zaterdag 22 oktober 2022

Audio archeologisch afpellen en weer in elkaar zetten: de baanbrekende nieuwe Revolver-box van The Beatles

Vanaf 28 oktober zijn ze verkrijgbaar: de nieuwe Revolver-box van The Beatles én een aantal aanverwante losse uitgaven op vinyl en cd. Net als bij de voorgaande releases is dat groot nieuws. Niet alleen voor verzamelaars, maar eigenlijk voor iedereen die nieuwsgierig is naar verloren gewaande of zelfs onbekende schatten uit de kluizen van het Apple-imperium. Los van die ontdekkingen, is het interessant om te kijken naar wat de nieuwe mix van het reguliere album brengt. Smaken mogen verschillen, maar bij deze Revolver-remix hebben we in technisch opzicht te maken met een enorme sprong voorwaarts, die het bij toekomstige remixen mogelijk gaat maken juist een enorme sprong terug in de tijd te maken. Intrigerend!




Audiosporen uit elkaar trekken
Wat is namelijk het geval? Dit is de eerste remix van een Beatlesalbum waarbij de revolutionaire software van regisseur Peter Jackson gebruikt kon worden. En dat maakte voor Giles Martin, in het voetspoor van zijn vader, een baanbrekende aanpak mogelijk. Voor het eerst was Giles in staat om de gecombineerde instrumenten (drums, bas, gitaren en eventuele andere instrumenten) van de backingtrack, destijds verzameld op één vaststaand spoor, qua audio uit elkaar te trekken. Natuurlijk waren er de afgelopen jaren methoden om instrumenten te isoleren, maar met de software van Peter Jackson kan dat nu zonder kwaliteitverlies en tot op de spreekwoordelijke draad van de deken. Zoals kunsthistorici een oude Rembrandt optisch laag voor laag kunnen afpellen, om de afzonderlijke schetsen van het schilderij te bekijken.

Giles Martin kan nu, net als zijn vader destijds,
opnieuw grenzen verleggen.


Archeologisch afpellen
Peter Jackson, die wel wat Nieuw-Zeelandse dollars te spenderen had tijdens zijn Get Back-project, liet de audio-software ontwikkelen door 's werelds knapste koppen. Voor de Get Back-documentaire wilde hij namelijk de audio van de filmtapes uit de Twickenham- en Apple Studio's archeologisch af kunnen pellen. Met slimme software, die enorme rekencapaciteit moet vragen, werd het mogelijk om bijvoorbeeld een gesprek tussen Paul McCartney en George Harrison te verstaanbaar te krijgen, dat op de oorspronkelijke opname overstemd werd door het gitaarspel van John Lennon, met z'n versterker op tien. Het zorgde ervoor dat Get Back ons niet alleen dingen liet zien, maar ook horen, die we nooit voor mogelijk hadden gehouden.




Demixen tot op het bass-pedaal
Nu het Revolver-album aan een remix en box-set toe was, besloot Jackson om zijn unieke software beschikbaar te stellen om de tot nu toe onscheidbare audio op de basistracks ook uit elkaar te laten halen. Tijdens de luistersessie, die ik vorige week onder andere met de heren van Fab4Cast in de Wisseloord Studio's mocht bijwonen, lichtte Apple/Universal-man Guy Hayden dat toe met enkele mooie voorbeelden. Zo hoorden we hoe Giles Martin een demix (wat een mooi woord) maakte van Taxman. Daarbij kleedde hij zelfs Ringo's drumpartij compleet uit. We hoorden de geïsoleerde hi hat, snare en bass-drum. En, in het laatste geval, zelfs zijn pedaal licht kraken. Ook hoorden we John, Paul en George steeds met hun vingers de maat knippen tijdens het inzingen van de wonderschone achtergrondzang van Here, There and Everywhere. Dichter bij de oorspronkelijke opname kom je niet. Het is op z'n zachtst gezegd spectaculair te noemen.



Meer klankkleur en dynamiek
Met al die nieuwe, losse elementen bouwde Giles Martin het album Revolver opnieuw op. Wel met het vertrouwde geluidsbeeld. Het was immers niet de bedoeling om de geschiedenis te herschrijven, maar vooral om hem te laten klinken zoals The Beatles daadwerkelijk klonken tijdens de opnames. "Voor The Beatles was het enorm belangrijk hoe hun muziek uiteindelijk op de plaat klonk",  hoorden we Giles in een video toelichten. "Met deze nieuwe techniek kunnen we dichterbij die realiteit komen." En dus horen we de blazers in Got To To Get You Into My Life in het midden. Niet als een "brij van koper", maar met meer nuances in de klankkleur en dynamiek (hard/zacht) van de afzonderlijke instrumenten. Op een manier zoals het nummer op het album had kunnen klinken, als er in 1966 meer beschikbaar was geweest dan die vier sporen waarmee The Beatles het moesten doen.


