Hoe John Lennon een Nederlandse gitaar leende om te leren spelen

Het was een jongen met de bijnaam George Lee die zijn klasgenoot John Lennon op de Quarry Bank High School in Liverpool op een idee bracht. Deze George hoorde de 15-jarige John zingen en zei hem zoiets als: Jouw zangstem is een stuk beter dan wat ik op de radio hoor. Waarom begin je niet zelf een bandje? Hij leende John zijn eigen gitaar, die hem vervolgens met een koord nonchalant over zijn rug hing. Dat stond namelijk zo stoer voor de meiden. Het bleek een instrument van Nederlandse makelij.

Een vergelijkbaar model van de Egmond-gitaar die John leende

John gebruikte de gitaar als een banjo

George Lee kon zelf niet spelen. Hij vond het dus prima dat zijn schoolvriend de gitaar een tijdje in zijn bezit had. John, op zijn beurt, experimenteerde met de eerste akkoorden die hij kende. Althans, dacht te kennen....van zijn moeder Julia had hij namelijk les gehad op een banjo. John probeerde de banjo-akkoorden die hij kende om gitaar te spelen. Daarbij stemde hij zijn gitaar als een 5-snarige banjo (G-C-C-B-D) en liet hij de zesde snaar ongebruikt. Zittend op zijn bed worstelde John vermoedelijk met het aanleren van skifflenummers. De skifflemuziek, een soort mix van dixieland, folk, blues en jazz, was midden jaren '50 enorm populair in Engeland. Het waren de liedjes van de Schotse zanger Lonnie Donegan die John Lennon inspireerden om het idee van zijn klasgenoot George Lee ook echt uit te voeren: hij richtte een skiffleband op. Korte tijd heette het gezelschap The Black Jacks, al snel werd dat The Quarry Men.

Luister een stukje van het nummer Rock Island Line van Lonnie Donegan: [filmpje]

Een gitaar uit Brabant

Nog even terug naar die 'eerste' gitaar van John Lennon. Het instrument dat hij leende, bleek afkomstig te zijn van de firma Egmond. Het was rood sunburst-model dat gemaakt was in het Brabantse Best, bij Eindhoven. De gitaren van Egmond waren low-budget instrumenten, die door de Britse firma Rosetti werden geïmporteerd. Lennons klasgenoot kocht de gitaar voor 2 pond, van een andere schoolvriend. Diens vader was woest dat zijn zoon nog zo'n bedrag aan had durven pakken voor een paar aan elkaar gelijmde stukken spaanplaat. Hoe dan ook. Het genereuze gebaar van George Lee zorgde ervoor dat John Lennon begon te dromen over een leven als muzikant. Er was een snaar geraakt.

John op een schoolfoto van Quarry Bank

John bestelde een Gallotone uit een advertentie

Foto's van John en zijn geleende Egmond-gitaar zijn er niet. Hoe lang Lennon het instrument van Lee leende, weten we ook niet. Wel kun je je natuurlijk voorstellen dat John zo snel mogelijk zelf een gitaar wilde hebben. Dat werd een Gallotone Champion. John probeerde zijn tante Mimi, bij wie hij in huis woonde, te bewegen om het instrument voor hem te kopen. Mimi weigerde. Dus bestelde John de gitaar zelf, via een advertentie die hij in een tijdschrift had zien staan. Hij liet hem bezorgen bij het adres van zijn moeder Julia. Slimme jongen, die Lennon.

Deze twee advertenties vond ik in het boek The Beatles Gear.
Bij het model dat John Lennon bestelde heb ik een rode pijl geplaatst.

