Deze week zijn The Beatles 50 jaar en 7 maanden uit elkaar

Deze week is er in de media slechts beperkte aandacht voor het feit dat The Beatles 50 jaar geleden uit elkaar gingen. De focus ligt op ander nieuws. Terecht, vind ik. De wereld heeft wel wat anders aan z'n hoofd. Toch wilde ik de datum van 10 april 1970 hier niet helemaal onopgemerkt voorbij laten gaan. Het voelt bijzonder dat we ook die 'soort van' laatste Beatlesdatum nu 50 jaar achter ons hebben liggen.

8, 12 en 20 september waren cruciale data

Zelf heb ik niet zoveel met de datum van 10 april 1970. Wie de geschiedenis van The Beatles als band goed bestudeert, weet dat The Fab Four op die tiende april al zo'n beetje zeven maanden uit elkaar waren. Op 8 september 1969 vergaderden John, Paul en George nog over een opvolger voor het Abbey Road-album. Ze namen hun vergadering op voor Ringo, die in het ziekenhuis lag. Dankzij die tape, weten we dat de mannen nog serieus over een nieuw album spraken. Ook weten we dat ze het niet eens konden worden over de insteek van dat album. Op 12 september zou John Lennon tegen manager Allen Klein hebben gezegd dat hij The Beatles wilde verlaten. Klein vroeg hem die boodschap nog even vóór zich te houden. Opnieuw werd er vergaderd, op 20 september. Nu zonder George Harrison, die bij zijn ernstig zieke moeder in Liverpool was. Tijdens die vergadering sprak John de woorden 'I want a divorce' en wisten Paul en Ringo dat het menens was.

De vergeten uitspraak van Paul
Enkele weken later sprak Paul met een journalist van het Amerikaanse magazine Life, die hem bezocht op zijn Schotse boerderij. De insteek van dat interview was om geruchten te ontzenuwen over zijn vermeende dood. In dat gesprek zei Paul: "We make good music and we want to go on making good music. But the Beatle thing is over." Het tijdschrift lag op 7 november 1969 in de schappen, maar niemand schonk aandacht aan die ene zin van McCartney.

Te veel releases in een te korte periode

De periode tussen 20 september 1969 en 10 april 1970 laat zich kenmerken door complexe zakelijke meningsverschillen, het afronden van het Get Back/Let It Be-project als slepend hoofdpijndossier en vooral door vier muzikanten die hun gezamenlijke agenda loslieten en nieuwe muzikale wegen zoeken. Het zoeken van die nieuwe wegen zorgde in het prille voorjaar van 1970 voor problemen in de release-agenda. Op 26 februari was in Amerika het Beatles-compilatiealbum Hey Jude verschenen. Sentimental Journey, Ringo's eerste soloalbum, zou op 27 maart uitkomen. De release van het Let It Be-album stond gepland voor 28 april (dat werd 8 mei), het moment waarop ook de film in première zou gaan (dat werd 13 mei in New York City, 20 mei in Engeland). Ondertussen had Paul zelf met Apple-directeur Neil Aspinall, de afspraak gemaakt dat zijn soloalbum McCartney half april in de schappen moest liggen.

Paul zette Ringo de deur uit

Kortom: de chaos was compleet. Het werd er niet gezelliger op toen Lennon en Harrison contact zochten met Apple's partnerlabel EMI, met het verzoek het soloalbum van McCartney op te laten schuiven naar 4 juni. Het Beatlesalbum Let It Be moest en zou voorrang krijgen. Blijkbaar mocht Ringo's plaat wel gewoon verschijnen. Kenmerkend wellicht voor de twee kampen die zich binnen de (ontbonden) band hadden gevormd: John, George en Ringo tegen Paul. Het was Ringo, die eind maart bij Paul voor de deur stond. In de brief die hij namens John en George bezorgde, moest Paul lezen dat het wenselijk was zijn soloalbum op te schuiven naar juni. Paul reageerde furieus, zette Ringo de deur uit en ging op volle kracht vooruit met de voorbereidingen voor zijn album.

"Dear Paul, We thought a lot about yours and the Beatles LPs – and decided it’s stupid for Apple to put out two big albums within 7 days of each other (also there’s Ringo’s and Hey Jude) – so we sent a letter to EMI telling them to hold your release date til June 4th (there’s a big Apple-Capitol convention in Hawaii then). We thought you’d come round when you realized that the Beatles album was coming out on April 24th. We’re sorry it turned out like this – it’s nothing personal. 
Love John & George. Hare Krishna. A Mantra a Day Keeps MAYA! Away."

