Imagine: kreeg Yoko Ono terecht erkenning voor haar bijdrage aan het nummer van John Lennon?

Er gaat werkelijk geen week voorbij waarin The Beatles niet in het nieuws zijn. Zo was er de afgelopen dagen aandacht voor de 75ste verjaardag van Paul McCartney, ontving hij van het Britse Koningshuis een bonus op zijn ridderschap met de zogenaamde Companion of Honour Award, hoorden we dat Dhani Harrison (de zoon ván) tekende voor een solo-deal met een platenmaatschappij en kreeg Yoko Ono een wel heel bijzonder bericht.

Yoko kreeg de credits voor Imagine

Yoko Ono en zoon Sean waren deze week te gast bij de jaarlijkse bijeenkomst van de National  Music Publishers Association. Gelukkig vond die plaats in New York, zodat de broze, inmiddels 84-jarige weduwe van John Lennon, niet al te ver hoefde te reizen om aanwezig te kunnen zijn. Tijdens het evenement werd Imagine uitgeroepen tot Song van de Eeuw en kreeg Yoko te horen dat zij, 46 jaar nadat Imagine werd uitgebracht, officieel als mede-auteur wordt aangemerkt. 

John vertelde zelf al eens over Yoko's bijdrage

In zijn speech haalde NMPA-voorzitter David Israelite een uitspraak van John Lennon uit 1980 aan. Tijdens een interview, in het jaar waarin hij werd neergeschoten, sprak Lennon al over Yoko's bijdrage aan het nummer: Imagine is een Lennon/Ono-nummer. Veel ervan, de teksten en het concept, kwam van Yoko. Maar in die dagen was ik wat egoïstischer, wat meer macho, en heb ik het nagelaten haar bijdrage te noemen. Die avond klonken de woorden van John door de zaal, toen het videofragment waarin hij over Imagine vertelde, werd afgespeeld. Ik ben nog op zoek naar dat filmpje. Het zou een BBC-opname moeten zijn. Heeft iemand 'm al gevonden op internet?

Het boekje Grapefruit als inspiratiebron

Wat droeg Yoko bij aan Imagine? Volgens John Lennon, kwamen zowel het idee als delen van de tekst van Imagine regelrecht uit Yoko's boekje Grapefruit, dat in 1964 verscheen. Terwijl The Beatles in hun A Hard Day's Night-periode zaten en de kleine Japanse kunstenares nog op geen enkele wijze in contact stond met de drukbezette band, verscheen dit bijzondere werkje. Het bevatte een aantal korte poëtische teksten, zogenaamde event scores, gebaseerd op het Japanse Boeddhisme. Deze event scores werden ontwikkeld door de kring van kunstenaars rond John Cage, waar Ono destijds mee in contact stond. De tekstjes zetten aan tot nadenken of mediteren, soms tot handelen. Een voorbeeld:

Go on transforming a square canvas

in your head until it becomes a

circle. Pick out any shape in the

process and pin up or place on the

canvas an object, a smell, a sound

or a colour that came to your mind

in association with the shape.

1962 Spring

Imagine the clouds dripping...

John Lennon ontdekte Grapefruit in de periode waarin hij een relatie begon met Yoko. In de heruitgave van het boekje in 1970, verzorgde hij het voorwoord. Eén van de teksten uit Grapefruit luidt:

Imagine the clouds dripping.

Dig a hole in your garden to

put them in.

1963 Spring

De eerste editie van Grapefruit, 1964

Imagine rolde bijna in één keer uit Johns vingers

Dat moet de tekst zijn die John aanzette tot associëren op het concept Imagine. Wat kun je je allemaal voorstellen? Wat kun je als songschrijver je luisteraars meegeven in je eigen event score? Op een ochtend in 1971 ging John achter zijn Steinwaypiano in de slaapkamer van zijn landhuis Tittenhurst Park zitten en rolde Imagine bijna als compleet nummer uit zijn vingers. Yoko Ono was bij hem en keek toe. Als een muze, als inspirator voor het concept. Er is een mooi filmfragment waarin John Imagine voorspeelt aan zijn muzikanten, tijdens de studiosessies. In de studio op Lennons landgoed waren in die periode onder andere pianist Nicky Hopkins, bassist Klaus Voormann en Beatlesmaatje George Harrison aanwezig. Die laatste speelde op een aantal nummers van het album Imagine mee. Ik deel hier dat fragment, afkomstig uit een documentaire over de totstandkoming van de elpee [filmpje, vanaf 1:15]

Toen Imagine in 1971 op het gelijknamige album verscheen, liet John het tekstje van Yoko klein afdrukken op de hoes:

Extra credits door deze credits?
Heeft het toevoegen van Yoko als mede-componist van Imagine nog financiële consequenties? Volgens de (Amerikaanse) regels van het copyright komt een liedje 70 jaar na het overlijden van de laatste componist beschikbaar voor het publieke domein. Lennon stierf in 1980. Daarmee zou Imagine in 2050 rechtenvrij worden. Nu Yoko als mede-auteur wordt toegevoegd, schuift dat jaartal fors op. Misschien profiteren de (klein)kinderen van zoon Sean er in de verre toekomst van dat er nog steeds royalties voor Imagine blijven binnenstromen, al lijkt geld niet bepaald het probleem in de familie. Oudste zoon Julian grijpt sowieso naast de centen; die werd jaren geleden volgens mij afgekocht. Dus tsja, wat hebben de Lennons er financieel aan? Het gaat vooral om de eer en om het rechtzetten van de geschiedenis.

Sean begeleidde zijn moeder
Over dat rechtzetten van de geschiedenis deelde Sean Lennon afgelopen week een emotioneel bericht via social media. Daarin vertelde hij hoe geëmotioneerd zijn moeder reageerde tijdens de ceremonie en dat geduld een schone zaak is. Yoko nam de award, zittend in haar rolstoel, in ontvangst met de woorden: this is the best time of my life.

Terecht?
Rest ons de vraag: is de erkenning van Yoko als mede-auteur van Imagine terecht? Ben je mede-auteur als je iemand anders sterk inspireert tot het schrijven van een bepaald nummer? Of moet je daarvoor toch echt tekenen voor een substantieel deel van de tekst, de akkoorden, de melodie of de arrangementen? Zei Yoko, zittend naast John aan de piano: als je van de C naar de F gaat, stop er dan een Cmaj7 in, dat klinkt beter! Of: Speel eens een E7 en een Am in het refrein en ga nu maar met de melodie wat verder omhoog daar. Mooi, houden zo, John! 


Muze
Wat mij betreft bewijst Imagine dat Yoko wel degelijk Johns muze was en dat Lennon en Ono zij aan zij als kunstenaars optrokken, elkaar daarbij stevig beïnvloedend. De vraag of Yoko terecht de credits krijgt, lijkt eigenlijk niet zo belangrijk meer na al die tijd. Ik zou denken: laat deze broze dame een traantje wegpinken en nog een keertje in de schijnwerpers staan. De plek die ze haar leven lang zocht.