Afgelopen zomer stond de wereld van The Beatles niet stil. Op 12 juli 2024 presenteerden The John Lennon Estate en Universal Music diverse prachtige heruitgaven van het album Mind Games. Veel Beatles- en Lennon-liefhebbers hebben er de afgelopen weken ongetwijfeld al van genoten. De box scoorde mooie reviews, maar de heruitgave oogstte ook wel enige kritiek. Waarom? Lees snel verder.
Persoonlijke problemen
John Lennon bracht zijn oorspronkelijke Mind Games-album uit in de herfst van 1973, nadat hij er in de zomermaanden van dat jaar in de New Yorkse Record Plant-studio's intensief aan gewerkt had. Het was een tijd waarin Lennon geplaagd werd door de nodige persoonlijke problemen. Zo was het hem nog niet gelukt een verblijfsvergunning te krijgen én stond zijn huwelijk met Yoko Ono onder druk. Ook was zijn meest recente, sterk politiek gekleurde album Some Time In New York City een creatieve en commerciële flop gebleken. Terwijl hij zich in toenemende mate opgejaagd voelde door de FBI, die hem vanwege zijn recente politieke activisme nauwlettend in de gaten hield, begon hij songs te schrijven voor zijn volgende album. Een album waarbij hij voor het eerst zelf de rol van producer op zich zou nemen.
Zelfgemaakte albumhoes|
Tegen de tijd dat John in juni 1973 gestart was met de studiosessies voor Mind Games, deed Yoko een grote stap terug. Ze koppelde persoonlijk assistent May Pang aan John en koos voor een adempauze in de relatie, die later de boeken in zou gaan als Lennons 'Lost Weekend'. In May Pang vond John niet alleen een productie-assistent, maar ook een romantisch partner. Toch bleef Yoko op de achtergrond aanwezig. Het zorgde ervoor dat de Mind Games-sessies weliswaar voorspoedig verliepen, maar voor Lennon ook emotioneel sterk gekleurd werden door de turbulente periode waarin hij zich bevond. Dat resulteerde in een album waarop een paar zeer persoonlijke nummers terechtkwamen. In Aisumasen (I'm Sorry), Out The Blue, Only People en One Day At A Time reflecteerde John op zijn wankele relatie met Yoko. Ondanks zijn nieuwe relatie met May Pang, lukte het John nauwelijks los te komen van zijn vrouw. Hij verbeeldde dat gevoel op de zelfontworpen album-hoes, waarop hij wegloopt van een enorme afbeelding van Ono.
Matige kritieken, ondergewaardeerde nummers
Hoewel het Mind Games-album in de Verenigde Staten en Groot-Brittannië een top 20-notering behaalde, en daarmee aanzienlijk beter scoorde dan voorganger Sometime in New York City, waren de kritieken op de plaat zeer matig. Je leest er meer over in mijn column 'Hoe John Lennon met Mind Games in kringetjes bleef draaien' van 7 oktober vorig jaar. Ook schreef ik die maand een aparte column over het in mijn ogen ondergewaardeerde Out The Blue, waarmee ik oktober tot Mind Games-maand bombardeerde, 50 jaar na de release van het album. Want ondanks die matige kritieken, vond en vind ik dat er veel moois gebeurt op Mind Games. Het album is wat mij betreft beslist de moeite waard.
 |
| John Lennon tijdens de Mind Games-sessies |
Spectaculaire uitgave
Dat vond ook Sean Lennon, Johns jongste zoon. Hij beheert tegenwoordig de creatieve nalatenschap van zijn vader en is de drijvende kracht achter de enorme heruitgave van het Mind Games-album, die op 12 juli van dit jaar online en offline beschikbaar kwam. Online natuurlijk op de streamingsdiensten en offline in een aantal verschillende edities. Van redelijk eenvoudig tot zeer exclusief. Zo verscheen de Collector's Edition Super Deluxe Box Set in een oplage van 1100 stuks. De set bevat een duizelingwekkende hoeveelheid aan muziek en aanverwante items, waaronder 9 lp's, 6 cd's, 2 Blu-Rays, 2 boeken, maar ook posters, ansichtkaarten, plattegronden van Londen en Tokyo, een certificaat, puzzel, badges en een vlag. Ben je nieuwsgierig? Kijk dan bijvoorbeeld deze unboxing-video, om te zien hoeveel zorg er onder de supervisie van Sean aan de luxe uitgave is besteed. Wat zoiets mag kosten? Zo'n 1550 euro, zag ik op platenzaak.nl.
Evolution documentary: het creatieve proces in kaart
Wie iets minder diep in de buidel wil tasten, heeft keuze uit de 'gewone' deluxe set of een dubbelcd danwel dubbel-lp. Ook is de heruitgave op de streamingsdiensten te vinden. Hoe dan ook, Sean laat ons opnieuw kennismaken met het album dat zijn vader ruim 50 jaar geleden uitbracht. Dat doet hij onder andere met de inmiddels beproefde en geliefde methode van elemental mixes, elements mixes en evolution documentaries per nummer. Zo horen we, naast een ultimate remix, (met breder stereo-spectrum) de nummers in verschillende hoedanigheden én laat een evolution documentary ons per liedje horen hoe het ontstond: van demo naar eindresultaat. Zelf vind ik die laatste categorie mixes erg interessant. We horen premature versies, vaak nog met incomplete tekst, langzaam evolueren in de nummers die we zo goed kennen. Langzaam veranderen tempi, teksten en arrangementen, waarmee je luisteraar nauwgezet wordt meegenomen in het creatieve proces van Lennon, inclusief outtakes en muzikale verwijzingen naar andere nummers die Lennon er grappend ingooit. Bovendien zit de analoge box vol easter eggs en grapjes.
 |
| Een overzicht van de verschillende edities en onderdelen van de Mind Games-box |
De geschiedenis herschrijven
Ondanks al deze nieuwe mixen en mooie heruitgaves van het album, oogstte Sean ook wel enige kritiek op het project. Namelijk dat hij zijn moeder een vrij prominente rol (haast een Double Fantasy-narratief) toedicht in het totstandkomingsproces van het oorspronkelijke werk. Yoko is nadrukkelijk vertegenwoordigd in het artwork en enkele studio-opnamen, terwijl zij tijdens de sessies nadrukkelijk naar de achtergrond verdween en juist May Pang als stille maar drijvende kracht aan Johns zijde stond. Zij speelt geen rol in de heruitgave. Daarmee herschrijft Sean Lennon de geschiedenis, zeggen critici. Iets dat misschien te begrijpen is, vanuit zijn positie zal 'zoon van', maar het kleurt ook de manier waarop deze heruitgave zelf de geschiedenis in zal gaan. Het laat zien dat de intensieve betrokkenheid door kinderen (of andere naasten) bij dit soort releases weliswaar liefdevol vormgegeven, maar niet altijd historisch correct gedocumenteerde heruitgaven opleveren. Hoe dan ook, muzikaal valt er genoeg te smullen én te ontdekken over de totstandkoming van dit Lennon-album. En misschien is dat uiteindelijk het belangrijkst.
