Eleanor Rigby: heeft ze echt bestaan of was ze een toevallige herinnering van Paul McCartney?

Toeval bestaat niet, zei mijn vader altijd. Hij geloofde dat een speciale ontmoeting of een bijzondere gebeurtenis niet altijd 'zomaar' voor kon komen. Het zegt me nog steeds iets over de bewuste manier waarop hij in het leven stond. Met aandacht voor het bijzondere in het gewone. Wanneer ik nadenk over de vraag of toeval wel of niet bestaat, leg ik eigenlijk direct de link naar zijn favoriete Beatles-nummer. Dat kan geen toeval zijn...

Een middag in Woolton
Op mijn 40ste verjaardag, eind oktober vorig jaar, liep ik over de begraafplaats van St. Peter's Church in Liverpool. Het was een ronduit warme herfstdag en Liverpool zag er prachtig uit. Het blad aan de bomen had inmiddels rood-gele tinten en de lange glooiende lanen in de wijk Woolton lagen er statig bij. Onze taxi was gestopt aan Church Road en samen met onze gids Jimmy betraden we, via de toegangspoort, het ommuurde kerkterrein. De begraafplaats had een nieuw en wat ouder gedeelte. Dat oude stuk was typisch Engels, met mooie, wat scheefgezakte grafstenen.

Met gids Jimmy op Church Road, op weg naar
Eleanor Rigby's graf (eigen foto)

Cliff Richard en Andrew Lloyd Webber in de kerkbanken
'Een paar weken geleden hadden we hier nog de uitvaart van Cilla Black,' vertelde Jimmy. De Liverpoolse zangeres en diva was in augustus in haar appartement in Malaga ten val gekomen en overleden. Haar afscheidsdienst vond plaats op de plek waar haar roots lagen. En die van The Beatles, die zeer goed bevriend waren met Cilla. Paul en Ringo waren niet aanwezig, maar Sir Cliff Richard en baron Andrew Lloyd Webber zaten wel in de kerkbanken. 'Was Cilla eigenlijk geliefd in Liverpool?' vroeg ik Jimmy. Hij keek wat bedenkelijk. 'Mwa, ze was wel een beetje posh geworden hoor.' Dikdoenerij, dat trekt men in Liverpool niet. Het garderobe-meisje dat in de Cavern Club de jassen aannam en, net als The Beatles, via Brian Epstein beroemd werd, was blijkbaar toch een beetje uit de gratie geraakt bij de gemiddelde, nuchtere Liverpudlian.

Cilla Black repeteert met Ringo Starr in het BBC TV Theatre, februari 1968

Waren Eleanor Rigby en Father McKenzie een fantasie of een herinnering?
Maar we kwamen niet voor Cilla. We kwamen voor een vrouw die, zonder dat ze het ooit kon hebben geweten, vereeuwigd werd in één van de bekendste liedjes van de twintigste eeuw. Eleanor Rigby. Het enige dat ons met haar verbindt is dat mooie liedje en haar grafsteen. En nog iets verrassends, maar daar kom ik nog op terug. In 1966 schreef Paul McCartney een lied over gewone, onopvallende eenzame mensen. In dat lied voerde hij twee personen op. Volgens Paul waren beide namen aan zijn fantasie ontsproten en had het lied geen betrekking op mensen die echt zouden hebben bestaan. Actrice Eleanor Bron, die met The Beatles in de film Help! speelde, vormde de inspiratie voor de voornaam. Rigby was de naam van een slijterij in Bristol, aldus McCartney.

Actrice Eleanor Bron in de Beatlesfilm Help! (1965)

Goed voor een Grammy
Het klonk dus gewoon mooi, de lettergrepen van de namen pasten precies op de melodielijn die hij in zijn hoofd had. Beatles-producer en -arrangeur George Martin was direct verliefd op het nummer en met name op de syncopen, de manier waarop de woorden met ritmische accenten over de vierkwartsmaat heen gezongen werden. Om die syncopen te benadrukken bedacht George Martin het mooie staccato arrangement voor een strijkoctet. De krachtige strijkers vormen de enige instrumenten die in het lied te horen zijn. Een popsong die alleen begeleid wordt door strijkers. Het was, na Yesterday (waarop nog een gitaar naast de strijkinstrumenten te horen was) weer een originele invalshoek die voor een Beatles-nummer werd gekozen. Het leverde McCartney zelfs een Grammy Award op.