Paul says No

Op 9 april 1970 stuurde McCartney de Britse pers een vooraankondiging van zijn soloalbum. Hij voegde er een zelfgeschreven interview bij, waarin hij uitleg gaf over de totstandkoming van zijn plaat en zijn relatie met The Beatles. Tegen PR-man Derek Taylor verklaarde Paul dat hij het niet aan kon de pers te woord te staan, die hem vragen over het voortbestaan van The Beatles bleef stellen. Met zijn eigen verklaring nam McCartney de regie over zijn leven en maakte hij de weg vrij voor zijn eigen toekomst. Met onderstaande passage deed hij de pers een stevige voorzet om te berichten dat hij The Beatles zou hebben verlaten:

Q: "Is this album a rest away from the Beatles or the start of a solo career?"

PAUL: "Time will tell. Being a solo album means it's 'the start of a solo career...'
and not being done with the Beatles means it's just a rest. So it's both."

Q: "Is your break with the Beatles temporary or permanent,
due to personal differences or musical ones?"

PAUL: "Personal differences, business differences, musical differences,
but most of all because I have a better time with my family.
Temporary or permanent? I don't really know."

Q: "Do you foresee a time when Lennon-McCartney becomes an active
songwriting partnership again?"

PAUL: "No."

Lennon hield zijn mond en zag McCartney er met de boodschap vandoor gaan

Een frappant detail is dat Paul diezelfde dag de telefoon pakte om John te bellen en hem meedeelde dat hij diens voorbeeld (van september 1969) volgde en ook uit The Beatles stapte. Daarbij benoemde hij niet dat hij met een officieel statement richting de pers zou optrekken. Lennon, die op dat moment zijn Primal Scream Therapy onderging, reageerde met "Good, that makes two of us who have seen sense," las ik in het geweldige boek "You Never Give Me Your Money" (Peter Doggett). Wel was John not amused toen de kranten en journaals vanaf 10 april het nieuws brachten dat McCartney uit The Beatles was gestapt. Als zelfverklaarde leider van "zijn" band had Lennon immers maanden zijn mond gehouden. Nu trok McCartney ineens de aandacht naar zich toe. Er was geen weg meer terug, het stond nu zwart op wit.  

What's in a date? 

10 april 1970 blijft dus een bijzondere, maar ook discutabele datum in de Beatlesgeschiedenis. Nooit was er een officieel gezamenlijk statement van John, Paul, George en Ringo dat ze de band hadden ontbonden. Eén voor één gooiden ze de handdoek in de ring. Door een samenloop van omstandigheden kwam 10 april 1970 ineens in de canon van de muziekgeschiedenis. Het had net zo goed 20 september of 7 november 1969 kunnen zijn.

Verder lezen en luisteren:

Luisteren we over 100 jaar nog naar The Beatles?
Stijn Fens in Spraakmakers op Radio 1, 13 april 2020 (vanaf 00:12 minuten).

De Beatles 50 jaar uit elkaar: wat waren de beste soloprojecten?
Jan Cees ter Brugge (Fab4Cast) en Anne Hurenkamp in De Nieuws BV op Radio 1, 10 april 2020. Je kunt op het filmpje op bovenstaande website klikken (al lijkt het over iets anders te gaan) om het gesprek terug te kijken.

50 jaar na einde van The Beatles: je kunt niet alles op Yoko Ono afschuiven
Michiel Tjepkema (Fab4Cast) in gesprek met NU.nl, 10 april 2020.

The Beatles 50 jaar uit elkaar
Diederik Nomden bij Radio 1, Het Oog Op Morgen, 10 april 2020.

Podcast: Het McCartney-album
Wibo Dijksma, Michiel Tjepkema en Jan Cees ter Brugge voor Fab4Cast, 10 april 2020.
Over het eerste soloalbum van Paul McCartney waarvan de persverklaring de berichtgeving over het einde van The Beatles in beweging zette.

Het was de moeder aller scheidingen: The Beatles zijn 50 jaar uit elkaar

Stijn Fens in Trouw, 4 april 2020.

Paul McCartney stapt uit The Beatles

Interview voor Radio 1, dinsdag 10 april 2018.