zaterdag 16 mei 2020

Baby's in Black: bij het overlijden van Astrid Kirchherr (20 mei 1938 - 12 mei 2020)

Astrid Kirchherr is niet meer. Vrijdagavond bereikte me het nieuws dat de inmiddels 81-jarige fotografe, die een enorm belangrijke rol in het Beatlesverhaal speelde, op dinsdag 12 mei overleed. Astrid stierf vlak voor haar 82ste verjaardag.



Het verliefde kunstenaarskoppel
Ze zat weer zó in mijn hoofd de afgelopen weken, Astrid. Net als Stuart Sutcliffe, de oer-Beatle die tot over zijn oren verliefd op haar werd toen hij als bassist met de nog onbekende Beatles in Hamburg in de nazomer van 1960 was gearriveerd. Ik was weer erg met dat mooie, maar ook trieste verhaal van Stu en Astrid bezig, omdat juist afgelopen week onze podcast over Stuarts leven via Fab4Cast online was verschenen. De avonturen die we deze herfst in Liverpool beleefden, de plekken die we bezochten, de gesprekken die we voerden: ze brachten me samen met Wibo, Michiel en Jan Cees weer zo dicht bij het verhaal van het jonge, verliefde, getalenteerde kunstenaarskoppel dat Stuart en Astrid vormden. En nu is Astrid Kirchherr er ineens niet meer.


Astrid bleef achter in Hamburg
Het verhaal van Astrid en Stuart eindigde op 10 april 1962 toen Stuart in Astrids armen bewusteloos raakte en stierf, terwijl een ambulance hen in grote vaart naar een Hamburgs ziekenhuis bracht. Op dat moment kenden de fotografe en de kunstschilder elkaar nog geen twee jaar, maar waren ze voornemens te trouwen. De verlovingsringen waren al uitgewisseld. Met het overlijden van Stuart gleed Astrid voor de ogen van de buitenwereld uit het Beatlesverhaal. Een half jaar later stonden The Beatles met hun eerste single in de Britse hitparade en niet lang daarna lag eerst Engeland en vervolgens de rest van de wereld aan hun voeten. Astrid bleef achter in Hamburg.




Een warm bad en een kop thee
Toch bleven de bandleden en hun Duitse vriendin hecht. Voor de buitenwereld was Astrid de vrouw die haar stempel gedrukt had op de artistieke haardracht en kledingstijl van de jongens. Ze was de fotografe die prachtige indringende portretten van hen had geschoten. Voor The Beatles was Astrid een dierbare vriendin, die zich in Hamburg over hen ontfermd had. Die haar huis beschikbaar stelde voor een warm bad en een kop thee, die een laatste link vormde met hun tragisch overleden vriend. Ook toen het grote succes kwam, bleef Astrid tot de inner circle van de Fab Four behoren.


Zonnige dagen op Tenerife
Ruim een jaar na Stuarts overlijden trof Astrid drie van de vier Beatles op het zonnige Tenerife. Terwijl John Lennon op reis was met manager Brian Epstein, vertrokken Paul, George en Ringo voor een korte vakantie naar het Spaanse eiland. Ze troffen er Astrid en die andere Hamburgse vriend, Klaus Voormann. Voormanns ouders bezaten een tweede huis op Tenerife en de jonge vrienden genoten er van een paar zonnige dagen. Er zijn mooie vakantiekiekjes bekend van die trip. The Beatles konden op Tenerife nog volledig anoniem door het leven. Bij terugkomst in Engeland stond hun eerste album op 1 in de hitlijsten.








Only if they pay you
Ook toen het grote succes zich aandiende, vergaten The Beatles Astrid niet. In 1964 werkte Astrid inmiddels als freelance fotograaf en kreeg ze exclusief toegang tot de filmset van A Hard Day's Night. Brian Epstein wimpelde de vele verzoeken van persfotografen af, maar het was George Harrison die hoogstpersoonlijk regelde dat Astrid namens het Duitse Stern-magazine foto's mocht komen schieten. 'Only if they pay you,' zou George er bezorgd aan toegevoegd hebben. Als vrouwelijke fotograaf had Kirchherr het overigens niet gemakkelijk in de sixties, vertelde ze in een interview. Uiteindelijk was iedere krant, elk magazine maar op twee dingen uit: men wilde continu haar oude Beatlesfoto's hergebruiken óf ze zou zelf The Beatles opnieuw moeten fotograferen. In haar andere werk had niemand interesse.





George Harrison bleef een trouwe vriend
Astrid werd zelf overigens financieel niet veel wijzer van de iconische zwartwit-foto's die ze begin jaren '60 van The Beatles schoot, omdat de rechten van de afbeeldingen niet goed vastgelegd waren. Uiteindelijk regelde haar zakenpartner Ulf Krüger jaren later nog wel het eigendomsrecht van een groot deel van Astrids foto's. Toch las ik dat Astrid in de loop der jaren zeker 500.000 pond moet zijn misgelopen door het oneigenlijk gebruik van haar creaties. In de jaren waarin ze het moeilijk had, was het George Harrison die haar bleef steunen, zowel mentaal als financieel. Kijkend naar de foto's uit Tenerife en die van latere ontmoetingen, zie ik een ontroerende genegenheid tussen de twee.




Hernieuwde interesse
Terwijl The Beatles de wereld over reisden, de top bereikten en uiteindelijk uiteen vielen, werkte Astrid als fotografe, barvrouw, interieurontwerper en voor een muziekuitgeverij. In de jaren '90 had ze met de genoemde Ulf Krüger een fotografiewinkel in Hamburg met de naam K & K. Ze verkocht er vintage foto's, boeken en drukwerk. De aandacht voor haar eigen werk en haar persoonlijke ervaringen met The Beatles groeide in de loop der jaren. Astrid exposeerde wereldwijd, haar foto's verschenen in boeken en ze vertelde regelmatig op conferenties en in documentaires over haar leven met The Beatles. Voor mij ging dat altijd in een sfeer van bescheidenheid en oprechtheid. Astrid Kirchherr drong zich nergens naar voren, schepte niet op, maar vertelde met haar charmante accent haast verlegen over haar vriendschap met The Beatles en haar liefde voor Stuart.




Een foto op een nachtkastje
Astrid trouwde twee keer en scheidde ook weer. Ik denk dat niemand kon tippen aan de liefde van haar leven: de jongen van wie ze na al die jaren nog altijd een zwartwit-foto in een lijstje op haar nachtkastje had staan. Ergens hoop je, tegen beter weten in, dat Astrid en Stu nu weer samen zijn. In feite zijn ze dat ook. In dat onvoorstelbare Beatlesverhaal blijven ze in liefde altijd met elkaar verbonden.




Oh dear, what can I do?
Baby's in black and I'm feeling blue
Tell me, oh what can I do?
She thinks of him
And so she dresses in black
And though he'll never come back
She's dressed in black

3 opmerkingen: