Waar vinden we Charles Dickens terug in het werk van Paul McCartney?

Deventer, de stad waar ik woon, heeft een bijzondere band met de Engelse auteur Charles Dickens. Als Boekenstad van Nederland organiseren we al jaren het Dickens Festijn. Vlak voor Kerst wordt het historische Deventer Bergkwartier omgetoverd tot een Victoriaans decor, waarin een groot aantal figuranten als 19e eeuwse personages uit de romans van Dickens rondlopen. Daarmee trekken we met gemak 125.000 bezoekers in een weekend. Iets om trots op te zijn. Het was de 16-jarige Paul McCartney die in Liverpool op de middelbare school gegrepen werd door het werk van diezelfde Dickens. Een liefde die hem nooit meer zou loslaten en die we terughoren in zijn muziek. Deze week ga ik op zoek naar de invloed van Charles Dickens op het werk van Paul McCartney.

De muziek en de meisjes wonnen het van de literatuur
In tegenstelling tot John Lennon kwam Paul McCartney niet uit een gezin waar veel literatuur voorhanden was. Waar John de boekenkasten van zijn tante Mimi plunderde en het voltallige verzameld werk van (naamgenoot) Winston Churchill weghakte, waren er in huize McCartney niet veel boeken beschikbaar. Ik had een slimme vader, vertelde Paul ooit in een interview, maar hij ging al op zijn 14e van school en werkte vooral aan zijn vocabulaire door het maken van kruiswoordpuzzels. Net als menig Liverpools joch van 16, was Paul niet zo geïnteresseerd in literatuur. Het waren de meisjes en de muziek die alle aandacht opeisten.

Paul op 15-jarige leeftijd

Dusty Durband had de sleutel
Toch veranderde er iets bij de jonge Paul McCartney toen zijn leraar Engels hem op het Liverpool Institute in contact bracht met het werk van Geoffrey Chaucer, William Shakespeare en Charles Dickens. De wat schunnige en humoristische tekst van Chaucers The Millers Tale uit The Canterbury Tales bleek voor Alan -Dusty- Durband een prima middel om ineens de interesse bij de muzikale tiener in zijn klas te wekken. De leraar Engels zou overigens niet alleen Paul inspireren maar gedurende zijn leven op cultureel gebied veel betekenen voor de stad Liverpool. Uiteindelijk werd Nicholas Nickleby Pauls favoriete Dickens-boek: It's long but I really love it, vertelde hij Rolling Stone in 2010.

Alan Durband zette Paul op het spoor van Dickens

Er zijn best veel overeenkomsten tussen Dickens en McCartney
Wie de levens van Dickens en McCartney vergelijkt, stuit trouwens op een aantal overeenkomsten: beiden maakten al door hun uitzonderlijke talenten op jonge leeftijd de stap van een eenvoudige (armoedige) komaf naar een leven vol financiële zekerheid, beiden enorm productief, beiden een grote liefde voor optreden, beiden verhalenvertellers, daarbij graag schrijvend in de derde persoon: liever over een ander, dan over zichzelf. Die McCartney-liedjes in de derde persoon zijn er natuurlijk te over: van For No One tot Another Day, van Lady Madonna tot Rocky Raccoon. En wat te denken van de personages die rondwandelen over Penny Lane, tegen het decor van de Blue Suburban Skies. Paul McCartney kan ons, als geen ander, meenemen in zijn verhalen over andere mensen.

Paul met zijn jaargenoten op het Liverpool Institute,
kort voordat hij de school zou verlaten.

Jenny Wren en Mister Bellamy
In welke liedjes horen we de invloed van Charles Dickens terug? Bijvoorbeeld in Jenny Wren, een  ballad in de fingerpicking-stijl van Blackbird, die op het sterke sterke album Chaos and Creation in the Back Yard (2005) verscheen. Paul ontleende de titel rechtstreeks aan een personage uit Dickens' Our Mutual Friend en schreef over de vrouw die zich ontworstelt uit haar sociale klasse. Het liedje leverde hem overigens een Grammy-nominatie op. [video]

Ook de eigenzinnige Mister Bellamy, hoofdpersoon in het gelijknamige nummer, lijkt zo weggelopen uit een roman van Charles Dickens. Weinig mensen kennen deze uiterst knappe compositie van McCartney. Paul refereerde zelf aan Eleanor Rigby, als Dickensian: de eenzame vrouw die de kerk schoonmaakt, na afloop van een bruiloft. Een tafereel dat inderdaad goed in een verhaal van Dickens zou passen.

English Tea en Dickens' woordgebruik
In een interview met de Telegraph vertelde Paul dat hij zo van Dickens houdt vanwege diens woordgebruik. Dat gaf McCartney namelijk inspiratie voor het nummer English Tea. Veel Britser wordt het niet [video]:

I like the world that he takes me to. I like his words; I like the language. I like finding words that aren't in usage, one of which I put in one of my songs. I've got a new song called English Tea - 'Do you know the game croquet?/Peradventure we might play.' Peradventure's from Dickens. I worked it into the song. And then I went to the dictionary, and thought, I do hope I remember it. And, sure enough, it meant perhaps, perchance.

Durband kreeg zijn eigen kamer
Toen Paul in zijn oude middelbare school het door hem gefinancierde Liverpool Institute of Performing Arts (LIPA) in 1996 opende, bevatte het gebouw één wel heel bijzondere ruimte. Lokaal nummer 32, waar Paul vroeger aan de lippen van zijn invloedrijke leraar hing, was omgedoopt tot de Alan Durband Room. McCartney eerde hiermee de man die hem met het werk van Dickens in contact gebracht had. Durband maakte het net niet meer mee. Hij overleed in 1993.

LIPA