Nieuwe documentaire 'Beatles '64' roept vooral gevoel van traagheid op

Afgelopen week ging de nieuwe documentaire Beatles '64 in première: zowel met een live-event als bij streamingsdienst Disney+ Zo zagen we op de socials foto's en video's voorbij komen van Paul McCartney, Olivia Harrison en Sean Lennon op de rode loper van het Hudson Theatre in New York. Opvallende afwezige was Ringo Starr. De feestelijke bijeenkomst markeerde de release van 'opnieuw een Beatlesdocumentaire' over de manier waarop de band vanaf februari 1964 de Verenigde Staten veroverde. Ik zag de docu en keek er met gemengde gevoelens naar.

Geen nieuwe inzichten
Beatles '64 richt zich specifiek op het eerste bezoek dat The Beatles aan de VS brachten. De documentaire plaatst dat bezoek in groter historisch en cultureel perspectief. Mooi om dat nog eens te zien, maar geen nieuwe inzichten. Het is algemeen bekend (en gedocumenteerd) dat de impact van vier vrolijke en getalenteerde jongens uit het verre Liverpool extra groot bleek in een Amerika dat in diepe rouw was vanwege het verlies van een vermoorde president. Het is ook algemeen bekend dat de opkomst van de massacommunicatie (met name radio en televisie) de populariteit van The Beatles in Amerika nog een extra slinger gaf.

Beelden van de Maysels-brothers
Voor de productie van Beatles '64 vloog Apple grotendeels het team in dat in 2011 verantwoordelijk was voor de George Harrison-documentaire Living In The Material World. Ook nu waren Martin Scorsese en David Tedeschi bij het project betrokken. Net als Paul, Ringo, Olivia en Sean. De film bevat mooie en deels onbekende beelden van de gebroeders documentairemakers Albert en David Maysels, destijds bedoeld voor de documentaire What's Happening! The Beatles in the USA. Die documentaire kwam er in 1964, waarbij een deel van de beelden in 1991 hergebruikt werd voor The Beatles: The First US Visit.

Ringo's krachtige drumwerk
De broeders Maysels kregen in 1964 toestemming The Beatles van dichtbij te volgen. Dat levert prachtige scènes op, die het schrille contrast laten zien tussen de chaotische taferelen tijdens persconferenties, taxiritten en optredens én...aan de andere kant...de vele lange, saaie uren die The Beatles opgesloten in hun hotelsuites moesten doorbrengen. Mooi zijn ook de beelden van twee meisjes die bijna tot de hotelsuite van The Beatles weten door te dringen. Je voelt hun spanning en opwinding. Een ander pluspunt van de documentaire is het fantastisch geremixte live-geluid van The Beatles. Met de huidig AI-technieken zijn de oude opnames ontrafeld en opnieuw in elkaar gezet, waaruit vooral Ringo's strakke en krachtige drumwerk je om de oren vliegt. Het doet je beseffen hoe overrompelend het moet zijn geweest om The Beatles live te horen (als de band niet overstemd werd door het gegil). Tenslotte veerde ik op bij de avonturen van (destijds) muzikant en (daarna) producer Jack Douglas, die nieuwsgierig afreisde naar Liverpool en later het Double Fantasy-album van John en Yoko mocht produceren.

Orkaan
Toch is er een grote 'maar' aan deze documentaire. Hij is uitermate traag, de scènes zijn te langdradig en er zijn te veel platgetreden paden en soms wat ongemakkelijk te aanschouwen interviews, waarbij de emoties van talking heads wel erg dicht aan de oppervlakte liggen. Het roept bij mij een 'belegen gevoel' op, van een documentaire die ons juist had moet laten zien in welke orkaan The Beatles terecht waren gekomen. Die orkaan veranderde telkens in een saai briesje, dat me deed verlangen naar de aftiteling. Omdat ik het allemaal wel gezien had.

