Hoe de ingenieuze samenzang van If I Fell mij als luisteraar blijft betoveren

Een paar weken geleden kreeg ik een aantal leuke reacties op mijn blog over het haast 'vergeten' Beatlesnummer It Won't Be Long. Mede aangemoedigd door Michiel Tjepkema van de Fab4Cast zet ik graag nog eens één van de wat oudere liedjes uit het Beatlesrepertoire centraal. Mensen die van bijzondere meerstemmige zangpartijen houden, moeten beslist even verder lezen en meeluisteren, want het liedje van deze week is werkelijk een parel uit de catalogus van de Fab 4. Bovendien is het één van de favorieten van Roel -Baby Get Higher- van Velzen, die met zijn liedjes stevig leunt op de stijl van Queen en The Beatles.

Een sporadische Lennon-ballad

Ik heb het over het nummer If I Fell. Een compositie van John Lennon, waarvan Paul McCartney claimt er ook een deel aan meegeschreven te hebben. If I Fell is één van de sporadische ballads die John Lennon in de eerste periode van The Beatles schreef. In het begin was het toch vooral Rock 'n' Roll wat de klok sloeg, zeker voor Lennon. Toch hebben we hier de gevoelige John te pakken. Op donderdag 27 februari 1964 namen The Beatles If I Fell op. Er werd in Londen hard gewerkt aan het derde Beatlesalbum, A Hard Day's Night. De band was terug van een triomfantelijk bezoek aan Amerika, George Harrison had net zijn 21ste verjaardag gevierd en de Beatles-trein reed in volle vaart verder. De sessies voor A Hard Day's Night werden uitgesmeerd over een relatief lange periode (eind januari-begin juni '64) omdat de opnames voor de  gelijknamige film vrijwel in dezelfde periode plaatsvonden. Vier dagen nadat If I Fell werd opgenomen, waren The Beatles alweer present op het Londense Marylebone Station voor het filmen van de eerste scènes van A Hard Day's Night.

De filmopnames op Marylebone Station

If I Fell heeft een bijzonder intro

Paul McCartney vertelde ooit dat John Lennon het hoofdthema van If I Fell eerst schreef, voordat het afwijkende intro werd bedacht. Paul gaf aan dat hij had bijgedragen aan de inleiding van het lied. De eerste maten vormen een soort proloog op het hoofdthema, zoals je dat ook wel bij klassieke film- of musicalnummers tegenkomt. Neem bijvoorbeeld White Christmas, dat niet start met de tekst I'm dreaming of a white Christmas, maar officieel nog een mooie inleiding heeft. The Carpenters namen het nummer mét dat officiële eerste couplet op:

The sun is shining, the grass is green,
The orange and palm trees sway.
There's never been such a day
in Beverly Hills, L.A.
But it's December the twenty-fourth,
And I am longing to be up North

Zo bedachten The Beatles, in die klassieke traditie voor If I Fell ook een aanloopje:

If I fell in love with you

Would you promise to be true

And help me understand

'Cause I've been in love before

And I found that love was more

Than just holding hands

Was het nu Lennon of McCartney die de introductie schreef? 
Opmerkelijk is dat de introductie al te horen is op demo's die John Lennon thuis van het lied opnam. Paul was hierbij niet in beeld, want anders hadden we hem zeker mee horen zingen. Daar ben ik van overtuigd. Het intro werd in de studio aanvankelijk weer weggelaten, om vanaf take 11 weer van stal gehaald teworden. Als we er zo'n home-demo bijpakken, is daarop dus nog geen Paul McCartney te horen. Dat plaatst het verhaal toch weer in een ander daglicht [filmpje]:

De samenzang zit ingenieus in elkaar
Op de demo horen we John zelf de eerste stem zingen. Die is hem veel te hoog. Tijdens de officiële opnames is het Paul die de hoge stem met gemak voor zijn rekening neemt, terwijl John een vrij complexe tweede stem bedenkt. Die lastige tweede stem staat harmonisch geheel in dienst van het eindresultaat. Wie oppervlakkig naar het liedje luistert, kan volgens mij niet bevroeden hoe ingenieus die samenzang in elkaar zit. Lennon en McCartney zongen hun tweestemmige partij tijdens de opnames in één keer in en deelden daarbij de microfoon. Eigenlijk net zoals ze vaak bij liveoptredens deden. Een paar jaar geleden vertelde Roel van Velzen bij De Wereld Draait Door hoe graag hij het liedje samen met zijn vader zong. In de studio demonstreerden vader en zoon hoe ze jarenlang samen in de auto de perfecte tweestemmige versie van If I Fell probeerden te zingen. Het is niet helemaal zuiver, maar toch...doe het ze maar eens na! [filmpje]

Beatlemania: probeer maar eens een ballad live te spelen

If I Fell was trouwens één van de weinige rustige nummers die The Beatles zelf ook live probeerden te zingen. Probeerden....want het was eigenlijk niet te doen om boven het gegil van de fans uit te komen. Laat staan met een ballad. Luister hier hoe The Beatles op 23 augustus 1964 een dappere poging deden [filmpje]:

De samenzang verzuipt in dit fragment in het enthousiasme van het publiek. De versie die de Fab 4 in juli '64 helemaal live in de BBC-radiostudio zongen, geeft een duidelijker beeld van hoe mooi de harmonieën van Lennon en McCartney live konden klinken [filmpje]:

De versie uit de film is een soort videoclip geworden

Uiteindelijk zien we If I Fell in een playbackversie terug in de film A Hard Day's Night. Het is een mooie scène. Terwijl Ringo wat mokkend de onderdelen van zijn drumstel bij elkaar zet, zingt John hem dat beroemde intro toe. Ringo gaat zitten en zet precies op tijd zijn drumpartij in. Al met al laat deze oerversie van een videoclip (dat fenomeen bestond in die tijd nog niet echt) horen met welke fijne ballad John Lennon op de proppen kwam voor A Hard Day's Night. Zijn er mensen die die tweede stem kunnen zingen? Dan hebben ze bij voorbaat mijn respect [filmpje].