Yellow Submarine als Ierse folkballad
Kijkend naar de extra's die de nieuwe box gaat bieden, wil ik er twee uitlichten. We horen straks Eleanor Rigby, waarbij Paul McCartney (zittend in de control room van Studio Two) communiceert met George Martin die op de studiovloer bij het strijk-octet staat, vlak voor de musici hun partij inzetten. Die onbekende geluidssnipper mochten we vorige week helaas nog niet horen, maar hij staat straks wel op de box. Een ander onbekende schat klonk wél door de ruimte. We moesten onze smartphones uitschakelen, omdat het absoluut verboden was alvast opnames te maken. Fascinerend was het om John Lennons demo van Yellow Submarine te horen. Een opname die door Yoko en Sean uit hun privé-archief werd aangeleverd. Geen kinderliedje, maar een Ierse folkballad, met de existentiële bespiegeling "In the place where I was born, no one cared, no one cared". Lennon in 1966, vermoedelijk in z'n huis in Weybridge, nadenkend over z'n bestaan. Dit is één van de grootste openbaringen van de nieuwe box. Net als de prachtige kale, puntige versie van Got To Get You Into My Life. Zonder strijkers, maar met extra koortjes én de gitaarriff die z'n plek kreeg in Paperback Writer. Smullen is het. En het blijft een spannende gedachte wat er nog meer in de archieven ligt.




Voorhoede
De Revolver-box zal voor een deel ook materiaal bevatten dat eerder verscheen, zoals op Beatles Anthology. In dit project is een keuze gemaakt voor tracks (demo's, outtakes en eindversies) die gezamenlijk inzicht geven in het totstandkomingsproces van het destijds als baanbrekende album. Enkele herhalingen mogen dan, in deze nieuwe archive release, niet ontbreken, for the sake of history. De box dient dan ook een ander doel dan de soundtrack-albums van de gevierde Anthology-documentaire uit de jaren '90. Ik denk dat we met die blik naar deze nieuwe release moeten kijken. Ook mogen we hoopvol onze blik op de toekomst richten, als de back catalog van The Beatles met deze nieuwe software-techniek van Peter Jackson verder ontleed kan worden. Wat te denken van het ontleden en remixen van de Starclub Tapes van The Beatles? Kunnen we dan eindelijk horen hoe ze écht geklonken hebben in Hamburg? Om maar te zwijgen van wat er straks met andere heruitgaven uit de muziekgeschiedenis mogelijk is. Dat is de sprong naar het verleden die we met deze baanbrekende software kunnen maken. Dient zich tenslotte nog één vraag aan: hoe lang zal deze techniek exclusief beschikbaar blijven voor de Beatles-catalogus? Hoe dan ook, opnieuw zitten The Beatles -56 jaar na dato- met Revolver in de voorhoede van wat technisch mogelijk is met muziek. Ongelofelijk eigenlijk.


Verder luisteren

> Op zaterdag 22 oktober schuif ik rond 10.40 uur aan bij het NPO Radio 1-programma Nieuwsweekend om over deze heruitgave te praten. Wanneer de link achteraf beschikbaar is, zal ik 'm hier delen. 

> Beluister ook de speciale Fab4Cast-aflevering over de luistersessie die we opnamen in de Wisseloord Studio, samen met Ron Bulters van Beatlesfanclub.nl


zaterdag 8 oktober 2022

Wat deden The Beatles toen hun eerste single Love Me Do werd uitgebracht?

Als we de klok dit weekend 60 jaar terugzetten, belanden we in de eerste week van oktober 1962. Een ontzettend spannende periode voor The Beatles, want op vrijdag 5 oktober verscheen bij Parlophone hun debuutsingle Love Me Do/P.S. I Love You. De weg naar de "toppermost of the poppermost," om met John Lennon te spreken, was ingeslagen, maar ze waren er nog niet... Toch was het een tijd vol verwachting, waarin The Fab Four steeds zichtbaarder werden. Ik vroeg me af hoe die eerste week van oktober er voor de jongens uitzag. 

De regionale tuinbouwvereniging
Nog steeds waren The Beatles vrijwel dagelijks in The Cavern Club te vinden, waar ze optreden na optreden verzorgden. Meestal ging het ene dag om een lunchconcert en de volgende dag een avondoptreden. Zo ging dat. Om en om. Op zaterdag 6 oktober, daags na de release van hun single, doken de jongens voor een signeersessie even op in Dawson's Music Shop in het plaatsje Widnes, zo'n 25 kilometer ten zuidoosten van Liverpool. Daarna wachtte er een optreden in Hulme Hall in Port Sunglight, op Birkenhead aan de overkant van de Mersey. Het optreden was voor de regionale tuinbouwvereniging. Je moet wat, op weg naar de top. Al lonkte het succes een beetje, het maakt duidelijk dat The Beatles in oktober 1962 ook nog behoorlijk met de voeten in de plaatselijke klei stonden.