Hoe Nicky Hopkins een deel van het solowerk van The Beatles naar een hoger plan tilde

Nu de film Imagine in de bioscopen draait, zien we hem her en der in actie. Vooral in het bonusmateriaal na de aftiteling. En dat is genieten. Zittend aan de toetsen voorzag hij de nummers voor John Lennons gelijknamige album van haast hemelse pianoklanken. Dat deed hij ook veelvuldig voor soloprojecten van George Harrison, Ringo Starr en een enkele keer voor Paul McCartney. Tevens leverde hij een bijdrage aan The White Album. Wie is, of beter gezegd: wie was deze virtuoze pianist? Deze week staat Nicky Hopkins centraal. Aan de hand van een aantal fragmenten, laat ik je graag horen hoe hij zijn stempel op het werk van de (solo)Beatles drukte. Lees en luister mee.

Een groot talent met een zwakke gezondheid

Nicky Hopkins werd geboren op 24 februari 1944 in Perivale, niet ver ten westen van Londen. Als kind volgde hij pianolessen, tot zijn talent zo opviel dat hij een studiebeurs kreeg voor de Royal Academy of Music in Londen. Daar haakte hij echter op zijn 16e alweer af om piano en mondharmonica in diverse bluesbandjes te gaan spelen. Zijn gezondheid zat hem danig in de weg. Al sinds jonge leeftijd leed Nicky aan de Ziekte van Crohn en een operatie op 21-jarige leeftijd kostte hem bijna z'n leven. Nicky's zwakke gezondheid dwong hem om als sessiemuzikant te werken. Toetreden tot een band en daarmee uitgebreid op tournee gaan, bleek in deze periode onmogelijk voor de toetsenvirtuoos. Wel werd hij zo'n beetje de meest gevraagde sessiemuzikant in Londen en omstreken. We horen Hopkins (ook in latere jaren) terug op platen van onder andere The Easybeats, The Kinks, The Rolling Stones, The Who, Jeff Beck en Harry Nilsson.

Nicky met zijn ouders

Nicky kwam in beeld bij The Beatles

Nicky's talent bleef niet onopgemerkt bij The Beatles. Op 11 juli 1968 was hij te gast in de studio om een electrische pianosolo in te spelen, als overdub bij de snelle (single)versie van Revolution. Ook vroeg George Harrison Hopkins' assistentie bij de opname van het nummer Sour Milk Sea. Een Harrisong die uiteindelijk door Jackie Lomax op de plaat werd gezet. In de periode 1970-1975 was Hopkins vaak in de studio te vinden bij albumprojecten van zowel Lennon als Harrison als Starr. Met John Lennon werkte hij, zoals gezegd, aan het Imagine-album, een plaat waarop Hopkins' toetsenwerk prominent te horen is. Denk daarbij aan het titelnummer, maar ook aan Jealous Guy, dat volledig op het spel van Nicky Hopkins leunt. Ook op Crippled Inside en Oh Yoko speelt de toetsenist een hoofdrol met zijn smaakvolle pianospel [video's]:

Harrison en Hopkins moeten haast wel een klik gehad hebben

Tijdens het opnameproces van Imagine moeten Nicky Hopkins en George Harrison, die ook aan de plaat meewerkte, elkaar beter hebben leren kennen. Een jaar later meldde Hopkins zich namelijk bij Harrison in de studio om mee te werken aan diens album Living In The Material World. De bescheiden Hopkins en Harrison zullen vast goed persoonlijk geklikt hebben. Muzikaal deden ze dat zeker. Op Give Me Love horen we een prachtig samenspel tussen Harrisons slide-gitaar en Hopkins' pianospel. [video]

Ook Ringo wilde Nicky op zijn plaat

Tijdens de Material World-sessies moet de daar regelmatig aanwezige Ringo Starr hebben gedacht: 'Die Hopkins wil ik ook wel op mijn volgende plaat.' En zo zette Nicky op Ringo's volgende soloalbum het intro in van één van diens grootste solohits, Photograph [video]:

Uiteindelijk klopte McCartney ook aan

Tussen zijn vele sessies door wist Nicky vervolgens in de zomer van 1974 weer tijd te maken om op John Lennons Walls and Bridges mee te spelen, zelf een aantal soloalbums op te nemen en her en der toch te touren. Alleen wanneer zijn gezondheid het toeliet. Pas vele jaren later klopte uiteindelijk ook Paul McCartney ook bij Hopkins aan. Voor een bijdrage aan zijn album Flowers In The Dirt dat in 1989 verscheen. Hopkins verzorgde voor That Day Is Done het toetsenwerk.