Eleanor Rigby

Picks up the rice in the church
where a wedding has been

Lives in a dream
Waits at the window

Wearing the face that she keeps

in a jar by the door

Who is it for?

All the lonely people

Where do they all come from

All the lonely people

Where do they all belong?

De originele handgeschreven tekst, door Paul McCartney

Eleanor Rigby bestond echt
Hoewel Paul dus beweert dat hij Eleanor Rigby als naam verzonnen had, heeft Eleanor echt bestaan. Ze werd op 29 augustus 1895 in Liverpool geboren en trouwde ene Thomas Woods. Op 10 oktober 1939, nog voor ook maar één Beatle het levenslicht zag, overleed Eleanor, 44 jaar oud. Ze zou werkzaam zijn geweest als keukenmeid in een ziekenhuis in Liverpool, waar haar handtekening op een officieel document in het personeelsregister werd teruggevonden. Dat document bracht 115.000 pond op bij een veiling. Ook dook er eind vorig jaar, heel verrassend, een zakbijbeltje op dat eigendom van Eleanor moet zijn geweest. Haar naam stond er in, net als die van haar vader. De bijbel werd tevens geveild. De geschatte waarde zou 20.000 pond zijn. Wat het boekje opbracht, heb ik niet kunnen vinden.Wel dat de bijbel op 4 november 2015 onder de hamer ging. Vier dagen na het moment waarop ik bij Eleanors graf stond. Toevallig zeg...

Het beroemde graf van Eleanor Rigby, de tweede steen van links (eigen foto)

Detailopname (eigen foto)

Eleanors handschrift in haar bijbel. De andere naam is die van haar vader.

Een priester die zijn sokken stopt
Terug naar het lied. Paul zocht nog naar een tweede couplet voor zijn nummer over eenzame mensen. Zittend achter de piano bedacht hij 'Father McCartney'. Het leek Ringo Starr wel een goed idee dat deze Father McCartney een preek zou schrijven, die niemand zou horen. En ook dat hij 's avonds in eenzaamheid zijn sokken zou stoppen. Tenslotte deed hun jeugdvriend Pete Shotton de suggestie om Father McCartney te vervangen door Father McKenzie. Anders zou iedereen denken dat het echt over Pauls vader zou gaan.

Father McKenzie

Writing the words of a sermon 

that no one will hear

No one comes near

Look at him working

Darning his socks in the night

when there's nobody there

What does he care?

All the lonely people

Where do they all come from?

All the lonley people

Where do they all belong?

Opnieuw een verzonnen figuur. De paden van deze fictieve Eleanor en Father McKenzie kruisen elkaar in het derde couplet, wanneer Eleanor overlijdt en de priester McKenzie haar begraaft. Een begrafenis waar niemand bij is, om de eenzaamheid van beide personen te benadrukken.

Eleanor Rigby

Died in the church and was buried 

Along with her name

- Nobody came -

Father McKenzie

Whiping the dirt from his hands

As he walks from the grave

No one was saved

Zonnebaden op de begraafplaats

En opeens staan we op die mooie herfstmiddag met onze gids bij het graf van Eleanor Rigby. Het werd in de jaren '80 ontdekt en vormt sindsdien een plek die Beatlesfans graag even gezien willen hebben. Ik kijk naar de mooie grafsteen, waarop de naam van Eleanor en haar man Thomas duidelijk te zien zijn. 'John en Paul waren vaak op deze begraafplaats te vinden,' vertelt Jimmy. 'Als ze spijbelden van school, om met meisjes af te spreken of om een beetje te zonnebaden.' We kijken wat rond bij het graf, tot Jimmy zegt: 'Kijk, hier een paar meter verderop ligt Father McKenzie....'

Een paar meter verderop: John McKenzie (eigen foto)

Twee verzonnen figuren op één begraafplaats in Liverpool, een paar meter van elkaar verwijderd. Waren Eleanor en de priester een verzinsel of een herinnering? Om met mijn vader te spreken: toeval bestaat niet.