The Friday Spectacular
Na een volgende avondshow in The Cavern, op zondag de 7e, moest de band zich die maandag in Londen melden. Daarom was het niet mogelijk om het gebruikelijke lunchconcert aan Mathew Street te verzorgen. Het was een belangrijke dag, want The Beatles zouden hun debuutoptreden op Radio Luxembourg gaan voorbereiden. De invloedrijke zender, die met uitzendingen via de korte en middengolf het Britse publiek voorzag van de laatste hits, werd door Britse platenmaatschappijen regelmatig ingezet om de nieuwste releases te promoten. Daar stond dan een vergoeding tegenover. Eén van de shows waar EMI geld voor neerlegde, was The Friday Spectacular. Een show die eerder in de week werd opgenomen. En zo meldden The Beatles zich op maandag 8 oktober bij EMI House aan Manchester Square in Londen.

The Beatles met muziekuitgever Dick James en
producer George Martin bij EMI House
aan Manchester Square

"Beatles? What's that supposed to be?"
Dat was een plek waar, volgens producer George Martin, de naam van The Beatles in die periode nog niet veel positieve reacties bij het personeel losmaakte. Wanneer hij met collega's over zijn nieuwe bandje sprak, werd de bandnaam regelmatig met een bulderlach beantwoord. Men vond het maar een rare naam, The Beatles. Er waren zelfs collega's die dachten dat George hem had verzonnen. Dat het één van de grappen uit zijn Goon Show was, die hij ook produceerde. Dat kon toch niet waar zijn, een band die The Beatles heette? En dus had men er een hard hoofd in of het lukte om de nieuwe single Love Me Do, waarin weinigen geloofden, airplay te laten krijgen in bekende BBC-radioprogramma's als Saturday Club of Easy Beat. EMI-plugger Alma Warren kreeg de single niet voor het voor voetlicht. De reactie van de BBC was: "Beatles? What's that supposed to be?"

Advertentie voor het wekelijkse 
radioprogramma bij Radio Luxembourg


Radio Luxembourg

De enige manier om Love Me Do richting de oren van een groot aantal luisteraars te krijgen, was dus via Radio Luxembourg, dat sinds 1933 in de avonduren in Engeland en op het Europese continent te ontvangen was. Dat plan bracht The Beatles op maandag 8 oktober bij EMI House in Londen. De locatie beschikte op de begane grond over een kleine studio, waar zich een publiek van honderd jongeren verzameld had. Hun rol was vooral om de uitzending een live-gevoel mee te geven, met geklap en gejoel. Gek genoeg speelden bands, zo ook The Beatles, juist niet live. Wel werden ze geïnterviewd. Vervolgens draaide de zender de officiële release, die gevolgd werd door het applaus van de aanwezigen. Zo zou deze sessie op vrijdag 12 oktober, tussen tien en elf uur in de avond zijn weg vinden naar de vele jonge luisteraars van de zender. Ongetwijfeld liggend in bed, met hun oor tegen de speaker. Zowel Love Me Do als P.S I Love You waren onderdeel van de show.


Een rondje Londen
Maar zover was het nog niet. De volgende dag, op Johns 22ste verjaardag, ging eerst het werk in Londen door. The Fab Four maakten een rondje langs diverse freelance muziekjournalisten en de wekelijkse muziektijdschriften, om Love Me Do volop te promoten. Ergens die dag moesten ze de grote stad weer achter zich laten, want een dag later wachtten de vaste fans weer op hen in The Cavern. Voor een lunchconcert én een avondoptreden. The Beatles moesten hun afwezigheid even stevig inhalen. Ondertussen was de band zelf in gespannen afwachting van de radio-uitzending, aankomende vrijdagavond bij Radio Luxemburg. 

George met zijn vader Harry

"The best buzz of all time"
George Harrison had zijn ouders Harry en Louise verteld dat ze in de uitzending zouden zitten. Zelf moest hij optreden, dus kon hij het programma waarschijnlijk net niet beluisteren in de late avond. En zo zaten zijn ouders gespannen voor de radio. Urenlang, omdat ze niet precies wisten wanneer het programma zou starten. Vader Harry had de volgende dag een vroege dienst, op de bus. Op een gegeven moment besloot hij naar bed te gaan. Moeder Louise bleef bij de radio en wachtte daar op de thuiskomst van George. Die kwam laat in de avond binnenrennen, met de uitroep: "We zijn op de radio, we zijn op de radio!" Terwijl Harry vanuit zijn bed vroeg of het iets rustiger kon, moeten moeder en zoon Harrison in alle staten geweest zijn. George zou zich het moment later nog herinneren als "the best buzz of all time." Het was een spannende tijd. Er hing verandering in de lucht.


Verder luisteren:
Aan de allereerste single van The Beatles - Love Me Do/P.S. I Love You - gaat een fascinerend verhaal vooraf. Fab4Cast dook de archieven in, ontkracht een aantal hardnekkige mythes en bespreekt de opnamesessies uit de zomer van 1962.