Waarom Chuck Berry zo belangrijk was voor The Beatles

Afgelopen week overleed Chuck Berry. Om met Brian Ray, gitarist uit de band van Paul McCartney te spreken: Goodnight to America's first Rock 'n' Roll Poet, who left the stage at 90 years young. Wat een imposante leeftijd, wat een staat van dienst. Het voelt bijna als een opluchting om te kunnen constateren dat er ook nog mensen in de muziekwereld zijn, die gewoon hoogbejaard worden, na het debacle van 2016. Dat neemt niet weg dat de dood van Chuck Berry inslaat als een bom. Om wat hij betekende voor de ontwikkeling van de popmuziek, om zijn invloed op generaties muzikanten, om zijn invloed op die andere iconen: The Beatles.

John Lennon en Chuck Berry in februari 1972

Het regende reacties

Vanuit het Beatleskamp regende het deze week reacties. Iedereen wilde zijn respect betuigen en zijn herinneringen aan Chuck delen. Ringo Starr reageerde snel op zijn Twitter-account en noemde Chuck daarbij Mr. Rock 'n' Roll, met de gebruikelijke RIP's en peace and love-boodschap. De erven Harrison meldden trots dat The Beatles in 1964 kozen om hun allereerste concert in de Verenigde Staten te openen met een Chuck Berry-nummer, gezongen door George Harrison.

Het Lennon-kamp was er ook vlot bij, met een veelzeggende oude quote van John Lennon over zijn grote voorbeeld:

Die laatste quote las Lennon overigens van de autocue. Het was niet zijn eigen bedenksel, maar hij las de woorden overduidelijk met plezier voor. Ook John's zoons Julian en Sean eerden Berry deze week op social media. Julian refereerde aan de uitspraak van zijn vader en deelde bovendien een persoonlijke herinnering:

De jonge Beatles waren fans van Chuck Berry

Was er ook maar één andere act die zoveel impact had op de jonge John, Paul, George en Ringo? Ik denk het niet. Natuurlijk waren er Elvis, Buddy Holly, Carl Perkins en Little Richard. Samen met Chuck waren deze vroege pioniers belangrijk voor de muzikale vorming van The Beatles als band. Maar Chuck had toch wel een heel speciaal plekje bij The Fab 4. Of het direct al zijn geëngageerde teksten waren, die een aantrekkingskracht op de jonge Beatles hadden, betwijfel ik. Het was vermoedelijk de enorme drive die uit zijn nummers sprak, samen met het ritmische, staccato en opzwepende gitaarspel dat de luisteraar al vanaf menig intro meenam. Het waren niet alleen The Beatles die gegrepen werden door Chuck Berry. Ook The Rolling Stones, The Yardbirds en veel andere Britse bands omarmden het werk van de Amerikaanse muzikant.

Chuck en zijn beroemde Duck Walk

Berry verscheen op de setlist van The Beatles
Al snel vonden de nummers van Berry een plekje in de setlist van de (premature) Beatles. In de periode 1957-1966 speelde de band tijdens optredens in ieder geval de volgende nummers: Roll Over Beethoven, Sweet Little Sixteen, Johnny B. Goode, Maybelle, Rock and Roll Music, Almost Grown, Carol, Little Queenie, Reelin' and Rockin', Thirty Days, Vacation Time, Memphis Tennessee, Too Much Monkey Business, I Got To Find My Baby en I'm Talking About You. Voordat de band grote stadions wist te vullen, klonken Berry's nummers al in The Cavern Club en op de Hamburgse podia. Als zenuwachtige broekies speelden ze Memphis Tennessee tijdens hun befaamde (en mislukte) Decca-auditie op 1 januari 1962 in Londen. Hoe klonk dat? [filmpje]

De liedjes van Chuck Berry verschenen op officiële Beatlesalbums

The Beatles leken overigens een zwak te hebben voor Roll Over Beethoven en Rock 'n' Roll Music. Het waren deze nummers die later op officiële albums verschenen. Zo kreeg Roll Over Beethoven een plek op With The Beatles en vinden we Rock 'n' Roll Music terug op Beatles For Sale. Beide nummers werden ook gespeeld tijdens de grote tournees van respectievelijk 1964 en 1966. Hoe groot The Beatles ook werden, hoezeer hun muzikale interesses zich ook verder ontwikkelden, de muziek van Berry bleef een soort basiswaarde in het repertoire. Op de later uitgebrachte Live At The BBC-albums horen we The Fab 4 ook een groot aantal Chuck-covers spelen. En zelfs in de Get Back-sessies in 1969, toen de spanningen binnen de band hoog opliepen, vormden de liedjes van Chuck Berry een soort verbindend element waarop teruggegrepen kon worden. 