Een gitaar waar veel jongens van bleven dromen

De Gallotone was afkomstig uit Zuid-Afrika, waar ene Eric Gallo eind jaren '30 een fabriekje voor snaarinstrumenten was begonnen. Het bedrijf groeide voorspoedig en begon met het exporteren van gitaren, ukeleles, banjo's en mandolines naar Groot-Brittanië. De zogenaamde Champion was de goedkoopste gitaar uit het assortiment van Gallotone. Het was het enige instrument dat binnen het bereik van John Lennon lag. De verkoopprijs moet in 1956 rond de 6 pond zijn geweest, althans volgens The Beatles Gear. Mark Lewisohn heeft het in zijn boek Tune In echter over een bedrag van 22 pond en 5 shilling. Vermoedelijk betaalde Julia de gitaar, die vanuit Durban werd verscheept. Lewisohn schrijft dat de Gallotone waarschijnlijk op afbetaling voor John werd gekocht.

Lennon bespeelde de Gallotone toen hij McCartney ontmoette

Het was deze Gallotone Champion die John Lennon op 6 juli 1957 bespeelde op het tuinfeest bij St. Peter's Church. The Quarry Men stonden op het podium en de nieuwsgierige Paul McCartney, net 15 geworden, keek van een afstandje vol bewondering naar de zanger van de groep. De twee maakten kennis en werden vrienden. We kunnen meekijken door de ogen van Paul McCartney. Er is een prachtige foto bewaard gebleven van het optreden van The Quarry Men die dag. John staat in het midden, met zijn gitaar. Op de foto is rechts het bovenste gedeelte van een zogenaamde tea chest bass te zien, karakteristiek voor de skifflebands uit die tijd.

John en zijn Gallotone Champion op 6 juli 1957.
Rod Davis staat half verborgen achter Lennon.

Waar is John Lennons eerste gitaar gebleven?

Dat is een intrigerende vraag. Begin jaren '80 zou John's tante Mimi de gitaar gedoneerd hebben aan een liefdadigheidsinstantie in Liverpool. Ze had het instrument, dat in slechte conditie verkeerde, zelf laten restaureren. De gitaar kwam terecht in een instelling die Olive Mount heette. Dit was een instituut voor kinderen met leerproblemen. Johns gitaar zou daar bespeeld zijn door de kinderen van die instelling. De vader van één van deze kinderen kwam in het bezit van het instrument en zou hem in 1999 hebben laten veilen bij Sotheby's. Een Amerikaan die anoniem wenste te blijven kocht de gitaar voor ruim 155.000 pond. Een deel van de opbrengst werd geschonken aan het Liverpoolse instituut waar het instrument vandaan kwam.

Rod Davis, enkele jaren geleden, met gitaar,
temidden van de overige leden van The Quarry Men

Klopt het verhaal wel?

Johns oud-bandmaatje Rod Davis had de Gallotone vele malen in zijn handen. In een interview vertelde hij dat John ruig omsprong met z'n gitaar. Vaak braken er snaren. Tijdens een optreden pakte John dan snel de banjo van Rod om verder te spelen. Rod verving ondertussen de gebroken snaar, om de gitaar precies op tijd klaar te hebben voordat hij hem aan John kon teruggeven voor het volgende nummer. Davis herinnerde zich dat John de Gallotone zo ruig bespeelde dat hij zijn wijsvinger daar vaak mee bezeerde, Tot bloedens toe. Deze bloedspetters waren zichtbaar aan de binnenkant van de klankkast van het instrument. Toen Davis het door Sotheby's geveilde instrument op authenticiteit mocht inspecteren, meende hij de bloedspetters te kunnen ontwaren. Ik wist immers precies waar ik moest kijken, aldus Rod. So far, so good dus.

De positie van het logo zou afwijken van die op de geveilde gitaar

Bewijst een foto het tegendeel?

Maar nu het volgende. Een aantal jaren later dook er een onbekende foto op van John Lennon met zijn Gallotone. Op de foto wijkt de positie van het Champion-naamplaatje bij de brug (meer naar links) duidelijk af van de plek waar het logo op de Sotheby's-gitaar (meer naar rechts) is bevestigd. Bij dit type gitaar kan het naamplaatje met de naam Champion niet verplaatst zijn. Dat betekent maar één ding... Rod Davis had het mis. De eerste gitaar die John Lennon ooit kocht, moet nog ergens ter wereld rondzwerven. Potverdorie, wat een spannende gedachte!