De sensationele onbekende foto van John, Paul en George uit 1959

Het is lastig uit te leggen wat ik voelde toen ik zo'n twee weken geleden ineens een volstrekt onbekende foto van John Lennon, Paul McCartney en George Harrison voorbij zag komen op social media. Ik knipperde met mijn ogen, hield de adem even in. Was de foto écht, of gewoon een sterk staaltje digitaal monteerwerk? Tegenwoordig is de scheidslijn tussen feiten en "fake" een hele dunne, dat weten we allemaal. Het kiekje bleek wel degelijk origineel te zijn. Er ging een golf van sensatie door het Beatlesminnende deel van de wereld.

We hebben er een schat bij!

Als Beatlesliefhebbers hopen we altijd op het opduiken van dit soort schatten, zeker uit het pre-Beatlestijdperk: een periode waarvan relatief weinig beeld- en geluidsmateriaal bestaat. Ik schreef er al eens een blog over. Nu hebben we er een schat bij. En wat voor eentje! Op de foto zien we drie tieners in een kring staan zingen en spelen, hoogstwaarschijnlijk repeterend voor een optreden. Ze zijn in de ban van hun gemeenschappelijke liefde: de Rock 'n' Roll. 

Eerste snelle duiding

Al snel wilde iedereen er natuurlijk het fijne van weten. Wáár was deze foto gemaakt en wanneer schoot de (nog) onbekende fotograaf dit historische plaatje? Zeer snel meldde Beatleshistoricus Mark Lewisohn zich op Twitter, voor de eerste snelle duiding bij de foto. Hoewel het er inmiddels op lijkt dat John Lennon nog geen 19 jaar oud was, wist Lewisohn het treffend te verwoorden:

Lewisohn verwees ook naar het speurwerk dat Mark Ashworth al verricht had. In zijn blog schreef hij hoe de foto hem een dag eerder in zijn bezit was gekomen, zonder dat hij hem al mocht publiceren. Dat gaf Ashworth de gelegenheid al de nodige research te doen voor deze blog.


Wat weten we inmiddels over deze foto?
Wibo Dijksma vatte dat verhaal zo gedegen en treffend samen op de Facebook-pagina van Fab4Cast, dat ik het hier beter kan delen dan herschrijven:

"De exacte datum is vrijwel onmogelijk te achterhalen, maar Mark zegt dat het waarschijnlijk september 1959 is geweest. Waarom? Nou, je ziet John Lennon een Hofner Club 40 gitaar bespelen. In het boek Beatles Gear staat de aankoopbon van deze gitaar, gedateerd: 28 augustus 1959. Dus de foto moet na die datum zijn genomen. Da's logisch, zou Cruijff hebben gezegd.

George en John zouden volgens de boeken vrijwel tegelijkertijd een Hofner Club 40 hebben aangeschaft. Maar George bespeelt hier een andere gitaar, waarschijnlijk zijn Hofner President. Dat was de gitaar die hij zou inruilen voor een Club 40. Die ruil heeft ten tijde van deze foto nog niet plaatsgevonden. Maar als John en George ze vrijwel tegelijkertijd hebben aangeschaft, kan deze foto niet ver van 28 augustus 1959 zijn genomen. En dus is september het meest waarschijnlijk.

Dan de locatie. De foto is niet genomen bij John, Paul of George thuis. Want zegt Mark Ashworth: hun huizen hadden niet van die dikke muren. Het is ook geen kroeg, want daar hing over het algemeen meer aan de muur dan alleen die 2 porceleinen figuren die we op de foto zien. Nee, zegt Mark: dit is een kamer in een groot huis.

Okee, so far so good. Kijk je voor september en oktober 1959 in de naslagwerken, dan speelden The Quarrymen uitsluitend in de Casbah Club, die zich in de kelder van de familie Best bevond. De foto is niet in de kelder genomen (want we weten hoe die er uit ziet), maar het huis van de familie Best was wél groot. Misschien dat de foto in één van de woonvertrekken boven is genomen?

En dus werd de foto gestuurd naar Roag Best (halfbroer van Pete en zoon van Neil Aspinall). Dit gebeurde dus allemaal vorige week, hè? Toen Roag de foto zag, kwamen er van opwinding woorden uit zijn mond die niet al te netjes zijn. 🙂 En hij herkende de locatie: dit was inderdaad zijn ouderlijk huis aan 8 Haymans Green in Liverpool. "Ik heb die porceleinen figuren nog ergens in een doos liggen!" zei hij. En toen broer Pete de foto onder ogen kreeg, voegde hij eraan toe: "De golfclubs van opa staan tegen de muur, tussen John en George".

Conclusie: deze juweel van een foto (die diezelfde vrijdag al ingekleurd op verschillende sites verscheen) stamt hoogstwaarschijnlijk uit september 1959 en is genomen in het huis van Pete Best (die toen trouwens nog niet de drummer was)." 

