Hoe Paul McCartney zichzelf opnieuw uitvond dankzij Elvis Costello

We stonden de tweestemmige zang van het nummer My Brave Face te oefenen in de keuken en Paul zong de regel 'Take me to that place'. Ik pakte daarbij de lage tweede stem op 'place' and Paul riep: oh nee, dit is tè. Dat is precies zoals de Beatlesnummers There's A Place of I'll Get You, zo vertelde Elvis Costello ooit. Hij benoemde daarbij de synergie tussen hem en Paul als songschrijvers. Niet eerder, sinds zijn dagen met John Lennon, werkte Paul met iemand die zo aan hem gewaagd was. Die hem uit zijn comfort zone haalde en hem hielp zichzelf opnieuw uit te vinden. Het was Elvis Costello die Paul in zijn kraag greep en eind jaren '80 weer op het goede creatieve spoor zette. Met een prachtig album als resultaat.

Hoe ontstond de magie?

Op 24 maart brengt Paul McCartney dat album, Flowers In The Dirt, opnieuw uit. Als onderdeel van The Paul McCartney Archive Collection. Met de originele plaat, een groot aantal demo's en onuitgebrachte opnamen (waaronder deze demo, die we afgelopen week al mochten horen), een boek en een dvd. De release bevat een deel van het fantastische werk dat Paul McCartney en Elvis Costello samen produceerden. Hoe kwamen deze twee songschrijvers tot hun samenwerking, hoe ontstond de magie en waar haakte Paul McCartney uiteindelijk toch weer af? Daarvoor moeten we terug naar 1987, of eigenlijk eerst naar 1982.

Ierse roots en Schotse roots

Paul ontmoette Elvis Costello begin 1982 in de AIR Studio's in Londen. Beide heren werkten daar tegelijkertijd aan een album. Voor Paul was dat Tug Of War, Elvis maakte opnames voor Imperial Bedroom. Technicus Geoff Emerick, die ook een grote rol had gespeeld bij de opnames van The Beatles, opereerde als een soort vliegende keep tussen beide studio's. Op de dagen dat hij niet voor Costello produceerde, was hij technicus bij McCartneys opnamen. Paul maakte gebruik van good old George Martin als producer voor zijn eigen album. Wanneer je tegelijkertijd in hetzelfde studiocomplex aan het werk bent, kom je elkaar geheid een keer tegen. In de kantine of in de garderobe. McCartney en Costello liepen elkaar dus tegen het lijf en moeten met elkaar in gesprek geraakt zijn. Ongetwijfeld over Liverpool. De plek waar Paul geboren werd en Elvis vanaf zijn 17e woonde. Paul had Ierse roots, Elvis Schotse.

Twee muzikale vaders

Het was niet alleen Liverpool dat hen bond. Paul en Elvis (die geboren werd als Declan MacManus) hadden beiden een muzikale vader. Hun vaders waren ook allebei trompettist en leider van een amusementsorkest. Daarbij is nog sprake van een grappig toeval. Elvis' vader Ross MacManus trad op in dezelfde show als The Beatles. In 1963 sprak John Lennon tijdens de Royal Variety Performance de legendarische woorden: For the people in the cheaper seats: clap your hands and the rest of you, if you just rattle your jewelry. In diezelfde show trad Ross MacManus met zijn orkest op. Ze speelden het nummer If I Had A Hammer. Laten we even kijken naar Elvis die over zijn vader vertelt [filmpje]:

McCartney draaide in kringetjes

Met zoveel overeenkomsten moest er dus wel iets muzikaals groeien tussen McCartney en Costello. Toch liet de samenwerking nog even op zich wachten. Na zijn succesvolle album Tug of War kreeg McCartney het toch wel lastig in de jaren '80. De muzikale projecten die hij aanging waren het nét niet meer. Of helemaal niet. Paul had geen eigen liveband, tourde niet, stortte zich in het filmproject Give My Regards To Broadstreet waarvoor hij zelfs zijn eigen Beatlesnummers opnieuw ging opnemen. Kortom, hij draaide in kringetjes, was opgedroogd en zat vast in zijn eigen te zoetsappige en overgeproduceerde imago. Er was niemand die hem echt creatief uitdaagde of op nieuwe ideeën bracht. Paul miste duidelijk een partner om liedjes mee te schrijven en besloot om contact op te nemen met Elvis Costello. Dat bleek een goede zet. Het duo begon voorzichtig samen te werken. [fimpje]

