Love Me Do: hoe Arnhems was de mondharmonica op de eerste Beatles-single?

Ik heb een paar jaar in Arnhem gewerkt. Bij de Openbare Bibliotheek, die toen nog aan de Koningstraat gevestigd was. Inmiddels is de Arnhemse bieb verhuisd naar een prachtig nieuw pand, Rozet genaamd. In mijn middagpauze liep ik wel eens binnen bij de winkel die zich naast de toenmalige bibliotheek bevond. Bergmann Muziek, een wat donkere ruimte, met voornamelijk bladmuziek en klassieke cd's. Het leek of de tijd er had stilgestaan. Een familiebedrijf waar je ontgetwijfeld met alle egards en persoonlijke aandacht geholpen werd. De klant was koning in de Koningstraat. Kom daar nu nog maar eens om.

De firma Bergmann in lang vervlogen tijden

In de binnenzak van John Lennons jack

Het is dinsdag 16 augustus 1960 en in Arnhem is het een graad of 19. Niet eens zo warm voor de tijd van het jaar. Elly Witten, 22 jaar oud en verkoopster bij de firma Bergmann, staat achter de toonbank wanneer een stel Engelse jongens de winkel betreedt. Zo vaak gebeurde dat natuurlijk niet, in die tijd. Haar baas sist haar toe de 'heren', die hooguit een jaar of 18 a 19 zijn, goed in de gaten te houden. Hij vertrouwt het niet. De Engelsen kijken wat rond en vragen of ze een paar mondharmonica's mogen bekijken. De instrumenten komen op de toonbank, de doosjes gaan open, de mondharmonica's gaan van hand tot hand. De jongens besluiten niets te kopen en verlaten de muziekhandel weer. Al vrij snel merkt Elly dat er een mondharmonica ontbreekt. Een Hohner Marine Band. Vijftig jaar later vertelt ze aan de pers dat de werkster de jongens nog achterna is gerend. Maar natuurlijk ontbrak ieder spoor... de Arnhemse mondharmonica zat ongetwijfeld in de binnenzak van het leren jack van de 19-jarige John Lennon, op weg naar Hamburg. Daar waren The Beatles geboekt om een aantal weken in de Indra Club te gaan spelen. Een groot avontuur voor de band, die op dat moment bestaat uit John Lennon, Paul McCartney, George Harrison, Pete Best (op drums) en Stuart Sutcliffe (bas). Jongens waren ze, nog geen 20.

De bus waarmee The Beatles reizen wordt in Hoek van Holland van de boot getakeld

The Stolen One

Pas jaren later, wanneer John Lennon vertelt dat hij de mondharmonica in Arnhem gestolen had, legt Elly de link met die 16e augustus in 1960. Ze beseft dat ze bestolen is door een joch dat later één van de bekendste muzikanten ooit zou worden. In een gesprek bij De Wereld Draait Door in 2012, vertelt de vrolijke Elly dat ze in de loop der jaren heel wat bedevaartgangers in de winkel heeft ontvangen. Zo kwamen ooit een paar jongens het pand binnen om de grond te kussen. Bergmann speelde slim in op het harmonica-incident en nam een speciaal model van de Hohner Marine Band op in het assortiment. Op de verpakking, met daarop de bekende tekening van Lennons gezicht, heet het instrument 'The Stolen One'. Elly deelde er certificaten bij uit waaruit bleek dat het echt om dat model ging. Natuurlijk met haar eigen handtekening er op, om het feest compleet te maken. Wie Elly's avonturen wil horen, kan dit leuke gesprek (vanaf 3:45) terugkijken. Is er trouwens één van de lezers die deze heruitgave, The Stolen One, in zijn bezit heeft? Gekocht uiteraard.... ;-)

De heruitgave van de mondharmonica

Oud-verkoopster Elly

Maar ja, is het DE mondharmonica?

De vraag is en blijft of het de Arnhemse mondharmonica is, die we twee jaar later in 1962 op de eerste Beatles-single Love Me Do horen. Of had Lennon het exemplaar inmiddels vervangen? Er kan veel gebeuren in twee jaar. De meningen zijn er over verdeeld. Wie weet duikt er ooit nog eens bewijs op. In ieder geval geloven we het zo graag. Als er iemand is die me hier meer over kan vertellen, dan houd ik me aanbevolen. Ik heb het clipje bijgesloten, met John die de mondharmonica aan zijn lippen zet. Dat was trouwens nog niet eerder vertoond in die tijd. Een popband, die niet het begeleidingsorkestje vormde van een zanger of zangeres, maar met vier gelijkwaardige muzikanten. En dan ook nog een mondorgel als prominent solo-instrument. Het was vernieuwend.

Their Name Liveth For Evermore

Foto's van The Beatles op 16 augustus 1960 in Arnhem zijn er niet. Wel is dit eerste bezoek van de band  aan Nederland op de gevoelige plaat vastgelegd. Zo is er een foto waarop te zien is hoe de bestelbus waarin de muzikanten reisden, zwaar beladen met instrumenten en apparatuur die dag in Hoek van Holland van de veerboot wordt getakeld. Het mooiste toeristische kiekje werd diezelfde dag gemaakt. In Oosterbeek, bij het monument op de oorlogsbegraafplaats. Het gezelschap, waarin nog een aantal extra personen rond de band meereizen, poseert voor de gedenksteen. John Lennon is niet op de foto te zien. Hij wilde niet uit de bus komen. Wel zien we zittend vooraan Paul McCartney. Links van hem, staand met zonnebril Stuart Sutcliffe. Rechts zitten George Harrison en Pete Best. Their Name Liveth For Evermore, staat in het monument gebeiteld. Profetisch. Kippenvel.

Oosterbeek, 16 augustus 1960: Their Name Liveth For Evermore