Van de feiten naar de context

In gedachten reis ik terug naar Liverpool. Begin oktober 2019 stond ik met Wibo Dijksma en Michiel Tjepkema in de tuin van de villa van de familie Best aan 8 Haymans Green. We hadden een rondleiding in de kelders van het huis achter de rug, de plek waar de Casbah Club gevestigd was. Terwijl de najaarszon wat waterig begon te schijnen, gleden onze blikken omhoog, langs de gevel van het enorme pand. Op dat moment konden we nog niet vermoeden dat deze prachtige foto, achter één van die ramen gemaakt, op zou duiken. Wanneer ik die herinnering en deze nieuwe oude foto combineer, kan ik weer een nieuw puzzelstukje in de fascinerende geschiedenis van The Beatles invullen. Hoe ging het met John, Paul en George in die tijd? Het beeld wordt sepia, we gaan terug naar september 1959.

Bloed, zweet en tranen

Het was een lange, bloedhete zomer geweest. En al ging ook Noord-Engeland gebukt onder verzengend hete dagen, de drie tieners John, Paul en George zaten beslist niet stil. Met enorme tegenzin stond John Lennon, 18 jaar oud, dagelijks om vijf uur 's ochtends op. Met het openbaar vervoer reisde hij van Liverpool een kleine 40 kilometer noordwaards naar Scarisbrick. Om acht uur moest hij present zijn op de bouwplaats. Samen met zijn vriend Tony Carricker, wiens vader bouwopzichter was, bracht John zijn dagen spittend, gravend, sjouwend en harkend door. Met zijn vakantiebaantje droeg hij bij aan de bouw van een waterpompstation. De jonge Lennon deed het puur voor het geld, vertelde Carricker later aan Mark Lewisohn. Het werk op de bouw betaalde goed: met 5 pond per week zag John zijn eerste elektrische gitaar steeds dichterbij komen. 

Tony Carricker en John Lennon

John maakte de ketel kapot

Lennon werd overigens ontslagen toen hij het presteerde de theeketel droog te laten koken. Daarmee ontnam hij de werkploeg een verse stomende kop thee, één van de weinige hoogtepunten tijdens het zware werk. John hoefde niet meer terug te komen. Op vrijdag 28 augustus 1959 stond John met zijn tante Mimi in Hessy's Music Shop in Liverpool om zijn gitaar met een eerste aanbetaling te kopen. Hoewel Mimi altijd vertelde dat zij die eerste 17 pond betaalde, vindt Mark Lewisohn het aannemelijk dat John met zijn zakken vol vakantieloon, zelf (later?) een aanzienlijk deel van zijn Hofner Club 40 bekostigde. Het is in ieder geval het instrument dat we John op de nieuwe foto zien bespelen, waarschijnlijk nog met zijn handen vol butsen en blaren van een zomer hard werken.

Paul spendeerde zijn geld aan platen

Paul McCartney (17) zat ook niet stil die zomer. Zijn vakantiebaantje bij Lewis's Department Store in Liverpool leverde hem ook handgeld op. Die contanten werden echter op een andere manier besteed. De jonge Paul spendeerde zijn geld aan het kopen van platen. Volgens Lewisohn waren dat in ieder geval Back in The USA/Memphis Tennessee van Chuck Berry, What'd I Say (een lange track die over beide zijden van de single was verdeeld) van Ray Charles, Right Behind You Baby en Brand New Cadillac van Vince Taylor. Op die eerstgenoemde plaat van Taylor was het gitaarspel van ene Tony Sheridan te horen. Die platen kunnen ons een aanwijzing geven van de muziek die de drie jongens op die nieuwe foto speelden.

George Harrison werd benaderd door Mona Best

Diezelfde zomer pakte George Harrison (16) het wat handiger aan om geld bij te verdienen. Hij verhuurde zich als invalgitarist bij het plaatselijke Les Stewart Quartet. In die hoedanigheid werd hij met zijn bandmaatjes op een zondagavond in de Lowlands-club aan Haymans Green aangesproken door een dame met de naam Mona Best, die van plan was verderop in de straat een club in de kelder van haar huis te openen. Die club werd de Casbah. Het huis werd de plek waar de nieuw ontdekte foto in één van de woonvertrekken zou worden gemaakt.

De Cashbah Club
zoals wij hem in oktober 2019 aantroffen

Na de vakantie werd er geklust in de nieuwe club van Mona Best

Zover was het nog niet. Eerst zouden Paul en George er die zomer ook nog even samen op uittrekken, net als ze het jaar daarvoor hadden gedaan. De twee vrienden vertrokken op 15 augustus op een lift-/kampeervakantie door Engeland, waarop ze de nodige avonturen beleefden. In deze blog schreef ik daar al eens over. Dat najaar stampte Mona Best inderdaad haar Casbah Club in no time uit de grond. De drie Beatles in spé hielpen eigenhandig mee de club te schilderen. Het zou hun toekomstige honk worden, een plek waar ze eens per week van een vast optreden verzekerd waren. 

En zo kwamen alle verhalen in één foto samen

De nieuwe foto past precies in dat plaatje. Inmiddels waren de jongens kind aan huis bij Mona. In één van de bovenkamers van de 'Casbah Villa' staan ze, hoogstwaarschijnlijk op een dag in september 1959, met het vet in hun kuiven, hard te oefenen voor één van die optredens. John met zijn gloednieuwe gitaar in zijn gebutste handen, George met de nodige souplesse na een zomer lang muzikaal invalwerk, en Paul met zijn hoofd vol nieuwe nummers, van de platen die hij de afgelopen weken van zijn vakantiegeld kocht. Ineens brengt één foto al die belevenissen bijeen.

(een ingekleurde versie)