Een flinke scheut azijn

Die samenwerking startte met het nummer Back On My Feet, een compositie die Paul nog op de plank had liggen en die nog wel wat bijgeschaafd kon worden, Dat deed Costello. Hij hielp Paul met het herschrijven van de tekst. McCartney genoot van de samenwerking. Costello deed hem in bepaalde opzichten aan John Lennon denken, met name aan diens cynisme. Waar Paul te zoetsappig werd, met name in zijn teksten, gooide Elvis er een flinke scheut azijn bij om de nummers weer in balans te brengen. En Elvis was geen ja-knikker. Iets dat Paul hard nodig had. Pauls samenwerking met 10CC's Eric Stewart, een paar jaar eerder, was ongetwijfeld gezellig en aangenaam geweest, maar leverde geen echt vuurwerk op. Het was ook Elvis Costello die tegen Paul McCartney zei: waar is je Beatlesbas? Haal hem uit de koffer en speel er op, het geluid is prachtig. Paul deed wat hem gezegd werd en gebruikt de Hofner vioolbas tot op de dag van vandaag weer tijdens zijn tournees.

1989: daar was ineens de Beatlesbas weer

Het plezier spatte er van af

Ook Costello nam twee nummers mee naar die kennismakingssessies. Op zijn beurt schaafde McCartney mee aan Veronica en Pads, Paws and Claws. Het duo legde de verse ideeën direct vast als demo's in de studio van Paul. Beide nummers zijn terug te vinden op Costello's album Spike uit 1989. Het toegankelijke Veronica, dat handelde over Costello's dementerende grootmoeder, bereikte de 19e plek in de Amerikaanse hitparade. Ondanks het zware thema van het nummer, spatte het plezier van de samenwerking af. Net als van het tweelingnummer My Brave Face, een song die Paul en Elvis schreven voor Flowers In The Dirt. Ook hier was er sprake van succes in de charts: nummer 15 in Nederland, 18 in Engeland en 4 in de US Billboard Contemporary Chart. Hadden Lennon en McCartney zo geklonken als ze eind jaren '80 nog samen liedjes hadden kunnen schrijven? Het is een interessante gedachte. [filmpje]

Elvis en Paul profiteerden beiden van de samenwerking

De schrijfsessies van Paul en Elvis leverden meer nummers voor Flowers In The Dirt op: Don't Be Careless Love, That Day Is Done en You Want Her Too. Interessante composites die zich kenmerkten door lange melodielijnen en teksten die meer diepgang hadden dan menig McCartney-nummer. Het was Elvis die face to face met Paul gitaar zat te spelen, met nieuwe ideeën kwam en ook gewoon kritiek leverde als Pauls ideeën niet goed genoeg waren. Beide heren profiteerden van deze samenwerking. Playboy To A Man en en So Like Candy vonden een plek op Costello's album Mighty Like A Rose (1991), The Lovers That Never Were en Mistress and Maid kwamen op Pauls Off The Ground (1993), Shallow Ground verscheen op het prachtige Costello-album All This Useless Beauty uit 1996. Wat een opbrengst! Maar er was meer. Onlangs bracht McCartney, als voorproefje op de reissue van Flowers In The Dirt al de demo Twenty Fine Fingers naar buiten. Ook hier horen we een soort Lennon/McCartney-magie en -energie die menigeen op het puntje van zijn stoel doet zitten. Wil je helemaal meegenomen worden in de sessies voor Flowers In The Dirt en veel bijzondere fragmenten horen, beluister dan de interessante podcast van de Fab4Cast die ik hier insluit: [geluid]

Costello's ideeën gingen McCartney uiteindelijk te ver

Maar ergens moest het natuurlijk allemaal eindigen. Waar hield de magie op? Het was Elvis Costello die maar met nieuwe en creatieve ideeën bleef komen. Ideeën die naar de smaak van McCartney te ver afdreven van wat de mainstream luisteraar zou plezieren. Costello bedacht dat het interessant zou zijn om eskimo-drummuziek en Bulgaarse volksmuziek toe te voegen. McCartney antwoordde: Look man, we're trying to make records. Scintillating fab hit records that are gonna make people go WOW. Het zorgde ervoor dat Costello Flowers In The Dirt niet mee-produceerde. McCartney koos uiteindelijk toch weer zijn eigen weg. Precies zoals we hem kennen. Paul de einzelgänger, die het graag op zijn eigen manier doet. Toch moet hij Costello dankbaar geweest zijn dat hij weer back on his feet was.