Nicky werd slechts 50 jaar oud

Het leven van Nicky Hopkins mag kort maar zeer productief genoemd worden. Op zijn officiële website vind je een lijst met alle albums waar hij een bijdrage aan leverde. Je slaat er van achterover als je bedenkt op hoeveel grote hits zijn pianospel te horen is. Peter van Cappelle zette voor Classic Rock Mag de tien bekendste solo's die Hopkins bijdroeg aan de popmuziek op een rij. Beslist even bekijken! Op 6 september 1994 stierf de getalenteerde pianist, slechts 50 jaar oud, aan complicaties bij een ingreep die opnieuw te maken had met zijn ziekte. Op dat moment werkte hij samen met Ray Coleman aan zijn autobiografie. Het boek zou uiteindelijk, met veel omwegen, in 2010 in het Duits en in 2011 in het Engels verschijnen.

Nicky's meest ontroerende pianopartij

Ik sluit deze blog af met één van de meest ontroerende Beatles-gerelateerde pianopartijen die Nicky Hopkins speelde [video]. Wat mij betret dan. Namelijk die van John Lennons Jealous Guy. Daarover zei drummer Jim Keltner:

Nobody in the world ever played piano like Nicky Hopkins – the way he played chords. A piano is a piano, and the keys are the keys, and the chords are chords, but one individual can make that same piano sound so different from another person and Nicky embodied that whole thing, man. Nicky played like nobody else. Nicky always sounded like he was in a cloud somewhere. His playing was astonishingly beautiful. He always elevated everybody. 

Met welke nummers probeerden John, Paul en George in elkaars huid te kruipen?

Wanneer je een aantal jaren intensief samen in een band hebt gespeeld, zoals John, Paul, George en Ringo, lijkt het haast onvermijdelijk dat je elkaar muzikaal beïnvloedt. Als je ook nog eens uit dezelfde stad komt en als tiener wegdroomt bij dezelfde muzikale jeugdhelden, dan heb je bijna een gemeenschappelijk muzikaal DNA. Dat was zeker het geval bij John, Paul, George en Ringo. Wanneer we Ringo dan even buiten beschouwing laten (omdat hij meer drummer dan componist was en is) dan kun je zeggen dat de overige drie elkaar onderling op muzikaal gebied enorm moeten hebben beïnvloed. Die wederzijdse beïnvloeding en inspiratie hield niet op bij het uiteengaan van The Beatles in 1970. Hoewel John, Paul en George verschillende persoonlijkheden hadden en solo-albums in zeer uiteenlopende muziekstijlen maakten, resoneert er in veel van hun nummers toch eenzelfde ondertoon. Misschien begrijp je wat ik bedoel.

Opnamesessie in 1968: John, George en Paul in de EMI-studio aan Abbey Road

John, Paul en George schreven elk een lied met één van de anderen in gedachten

Deze week zag ik ineens een hele aardige overeenkomst tussen de drie componisten binnen The Beatles. Want ooit hebben zowel Lennon, als McCartney als Harrison bewust een poging gedaan om een nummer te schrijven met één van de andere ex-bandleden in gedachten. Daarbij heb ik het niet over de liedjes die de heren schreven om elkaar openlijk te bekritiseren of te eren (tekstueel gezien). Nee, ik doel op het bewust componeren van een nummer in de stijl van de ander. Misschien gebeurde het zelfs vaker dan één keer, maar van onderstaande liedjes weten we het zeker. Simpelweg omdat John, Paul en George er zelf ooit iets over vertelden in interviews. Ik vond het wel een interessante invalshoek voor de blog van deze week. Eigenlijk ben ik ook wel benieuwd of er méér is dan dit. Het maakt me nieuwsgierig of jullie de inspiratie daadwerkelijk kunnen horen en of de heren geslaagd zijn in hun opzet. Een muzikaal rondje dus, over deze onderlinge muzikale hints.

