsvonden, welke gasten er door de jaren heen zijn geweest. Ik was er zelf in de periode 1988-1991,  tussen mijn 12e en 15e. Hoe zou het na die tijd allemaal zijn verder gegaan? Vertel me erover, en ook over jullie eigen herinneringen aan die tijd. Zou ik echt hartstikke leuk vinden om te lezen!