Happiness Is A Warm Gun: hoe John Lennon van vier liedjes een geheel maakte

Langzaam maar zeker laten we het Sgt. Pepper-jubeljaar achter ons en kijken we vooruit naar 2018. Het jaar waarin het album The Beatles, beter gezegd The White Album, 50 jaar wordt. De dubbelelpee die The Beatles in het najaar van 1968 uitbrachten is, in tegenstelling tot z'n serene hoes, een bonte verzameling nummers. Lieve, agressieve, dromerige, experimentele, grappige en ook hele knappe nummers. Een uitgesproken knappe compositie op The White Album vind ik Happiness Is A Warm Gun. Intuïtief, fantasierijk en origineel. In nog geen drie minuten neemt John Lennon je als zijn luisteraar mee door een landschap dat je nog nooit gezien (of beter: gehoord) hebt.

Eerst nog even luisteren

Graag zou ik nu even het origineel hier willen invoegen, in een YouTube-filmpje, want eigenlijk moet je het eerst nog 'ns luisteren voordat je verder leest. Het probleem met YouTube is, dat alle originele Beatlesopnames daar grotendeels worden weggehaald. Hopelijk heb je Spotify, zodat je deze link kunt openen. Lukt dat, luister dan eerst nog eens naar Happiness Is A Warm Gun voordat je verder leest. 

John Lennon in 1966 in de film How I Won The War

Vier losse liedjes in één nummer

Happiness Is A Warm Gun bestaat uit vier losse muzikale ideeën waar John mee rondliep in '68. Al die kleine stukjes hadden elk een nummer op zichzelf kunnen worden, maar Lennon plakte ze op een wonderlijke manier aan elkaar en smeedde er één song van. Net wanneer je aan het ene thema gewend bent, draait het nummer 180 graden en stap je als het ware een nieuwe kamer binnen. Vier sferen in 2 minuut 44. Het is allemaal zo compact en het gaat zo snel dat je het amper bij kunt benen. In maart van dat jaar was een 13-minuten durende song verschenen van The Incredible String Band. Het nummer, getiteld A Very Cellular Song, was een aaneenschakeling van thema's en sferen, losse componenten die samen een verhaal vertelden vanuit het perspectief van een piepkleine amoebe! Inderdaad, deze mix van folk en psychedelica ontstond volgens componist Mike Heron, terwijl hij aan het trippen was. Het is mogelijk dat het John Lennon op een idee bracht zijn eigen thema's aan elkaar te plakken om er een geheel van te maken. [filmpje]

Een wapenmagazine en een stripboekje

In de EMI Studio's aan Abbey Road, lag in die dagen een tijdschrift, getiteld The American Rifleman. Een Amerikaans magazine voor wapenliefhebbers en -bezitters. Het was de editie van mei 1968. Je vraagt je af hoe zoiets plats in een Londense opnamestudio terecht komt. Wie het weet, mag het zeggen. John Lennon las alles dat los en vast zat en zijn oog viel op een artikel met de titel Happiness Is A Warm Gun. hij vond de titel uiteraard intrigerend en idioot. A Warm Gun, alsof je net iemand neer hebt geschoten, aldus Lennon. Hij besloot de zin te verwerken in één van die losse thema's die hij zou gebruiken voor het nummer. De titel van het tijdschriftartikel was trouwens weer een parodie op een boektitel uit 1962: Happiness Is A Warm Puppy, van de bekende Snoopy-tekenaar Charles M. Schultz.

Als we de vier thema's van Happiness Is A Warm Gun nader bekijken, dan kunnen we ze als volgt onderscheiden:

Deel 1: She's not a girl who misses much

De openingszin van het nummer verwijst naar een veelgebruikte Liverpoolse uitdrukking waarmee men refereert aan een knappe vrouw. Het eerste deel kenmerkt zich door een folk-achtige feel, met een tokkelende elektrische gitaar, in dezelfde stijl als we John dat jaar horen spelen in Julia en Dear Prudence. In onderstaand [filmpje] horen we een demoversie van dat eerste deel:

In de daar op volgende zinnen verwerkten John en Derek Taylor, van de PR-afdeling van The Beatles, herinneringen. Zo zag Taylor in zijn woning in Los Angeles eens een lizard on a window pane, ontmoette hij op het Isle of Man een man die hem vertelde dat hij kickte op het dragen van Moleskin-handschoenen. Dat werd de referentie naar the touch of a velvet hand. De meest hilarische verwijzing is die naar the man in the crowd with the multicoloured mirrors on his hobnail boots. Hoe komt een mens er op? Maar ook deze man bestond: het was een Manchester voetbalfan die gearresteerd werd omdat hij spiegeltjes op zijn schoeisel had gemonteerd waarmee hij onder de rokken van de dames kon kijken. Een krantenartikel vormde weer eens de inspiratie voor een zin in een Beatlesnummer. 

Derek Taylor dacht mee

Deel 2: I need a fix cause I'm going down

De maatsoort verandert naar 6/8e als we terechtkomen in het tweede deel van het liedje. Wie om a fix vraagt, refereert duidelijk aan drugs. Het ligt ook voor de hand dat Lennon dat hier deed. Velen zagen in de songtitel A Warm Gun ook een link naar een heroïnenaald en het nemen van een shot. Het is altijd ontkend door John, al worstelde hij wel een periode met een heroïneverslaving. Dat was volgens mij wat later dan 1968. Volgens John zat de dubbelzinnigheid vooral in seksuele verwijzingen, aan het begin van zijn relatie met Yoko Ono. Het korte 6/8e thema vormt een bruggetje naar het volgende onderdeel van Happiness.

Deel 3: Mother Superior jump the gun

Het tempo en de maatsoort veranderen opnieuw en hier brengt John Yoko Ono ten tonele. Het paar was in die periode net samen en John was geobsedeerd door zijn nieuwe vriendin. Hij noemde haar vaak Mother of Mother Superior. Ritmisch gebeurt er van alles in dit stukje van het liedje. We weten dat John vaak intuïtief omsprong met maatsoorten en ritmes. Onlangs schreef ik daar nog een blogje over. 

John en Yoko, onafscheidelijk in 1968

Deel 4: Happiness Is A Warm Gun (refrein)

In het laatste deel van het nummer komt John met een thema op de proppen dat we als het refrein kunnen beschouwen. Simpelweg omdat daar de titel van het nummer in bezongen wordt. Na de gekke wisselingen, lijkt hier een soort eenvoud te ontstaan, met een doowop-achtig thema, waar we een vraag- en antwoordspelletje horen met de achtergrondzang (bang bang-shoot shoot), maar schijn bedriegt. Het is juist deze plek waar The Beatles de polymeter-techniek toepassen . Bekijk en beluister het [filmpje] waaruit duidelijk wordt, dat we hier eigenlijk twee ritmes door elkaar horen:

Een Beatles-favoriet

Happiness Is A Warm Gun is één van de weinige liedjes op The White Album waar The Beatles echt als band aan werkten. McCartney en Harrison vonden het nummer geweldig. De song inspireerde veel artiesten. Zo verschenen er covers door onder andere Tori Amos, U2 en The Breeders. Het origineel blijft boeien. Luister alleen al naar de vocale prestatie die Lennon levert. En dat allemaal in 2 minuut 44.