Voor Beatles For Sale werd Berry's Rock 'n' Roll Music opgenomen

Lennon en McCartney leenden stevig van Chuck Berry

The Beatles ging zelfs een stapje verder dan het coveren en opnemen van Chuck Berry-songs. Bewust en onbewust 'leenden' zij teksten en muzikale patronen uit het werk van de Amerikaanse artiest. Paul McCartney kwam er eerlijk voor uit dat hij de drijvende baspartij van I'm Talkin' About You gebruikte voor I Saw Her Standing There. Ook de verwijzing naar een meisje dat 'seventeen' is, lijkt bijna één op één overgenomen. Wie het openingscouplet van Back In The USSR vergelijkt met dat van Chuck Berry's Back In The USA uit 1959, weet genoeg (We just touched ground on an international runway, Jet propelled back home, from overseas to the USA). In het intro van Revolution klinkt juist weer het explosieve gitaarwerk van Chuck Berry door.


Here come old flat op....plagiaat!
John Lennon ging in 1969 nog een stap verder, door in Come Together letterlijk een tekstregel uit een Chuck Berry-nummer te gebruiken: here come old flat top, he come groovin' up... was rechtstreeks afkomstig uit You Cant' Catch Me uit 1956. Het leverde een plagiaat-zaak op, waaruit voor Lennon de verplichting voortkwam het Berry-nummer op te nemen op zijn Rock 'n' Roll-album uit 1975. Als we Berry het nummer horen vertolken, zingt hij de bewuste regels op 1 minuut 11. Het is ook goed te horen hoe Lennon nog meer uit dat liedje leende, zij het wat minder direct. Berry beïnvloedde Lennon voor Come Together door de wat monotone, in de bluestoonladder gezongen, melodielijn [filmpje]:

Plezier en ingehouden trots

Het was John Lennon trouwens die de eer had een microfoon met zijn grote held te delen. In februari 1972 waren John en Yoko een week te gast in de Amerikaanse Mike Douglas-show. Als een soort weekredacteuren mochten ze de gespreksonderwerpen, gasten en het programma van de talkshow bepalen. De Lennons zaten midden in hun politieke periode en drukten stevig hun stempel op de programmering. Zware kost af en toe. Des te groter was de ontlading, het plezier en de haast ingehouden trots in Lennons gezicht toen hij het podium mocht delen met Berry: [filmpje]

McCartney luisterde naar Berry's platen in Lennons slaapkamer

Ook Paul McCartney stak zijn bewondering voor Chuck Berry nooit onder stoelen of banken. Over Johnny B. Goode haalde hij ooit een dierbare jeugdherinnering op. In het Anthology-project vertelde hij: Chuck Berry was another massive influence with Johnny B Goode. We'd go up to John's bedroom with his little record player and listen to Chuck Berry records, trying to learn them. Deze week kwam Paul ook nog met een officiële verklaring naar aanleiding van het overlijden van Berry: 

Chuck Berry sadly passed away over the weekend. He was one of rock 'n' roll's greatest poets. He will be missed but remembered by everyone who ever loved rock 'n' roll. From the first minute we heard the great guitar intro to ‘Sweet Little Sixteen’ we became fans of the great Chuck Berry. His stories were more like poems than lyrics – the likes of ‘Johnny B Goode’ or ‘Maybellene’. To us he was a magician making music that was exotic yet normal at the same time. We learnt so many things from him which led us into a dream world of rock ‘n’ roll music. Chuck was and is forever more one of rock ‘n’ roll’s greatest legends all over the world. I was privileged to meet him in his home town St Louis when I played there on tour and it’s a memory I will cherish forever. It’s not really possible to sum up what he meant to all us young guys growing up in Liverpool but I can give it a try.

Long live rock ‘n’ roll!

Love you Chuck.

Paul

Ook met BBC6 sprak Paul deze week over Chuck Berry. Beluister het radio-interview hier (vanaf 15:11).

Berry rammelde van de honger na een diner met McCartney
Paul ontmoette Chuck Berry dus in 1993 in diens woonplaats St. Louis. Wibo Dijksma van de Fab4Cast voorzag me deze week van meer informatie over deze gebeurtenis. Daaruit begreep ik dat Joe Edwards, een Amerikaans zakenman en goede vriend van Chuck Berry, met Chuck meeging naar een concert van Paul McCartney. Dat concert vond plaats in het Busch Stadium. Chuck wilde Paul graag ontmoeten en in de weken voorafgaand aan het concert werd er geprobeerd om via Pauls management wat te regelen. Edwards herinnerde zich hoe hij met Chuck dineerde, samen met Paul, Linda en de kinderen. McCartney en Berry wisselden volop ervaringen uit over hun carrières. Er hoort nog een leuke anekdote bij het verhaal. Tijdens het concert kregen Chuck en Joe enorme honger. Ze realiseerden zich dat ze net een vegetarische maaltijd met de McCartneys hadden gegeten. We were more meat-and-potatoes-people, aldus Edwards.

Berry, McCartney en Edwards in 1993 in St. Louis

Al gaf Paul Chuck niet een copieus maal te eten, met zijn bewondering voor zijn idool zat het wel goed. Het is echter wel opmerkelijk dat Paul voor zijn Rock 'n' Roll-album Chopa B CCCP geen enkel Chuck Berry-nummer opnam. In het Engelse muziekprogramma Later With Jools Holland, speelde Paul in 1999 een cajun-achtige cover van Berry's Brown Eyed Handsome Man. Dat dan weer wel.  [filmpje]