John en George

Friends To Go: Paul doet een George Harrison

Eind 2001 overleed George Harrison. Amper vier jaar later voelde Paul McCartney, gitaar op schoot, naar eigen zeggen, alsof zijn oud-bandmaatje hem rechtstreeks inspiratie gaf een nummer te schrijven. Het rolde als het ware zo uit zijn vingers. The funny thing about it was I felt as if I was almost George Harrison during the writing of that song. I just got this feeling this is George, aldus Paul. It just wrote itself very easily 'cause it wasn't even me writing it. Over inspiratie gesproken. Ik kan er inkomen, dat het een Harrisong of een nummer van The Traveling Wilburys zou kunnen zijn geweest. Al mis ik een slide-gitaar, het is beslist een geslaagde compositie: de mooie lange melodielijn, de fijne drive in de akoestische gitaar en de tekst die ook vanuit het perspectief van George geschreven lijkt:

I've been waiting on the other side, for you friends to leave

So I don't have to hide, I prefer they didn't know

So I've been waiting on the other side for you friends to go

You never need to worry about me, I'll be fine on my own

Someone else can worry about me

I've spent a lot of time on my own

Kijk en luister naar een clipje uit 2005, waarbij Paul en zijn band het nummer gebruiken voor een soundcheck tijdens de tour van dat jaar. Friends To Go werd, voor zover mij bekend, nooit tijdens een concert gespeeld, maar kwam datzelfde jaar in een mooie studioversie terecht op Pauls album Chaos and Creation in the Backyard. [filmpje]

Can't Stop Thinking About You: George doet een John Lennon

En daarmee kome ik als vanzelf uit bij George Harrison. Deed hij ook wel eens een poging in de huid te kruipen van één van zijn oude vrienden? In 1975 schreef George de piano-ballad Can't Stop Thinking About You. Een nummer met een aardig refrein, dat verder nogal bloedeloos klinkt. In de coupletten dwarrelt de melodielijn wat in het rond, waardoor het geheel simpelweg niet beklijft. John Lennon had het waarschijnlijk wat meer recht door zee gedaan, met een krachtiger resultaat. Qua arrangement en productie benadert George wel de sfeer van een Lennon-nummer. Vooral van de John Lennon die we kennen uit zijn Imagine- en Mind Games-periode, met de wat trage, bombastische sound, waarin veel ruimte was voor violen. Over Can't Stop Thinking About You zei George zelf in een radio-interview Oh, that's my impersonation of John Lennon. Yeah it was hard to sing that first chorus. [filmpje]

#9 Dream: John doet een George Harrison

In 1970 al schreef George Harrison Try Some, Buy Some. Een liedje dat hij in februari 1971 opnam met Ronnie Spector (zangeres bij The Ronettes en vrouw van producer Phil Spector). Toen al was John Lennon bijzonder geïnteresseerd in de sound, zeg maar gerust wall-of-sound, van het nummer, uiteraard gecreëerd door Phil Spector. John vroeg Phil om voor het nummer Happy X-Mas (War is Over) een zelfde soort arrangement te gebruiken, waarbij de vele partijen laagje voor laagje en met een flinke dosis galm op de band werden gezet. George gebruikte de backing track van Try Some, Buy Some in 1973 voor zijn eigen album Living In The Material World. Hij zong het nummer daarbij zelf in. De plaat verscheen in mei van dat jaar. Opnieuw was John Lennon geïnspireerd door het nummer, dat overigens ook door David Bowie werd gecoverd. De omlaag lopende violen zetten Lennon aan het denken over een eigen nummer. Dat werd uiteindelijk #9 Dream. John nam het in de zomer van 1974 op en het nummer verscheen dat najaar op zijn album Walls and Bridges en ook nog eens als aparte single. Zelf vind ik #9 Dream één van de allermooiste liedjes die John maakte. Maar horen we daadwerkelijk de George Harrison-inspiratie hier? Oordeel zelf bij het afspelen van beide nummers. En de laatste vraag: wie van de drie Beatles slaagde het beste in zijn opzet? [2 filmpjes]

[Met dank aan Jan Cees ter Brugge, die me het ontbrekende puzzelstukje aanreikte waarmee ik deze blog kon completeren. Ik heb een paar dagen mijn hoofd gebroken over welk nummer van John Lennon toch ook alweer op Try Some, Buy Some van George Harrison gebaseerd was. Ik wist zéker dat ik er ooit iets over gelezen of gehoord had, maar kon het niet meer traceren. Jan Cees wist precies wat ik bedoelde en kwam met de oplossing!]